Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
alweer, opnieuw, terug
vnw: alweer, weer
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
DS2015: geen standaardtaal
zie ook Vlaamse volgorden
Het is vandaag weeral aan het regenen.
Ik ben weeral mijn sleutels kwijt.
Weeral een man op een kraan – De Standaard
Waarom moest dit weeral bij ons gebeuren – De Standaard
Bel20-index weeral over belangrijke grens – De Standaard
Comeback Hargreaves valt weeral in water – De Standaard
Weeral auto uit de bocht en tegen muurtje (Lommel) – De Standaard
Kortrijk Xpo weeral bijna te klein (Kortrijk) – De Standaard
Weeral nieuwe start voor sociale inspectiediensten – De Standaard
gevarentoeslag, gevarentoelage
Van Dale 2015 online: BE; informeel
De ontmijners krijgen bibbergeld voor hun gevaarlijk werk, maar de premie zou veel hoger mogen zijn.
Dood en begraven zijn.
Nederlands equivalent: “een tuintje op zijn buik hebben”
De titel van een bekende Vlaamse carnavalskraker:
“En als we dood zijn, groeit er gras op onzen buik.”
Lid van het schepencollege, het uitvoerend orgaan van het gemeentebestuur. Een schepen krijgt meestal een bepaalde bevoegdheid toegewezen: bv. schepen van sport. De eerste schepen vervangt de burgemeester indien nodig.
vnw: (bnl.) lid van het dagelijks bestuur van een gemeente, wethouder (nl.)
NL: (analogon) wethouder, wethoudster
zie ook schepen, eerste ~; schepenambt; havenschepen; ereschepen
zie ook variant: schepene
zie ook schepenmandaat; schepenwissel; schepenambt
De burgemeester en schepenen stonden op de eerste rij bij de opening van de nieuwe sporthal.
Maandag na Driekoningen, een feest dat in de provincie Antwerpen wordt gevierd
< herkomst onduidelijk. Hierover doen vele verhalen de ronde. Waarschijnlijk komt verloren maandag van ‘verzworen’ maandag, in het Frans ‘lundi parjuré’.
Andere verklaring: de eerste maandag na driekoningen werden de nieuwe leden van de Gilden ingelijfd en dan werd er die dag niet gewerkt maar gefeest.
Van Dale 2016: verloren maandag, koppermaandag
Wikipedia: Verloren maandag of Verzworen maandag, is een Vlaamse traditie, over het algemeen op de maandag na de zondag na Driekoningen. Het is gebruik om op die dag worstenbroden en appelbollen te eten. Deze gewoonte houdt vooral stand in de provincie Antwerpen en in Doornik.
Het behoort tot de traditie om in de provincie Antwerpen op verloren maandag worstenbrood te eten, en appelbollen.
Op verloren maandag eten wij met heel de familie altijd worstenbrood en appelbollen.
“Verloren maandag”, of het nu vandaag of volgende week is: tijd voor worstenbrood en appelbollen (vrt.be)
nieuwjaar
opm: volgens Van Dale onzijdig
Nieuwjaar wordt in Vlaanderen op de avond voor 1 januari gevierd, op oudjaar dus.
NL-SN: oudjaar vieren
zie andere definitie van nieuwjaar
zie ook doordoen
- Mannekes allemaal ne gelukkige Nieuwjaar.
- We hebben nieuwjaar van ’t jaar bij de Jean en Gerda gevierd. Vanaf 7 uur begonnen met de voorgerechtjes en dan doorgeten tot den twaalven. Dan champagne. En dan hapjes en drank tot half zes. Ik heb genoeg voor de rest van ’t jaar.
kerststronk, chocoladegebak in de vorm van een boomstronk
uitspr. /buusj/ zonder eind-e
< (Fr.) bûche de Noël
zie ook ijsbuche
.jpg)
Voor Kerstmis hebben we een buche besteld.
snel, vlug
Wordt veel meer gebruikt in Vlaanderen dan in Nederland
Ook in de geijke uitdr.: al rap = al vlug
vnw: in België vaak voor: snel, vlug, gauw of slim, pienter, schrander
wnt: Snel, vlug. In Zuid-Nederland nog algemeen in de volkstaal, in Noord-Nederland tegenwoordig alleen als literair woord.
DS2015 standaardtaal
zie ook als het hier nog lang gaat duren zal het hier rap gedaan zijn
Als dat hier niet rap uit de voeten is, dan sta ik niet in voor de gevolgen.
Hij kan rapper typen dan ik kan lezen.
Om ter rapst naar huis lopen?
Een nieuwe pc met scherm en printer dat kost toch al rap een paar honderd euro.
De Jean is nogal rap zat, na twee pintjes heeft em er al van.
demorgen.be: Bovendien verandert het territorium van IS in rap tempo.
> andere betekenis van rap
Een cheque voor werknemers om een opleiding met diploma of een extra beroepsopleiding, te kunnen betalen. De overheid betaalt het bedrag gedeeltelijk terug.
Van Dale 2018 online: in BE waardebon, gedeeltelijk betaald door de overheid en door een bedrijf, waarmee werknemers van dat bedrijf extra beroepsopleiding kunnen betalen.
zie ook vormingscheque
Voor mijn opleiding ‘gediplomeerd kok’ heb ik opleidingscheques aangevraagd om die studie te kunnen betalen.
slenteren, treuzelen, niet vooruitkomen
Van Dale 2018 niet algemeen
Maar kom ne keer voort, je moet niet zo trutselen, je gaat nog te laat komen in het laatste oordeel.
in grote geldnood verkeren, armoe troef
maar ook overdrachtelijk: op niets trekken, bouwvallig, pover, …
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
in Antw. ook afgekort als: krot en co
zie ook krotter
Het is daar krot en compagnie, zij hebben geen nagel om aan hun gat te krabben.
recensie restaurant: Het is dan ook niet wat je noemt krot en compagnie maar voor een sterrenrestaurant blijf je toch wat op je honger zitten.
RICHARD Godverdomme, nekeer iets groots. Iets met fond! Niet krot en compagnie! (toneelstuk Arne Sierens)
Ramen moet vervangen worden, deuren, vloer moet er uit, badkamer en wc is krot en co, slaapkamers zijn hopeloos verouderd, keuken heeft al … (spaargids.be)
Een degout hebben van iets of iemand. Genoeg hebben van. De pest aan hebben.
< Frans dégout
vgl. degouteren
Ik heb een degout van haar.
Ik heb een degout van koningshuizen.
laten nakijken
Niet in Van Dale 2005
Van Dale 2018: aftoetsen
laten nakijken, beoordelen
een voorstel aftoetsen bij collega’s
Iets bij iemand aftoetsen.
“Facebook is momenteel met een select groepje tester aan het aftoetsen of ze binnenkort met een ‘afkeurknop’ op de proppen komen.” (gva.be 9 feb. 2018)
gezellig babbeltje bij een tas koffie
vnw: koffiepraatje, koffiekransje
ook koffieklasj
zie ook koffiekletsen, koffiekletser
Elke zaterdag komt de buurvrouw op koffieklets.
verplegend personeel
vgl witte frak, witte schort
zie ook spoedarts; verzamellemma geneeskunde
Mijn zus is spoedverpleegkundige. Zij behoort tot de witte sector.
Het verplegend personeel uit de witte sector staakte en trok door de straten van Brussel.
overval
Van Dale 2016 online: BE
Gisteren was er weer een hold-up in Bommerskonten. De politie was snel ter plaatse en er vielen geen gewonden.
Beroepen waarvoor moeilijk werkkrachten te vinden zijn om de vacatures in te vullen. Begrip gehanteerd door de VDAB, maar inmiddels veralgemeend in het taalgebruik.
Wikipedia: In Nederland (…) hanteert men de term: moeilijk vervulbare vacature.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook knelpuntopleiding; knelpuntvacature
Jongeren die leren voor een knelpuntberoep kunnen na ’t school direct een job vinden.
Woordleverancier voor het Vlaams woordenboek dreigt een knelpuntberoep te worden.
huid
vnw: huid van mens of dier
Van Dale:
1 huid
2 afgestroopte huid
Ondanks Van Dale, blijkt in sommige contexten vel toch typisch Vlaams toegepast te worden.
zie ook verzamellemma geneeskunde
Heel de dag in de zon gelegen en nu is mijn vel zo droog als ne leren lap, ’k Zal moeten smeren.
Hij heeft ne serieuse petotter gedaan, het vel hangt in flarden op zijn ellenboog.
Ze heeft een facelift gehad: haar vel is nu zo strak gespannen dat haar gat opengaat als ze haar ogen dichtdoet.
1) eigenaardig, vreemd, zonderling, raar
2) draaierig, onpasselijk, mottig
wnt:
1. Eigenaardig, van een bijzonderen aard, gewoonlijk in ongunstigen zin. In die pregnante ongunstige bet. ”een vreemden aard hebbende”, die in het Vlaamsch nog de gewone is, komt het al bij a. bijns (Anna Bijns, 16de E.) voor.
2. Onpasselijk, misselijk.
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
niet te verwarren met raar
1) Da’s aardig, ik had die mens daar niet zien staan.
2) Marie wordt aardig, ga vlug naar buiten met haar in de frisse lucht.
bestraffen, beboeten
vnw: straffen, beboeten
Van Dale 2020 online: BE, niet algemeen
zie ook penalisatie; depenaliseren
Zij werden terecht gepenaliseerd voor dat toch wel zware vergrijp.
Al zijn er natuurlijk ook nog banken die hun klanten niet penaliseren. (standaard.be)
Het is niet de bedoeling te penaliseren, maar om “inzicht” te creëren, zei een gezondheidsfunctionaris. (vrt.be)
Moet je obesitaslijders dan penaliseren of zwaarder laten bijdragen, of volstaat sensibilisatie? (demorgen.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
