Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
benzine
vnw:
•benzine, nafta
•(fig.) brandstof, kracht
Veldrijden is sowieso een veel minder tactische sport dan wegwielrennen. Het is vrij simpel: als de naft op is, word je gelost. – DS, 02-02-2002
Van Dale online 2018: naft
niet algemeen
1. petroleum
2. benzine
etymologie: > Latijn naphtha > Oud-Grieks νάφθα / náphtha > (Oud-)Perzisch نفت / 𐎴𐎳𐎫 / naft (‘aardpek’) > (vermoedelijk geleend van) Akkadisch/Assyrisch napṭu
West-Vlaanderen: ‘nafte’ (v.)
’k Heb nog een halve tank naft in mijnen auto.
Auto, met naft en betaalde parking bij, 40Euro die je kan delen onder de 10 man. (userbase.be)
naft in diesel getankt !!! … ik ben gisteren zeer stom geweest ! (autoforum.be)
bom, explosief
vnw: explosief, bom of granaat
Van Dale 2018 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7; Wordt beschouwd als een purisme voor ‘explosief’.
Er werd een springtuig gevonden in de auto van de terrorist.
Op drie plaatsen in de Westhoek zijn vandaag enkele duizenden obussen en andere springtuigen uit de Eerste Wereldoorlog in beslag genomen. De eigenaars riskeren vervolging. (deredactie.be)
Springtuig ontploft aan voordeur in Sint-Niklaas: 8 woningen met glasschade (vrt.be)
zakgeld
vnw: zakgeld
zie ook zondag
Van Dale: zelfstandig naamwoord • de v/m • g.mv.
< 1791 < Frans prêt (lening, soldij)
BE; spreektaal
4. zakgeld
Karel krijgt al 2 euro pree per week.
“Ik geef mijnen zoon alle Zondagen een frank voor zijne pree” Rutten (1890) (Woordenboek der Nederlandsche Taal)
ochtend, morgen, vroege voormiddag
Woordenboek der Nederlandsche Taal: morgen: In zuidelijke dialecten (Brabants) komt een vorm morgend ‘ochtend’ voor, waarvan de -d evenals die in ochtend naar analogie van avond is gevormd. Het Engelse morning is op soortgelijke wijze gevormd naar het voorbeeld van evening. (M. Philippa e.a.)
zie ook vanmorgend; morgendstond
Morgen morgend kom ik langs !
zacht langwerpig broodje
vnw: zacht, meestal zoet puntbroodje
Van Dale online: BE: zacht puntbroodje
NL: puntje
Vlaamse uitspraak: santwisj, sandwisj (scherpe i)
Antwerpse Kempen: zandviske, zandwiske
zie ook Engelse leenwoorden met korte a
Wat eet gij liever, pistolets of sandwichen?
Hierbij het recept om sandwiches te maken:
http://www.njam.tv/recepten/extra-zachte-sandwiches
zeker, in elk geval, hoe dan ook
standaardtaal in België
DS2015en standaartaal
Van Dale 2015 online: BE niet algemeen
Typisch Vlaams: in elk geval, hoe dan ook (informeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 4; met de opmerking: “In Nederland betekent ‘alleszins’: volkomen, zoals in ‘het is alleszins begrijpelijk dat ze liever niet wilde blijven’.”
vnw: in België vaak voor: in elk geval, toch zeker, zeker
Ik zal alleszins het voorschot reeds overschrijven.
“Hij is alleszins ziek geweest, hij ziet er veel te slecht uit. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
wastafel
vnw: wastafel, wasbak, fonteintje
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5t; Vlaamsheid: 6
< Frans lavabo < Latijn
Vlaamse uitspraak: la·va·boo
zie ook lavoir; lavabokraan, lavabotafel, lavabomeubel; lavabospiegel
In onze badkamer is een bad, een WC en twee lavabo’s.
“Toen hij op een keer dronken thuiskwam, heeft hij in de lavabo geplast. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
Voor een dubbele lavabo moet een werkblad minstens 140 cm breed zijn. (standaard.be)
Er is bijvoorbeeld geen bad of douche, geen wastafel of geen lavabo met een mengkraan voor warm en koud water (zie grafiek). (standaard.be)
De ene doucht zeven keer per week, de andere zweert bij een kattenwasje aan de lavabo. (standaard.be)
Elke kamer krijgt een sanitaire cel met toilet, lavabo en douche. (standaard.be)
In Nederland wordt het klein lavabootje in de wc fonteintje genoemd. In België is fonteintje in deze betekenis weinig of niet bekend.
opnemen (van bijv. films)
“Vergeet dieje film straks niet op te pakken.”
appelboom
Van Dale 2013 online: somt bij -aar (niet algemeen) een reeks op: appelaar, kerselaar, mispelaar, perelaar, pruimelaar, rozelaar, notelaar, vijgelaar
zie ook verzamellemma groenten en fruit
Een zonnige standplaats tot halfschaduw is goed voor de appelaar.
De appelaar laat zich momenteel van zijn mooiste zijde zien, als de appelen zo groot worden als de bloesems, belooft het een mooie oogst te worden.
schoppen in het kaartspel
West-Vlaanderen: pieken
< Frans: ‘pique’
vnw: pijken(s) (mv.): schoppen in het kaartspel
-pijkenzot: schoppenboer
Wie heeft de pijkenaas dan in zijn hand?
praten, spreken
vnw: praten, kletsen, babbelen
vergelijk met achterklap: klappei
zie ook: klap, beklappen, goe klappen, klappen, schoon ~ hebben, kallen, overklappen
Nen Hollander kan geen Vlaams klappen.
> andere betekenis van klappen
iets onverstaanbaars, verward of krom zeggen
mompelen, binnensmonds klappen
vnw: brabbelen, wartaal uitslaan
Hij broebelde wat tussen zijn tanden, maar ik kon er geen woord van verstaan.
> andere betekenis van broebelen
lesbienne
“Ziet die 2 minetten daar smossen met mekander”.
iemand die instaat voor de veiligheid in een café, club of disco, buitensmijter
meestal zijn dat getrainde veiligheidsagenten
in Nederland: uitsmijter, portier
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vgl. buitenwippen
Den buitenwipper greep hem bij zijn kraag en zette hem op de straat.
verkorting van patat frut
< frut is hier een uitspraakvariant van frit, zoals in ‘hij wult’ (hij wilt)
Voor mij een grote zak frut.
> zie andere betekenissen van frut
aardappelpuree met botermelk (nogal slap van consistentie) met lichtgekookte eieren
De puree werd op een bord geschept en in het midden een kuiltje gemaakt en daarin het ei gezet.
In ’t Westvlaams: kadul (Zie “Westvlaamsch Idioticon”-1892 van E.H. L.-L. De Bo en “Kortrijks Woordenboek”-1999 van Dr. Frans Debrandere) recept met toevoeging van gebruinde boter.
In ’t Zuidoost-westvlaams (o.a. Waregems): stampies (Zie “Kortrijks Woordenboek”-1999 van Dr Frans Debrandere).
In ’t “Meetjeslands”: Totjespap (Zie “Kortrijks Woordenboek”-1999 van Dr Frans Debrandere)
Zie ook: stampie, taatjespap, tootjespap, taantjespap, kadul
Als ons mémé tutjespap maakte, dan was dit om uw vingers van af te likken.
Tutjespap met gepocheerd ei en grijze garnalen, een klassieker uit grootmoeders tijd, staat nu nog op de menukaarten.
(minder frequent: vermassakreren)
Naar de duivel helpen, kapot maken
zie ook: verenneweren
→ Fr. massacre (=puinhoop, slagveld) massacrer (ww.) = vermoorden, kopje kleiner maken, stukslaan
Hij zou mijn fiets maken, maar hij heeft hem helemaal vermassakreerd….
lambiek waaraan sap van zure kersen is toegevoegd
in Antw.: kriek
Dat smaakt, ne goeie kriekenlambiek als het warm is.
boekentas (verouderd)
/ke’pêlder/
De kinderen huppelden met hun kepelderkes op de rug de schoolpoort door de koer op.
- iemand die aardig de sfeer kan verpesten door onaangenaam gedrag: zich aanstellen, constant in de belangstelling willen staan enz.
- een ambetant iemand!
Onze buurman, mijn collega, de postbode (voorbeeld): dat zijn pas tegenstekers.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.