Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
voor de gek houden
Van Dale 2015 online: BE; informeel
zie ook zot, iemand voor de ~ houden
Ze hebben u nogal voor de aap gehouden.
Van het kastje naar de muur en met een kluitje in het riet.
bittersmakende witte grondgroente, Brussels lof
NL: witlof
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands: witlof
uitspraak Brussel: witluuf
zie ook verzamellemma groenten en fruit
zie ook grondwitloof, witloofdriehoek, de ~
We eten vanavond hesperollekes met witloof en kaas.
ergens anders, elders
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op een ander, in het Zuiden voor: bij anderen, elders (De Bo 1873; Rutten 1890; Cornelissen-Vervliet; Teirlinck).
vnw: op een ander gaan wonen/feesten enz.: ergens anders gaan wonen/feesten enz.
zie ook ander, op een ~ gaan
Gaat maar boel zoeken op een ander!
extra vakantie die werknemers jaarlijks krijgen als zij een zekere anciënniteit in het bedrijf (of administratie) hebben bereikt.
Van Dale 2015 online: in België
Mijn collega heeft twintig vakantiedagen per jaar, en drie dagen anciënniteitsverlof: 1 voor elke vijf jaar dat zij in de firma werkt.
(ambulance)verpleger, (officieel genaamd hulpverlener-ambulancier)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
Nederland: ziekenbroeder
zie ook verzamellemma geneeskunde
![]()
Ambulanciers tijdens een oefening in Canberra.
De basis-uitruk in het 100-systeem is één ziekenwagen met twee ambulanciers.
nieuwsblad.be: De Unie Voor Vlaamse Ambulanciers (UVVA) vraagt een verplichte politiebijstand bij oproepen die wijzen op een verhoogd risico op agressie.
weggaan, vertrekken, het voor bekeken houden; relatie, ihb huwelijk, verlaten
Van Dale 2018 online: het aftrappen: BE, spreektaal
zie ook:
afbollen, het ~,
afboren, het ~
afdaven,
afsmeiren,
afsmoren, het ~,
afterten, het ~,
schup, zijn ~ afkuisen
afstappen, het ~
Ik ben het hier beu, ik trap het af.
Eure vent ist afgetrapt=eeft aar late zitten.
ontslagvergoeding, afvloeiingspremie
zie ook afdankingspremie
standaardtaal in België
Van Dale 2015 online: BE
Typisch Vlaams: 4 leeuwen
Er komt brugpensioen vanaf 50 jaar en een afscheidspremie van 1.000 euro per dienstjaar voor de arbeiders.
kroonluchter, maar ook een gewone hanglamp of zelfs een plafondarmatuur
< Frans: lustre
uitspraak met scherpe u
vnw: hangende luchter, hanglamp
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Het is niet duidelijk of we luster wel of niet tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. Standaardtaal in het hele taalgebied is in ieder geval kroonluchter. (taaladvies.net)
zie ook kroonluster
’t Wordt al donker, se. Steek de luster eens aan, ik kan de gazet niet meer lezen.
Vergeet de luster niet uit te doen als ge gaat slapen.
“Ik heb op de rommelmarkt een mooie antieke luster met acht armen gekocht. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
De luster hangt vol stof, ik zal die nog eens moeten kuisen.
Bloemlezing De Standaard
In zijn atelier rijgt hij met verguld koperdraad kristallen aan elkaar, die hij vervolgens aan de armen van de luster bevestigt. (standaard.be)
Precies 85 lusters hangen aan evenveel kabels afgeboord met witte led- lampen, 170 stuks aan elke zijde van de luster.(standaard.be)
Een luster of een staande lamp kreeg je cadeau als huwelijksgeschenk en bleef vaak jarenlang nadrukkelijk aanwezig in het interieur. (standaard.be)
enz.
samentrekking van de termen homo, lesbisch, biseksueel
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6
anw: Het woord holebi kwam in de jaren negentig in Vlaanderen op, en wordt nu ook in Nederland veel gebruikt.
Ook dikwijls uitgesproken en gespeld als: holibi
ook samenstellingen zoals: holebigemeenschap
vgl. ook: holebigemeenschap
De tijden zijn veranderd, holebi’s hebben de dag van vandaag niet al te veel te klagen.
Ook de dag van vandaag is het niet altijd gemakkelijk voor de holebi’s: stigmatisering, sociale uitsluiting en geweldpleging komen nog altijd geregeld voor. Niet alleen in Rusland, maar ook hier bij ons.
“VS versoepelen visumaanvraag van holibi-koppels” (Het Laatste Nieuws en De Morgen)
De Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump verscheen vandaag op het podium van een campagnebijeenkomst met de regenboogvlag in zijn handen. Dat is het symbool van de holebigemeenschap. (demorgen.be)
Holibi/transgender ambassadeurs gezocht voor de klas. (langemark-poelkapelle.be)
een gesprek in een ontspannen, vertrouwelijke, informele sfeer; een gesprek op café
vnw: tussen pot en pint: bij een biertje of gemoedelijk, losjesweg
Typisch Vlaams: terloops (informeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
We zullen dat tussen een pot en een pint bespreken.
Want de ervaring leert dat goeie ideeën vaak tussen pot en pint ontstaan. (vrt.be)
Volgens getuigen zorgde ook Samuel tussen pot en pint mee voor de organisatie van de moordpartijen en was hij bij verschillende ervan aanwezig.(demorgen.be)
Het idee om het Belgisch record toogzitten te verbreken ontstond, hoe kan het ook anders, tussen pot en pint aan de toog. (vrt.be)
Vroeger werden veel zaken afgehandeld tijdens een vergadering tussen pot en pint. Nu moeten de dossiers op de voet worden gevolgd, de wetgeving is … (standaard.be)
“Vorig jaar hadden we een wedstrijd met oud-spelers tegen de Mechelse daklozen. Tussen pot en pint lanceerde ik het idee”, zegt de voorzitter
Er kan over van alles gepraat worden en hier aan de toog zijn tussen pot en pint al veel zotte ideetjes ontstaan. (hln.be)
heel veel verdriet hebben
Voorbeelden:
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
-
De middag duurt in Vlaanderen niet tot 18 uur, zoals in Nederland, maar slechts tot ongeveer 14 uur, daarna spreken we van namiddag.
anw: (vooral) in België: periode na het middaguur waarin men het werk onderbreekt en de lunch gebruikt; gedeelte van de dag na het middaguur tussen ongeveer 12.00 en 14.00 uur
In Vlaanderen algemeen; in Nederland vooral in de verbinding tussen de middag.
zie de andere definitie van middag
ook in samenstellingen zoals maandagmiddag, dinsdagmiddag, woensdagmiddag, donderdagmiddag, vrijdagmiddag, zaterdagmiddag, zondagmiddag, gisterenmiddag, eergisterenmiddag, morgenmiddag
zie ook voormiddag
’s Middags eten we warm.
De zaak kon zaterdagmorgen niet openen door de schade en dat blijft waarschijnlijk zo tot maandagmiddag. (hln.be)
Gisterenmiddag werd de Brusselse brandweer opgeroepen voor een interventie in een Brusselse school. (vrt.be)
verblijf waar men naar toe kan vluchten om te ontsnappen aan geweld vanwege de partner of familieleden
vnw: blijf-van-mijn-lijf-huis, toevlucht voor mishandelde vrouwen en hun kinderen
Van Dale 2015 online: BE
NL: blijf-van-mijn-lijfhuis
Is er na familiaal geweld sprake van een bedreigende situatie dan kan een vrouw (met eventueel haar kinderen) aankloppen bij CAW Limburg voor een plekje in het vluchthuis. Dergelijke vluchthuizen zijn steeds op een geheim adres.(https://www.caw.be/locaties/vluchthuis/)
“Mannen die het slachtoffer zijn van extreem familiaal geweld kunnen vanaf volgende maand terecht in een vluchthuis in de regio rond Mechelen.” (Dm 60215)
“Eerste vluchthuis voor holebi’s en transgenders geopend: ‘Jammer dat aparte hulp nog nodig is’” (DS 101018)
snel even, tussendoor (klaarspelen), eenvoudig en snel iets doen
vnw: snel even tussendoor
Van Dale online: BE; spreektaal tussen de soep en de patatten: snel tussen andere bezigheden door
zie ook Vlaamse hypercorrectie: tussen de soep en de aardappelen
Bwoah, ’t is gewoon een lekske in den afvoer. We zullen rap nonkel Louis bellen, dieje fikst da tussen de soep en de patatten.
Een medische verhandeling schrijven, doet ge niet zomaar tussen de soep en de patatten.
een zware inspanning leveren, zich afpeigeren; dikwijls met de bijklank dat dat harde werk weinig geapprecieerd wordt
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
ook toppel, zijnen ~ afdraaien
nestel, zijne ~ afdraaien
afdraaien, zijn kas ~
ziel, zijn ~ afdraaien
ziel, de ~ uit zijn lijf
botten, zijn ~ afdraaien
kont afdraaien, zijn ~
kloten, zijn ~ (staan) afdraaien
Zit ik hier de godgansen dag mijne nikkel af te draaien, en dan komt dat heerschap, dat van zo lang hij hier is nog gene poot heeft uitgestoken, mij efkes zeggen dat ik e bitsje rapper moet doorwerken? Wat denkt dië wel!
1. ingang, plaats waar men binnenkomt
2. hal in een huis aan de voordeur, voorportaal, vestibule
vnw:
-ingang, toegang
-hal, gang
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 ingang, hal: geen standaardtaal (ondanks voorbeelden onder)
vgl. inkombalie, inkomdeur, inkompoort, inkomhal, inkomweg, inkomruimte; inkomtafel
1. Den inkom van de winkel is langs links.
Het bouwcentrum in Antwerpen heeft 2 inkoms.
2. De postbode staat te wachten in den inkom.
In de inkom van het gebouw staat een veelzeggend bronzen beeld van een slapende hond, gecreëerd door José Vermeersch. (standaard.be)
Aan de inkom van het gebouw kreeg ze een taart, of beter een bord vol slagroom, in het gezicht geduwd.(standaard.be)
Hilde viel voor de marmerschilderingen in de inkom, Gaetan voor de authentieke glazen lampen in de gang.(standaard.be)
De zaal en de inkom worden gescheiden door een foyer, die ruimte biedt aan … komt aan de andere zijde, vlak tegen de publieke kamer met een eigen inkom (standaard.be)
dekvloer, ondervloer: de cementlaag waarop de vloerbedekking (tegels, laminaat, parket, …) uiteindelijk komt.
ook: chappe, zie voorbeelden
Van Dale 2016 online: BE
NL-SN: ondervloer, slijtlaag
ww. chappen: chape leggen
zn. chapper: persoon die de chape legt
uitspraak: sjap; West-Vlaanderen: sjappe
< Frans: la chape
“Ligt een betonneke in en dat gaat (dit jaar normaal nog :p) voorzien worden van ne chape met daar direct de tegels op.” (bouwinfo.be)
“Ik denk dat je in Vlaanderen aan 90% van de bevolking vraagt wat “ne chape” is dat die weten wat je daarmee bedoelt. Mvg, Paul (veit.be)
“Ne chape moet uitdrogen, punt andere lijn. Ge hebt ook producten die het proces kunnen versnellen of hulpmiddelen. (9lives.be)
Ze hebben vandaag onze nieuwe chape in de living gelegd.
Architect Eric Houben beantwoordt deze vraag als volgt: “De minimale dikte voor een chappe is 6 cm.” (livios.be)het bij iemand totaal verbrod hebben
Mijn leugentje om bestwil is uitgekomen en werd niet geappreciëerd, ik heb mijn vriendin in haar rapen gescheten.
overdreven, vergezocht, onjuist voorgesteld, (dat is er) met de haren bij gesleept
DS2015 bij het haar/de haren getrokken: standaardtaal
< Frans: (c’est) tiré par les cheveux
zie ook: haar, bij het ~ getrokken zijn,
haar, bij zijn ~ getrokken
Dat de auto’s hier voortdurend tegen 120 voorbijrazen, is wat met de haren getrokken, maar het scheelt toch niet veel!
andere zorgen hebben, meer (en grotere) problemen aan zijn/haar hoofd hebben
< Frans: avoir d’autres chats à fouetter
vnw: andere katten (katjes) te geselen hebben: andere zaken aan zijn hoofd hebben
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
In Wallonië heeft de PS nu andere katten te geselen, want voor de zoveelste keer wordt de partij geconfronteerd met de onthulling van een schandaal.
De politie heeft wel ‘andere katten te geselen’ dan de zwerfvervuiling te beteugelen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
