Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
Een gerechtelijk arrondissement in België is de zetel van een rechtbank van eerste aanleg, die uit een burgerlijke rechtbank, een correctionele rechtbank en een jeugdrechtbank bestaat. Daarnaast is er nog een rechtbank van koophandel, een arbeidsrechtbank en een politierechtbank. Het bestaat uit alle gerechtelijke kantons op het grondgebied van dat arrondissement.
In België zijn de gerechtelijke arrondissementen enerzijds en de bestuurlijke arrondissementen en kiesarrondissementen anderzijds niet noodzakelijk dezelfde.
Gerechtelijk arrondissement Antwerpen met afdelingen te Antwerpen, Mechelen en Turnhout.
Afscheidsgroet: tot de volgende keer
zie ook tot in de draai
Meestal (voor mijn gevoel) een nog niet nader vastgelegd/afgesproken tijdspunt, dus in de betekenis: tot de volgende keer dat we elkaar toevallig nog eens tegenkomen – in tegenstelling tot bijvoorbeeld het definitievere ‘tot morgen!’ enz.
Allez salukes he, tot in den draai!
onder handen nemen
→ Fr. attaquer (= aanvallen)
ook regio West- en Oost-Vlaanderen
SN (spelling: attaqueren) in de letterlijke/figuurlijke betekenis ‘aanvallen’
Ik zal mijn man nog eens moeten attakeren, want de laatste tijd is hij weer liever lui dan moe en hier liggen nog zoveel klusjes te wachten.
Den afwas is hier nou al drij dagen aan ’t opstapelen… ’k Gaan hem toch dringend ne keer moeten attakeren peis ’k.
Deze jonge honden attakeren met een aanstekelijke goesting zowel vaderlandse folkstuff als eigen composities – en dit alles enkel op snaarinstrumenten. (nieuwsblad.be)
dreigen (te)
vnw: dreigen: het riskeert te regenen
Hij riskeert buiten te vliegen als hij niet oppast!
Het riskeert te regenen. (voorbeeld uit Van Dale)
begrijpen, snappen, verstaan
ook in de uitdr. er niet aan uit kunnen
vnw:
-er niet aan uit kunnen: er niets van snappen
-er aan uit kunnen: het snappen
Ik kan eraan uit nu dat ge het plan getekend hebt. Nu vind ik mijne weg wel tot daar.
Hij kon er niet aan uit hoe dat zij met al zijn geld weg is.
Het was een moeilijke wiskundige opgave; niemand kon eraan uit.
“De mens, ge kunt gij daar niet aan uit.” Het zijn memorabele woorden van auteur Gerard Walschap (1898-1989) die vandaag nog altijd gelden. (demorgen.be)
> andere betekenis van eraan uit kunnen
Child Alert is een methode om, in geval van een verdwijning van een kind waarbij er onmiddellijk levensgevaar is, de inwoners van België te waarschuwen, en op te roepen tot getuigenissen die tot een ontknoping kunnen leiden. De beslissing om een Child Alert te lanceren ligt steeds bij de magistraat (procureur, onderzoeksrechter) belast met het verdwijningsdossier. (bron: www.childalert.be)
equivalent in Nederland: Amber Alert
Op de Child Alert-website kan iedere burger of organisatie zich opgeven om mee te werken. Het Child Alert-systeem wordt beheerd door Child Focus, in samenwerking met de Belgische Federale politie en justitie. (www.childalert)
loon dat indertijd werd uitbetaald aan Vlaamse arbeiders die in Noord-Frankrijk bieten en ‘chicorei’ gingen rooien.
< verbastering van het Franse ‘quinzième’, de dag waarop het veertiendaagse loon werd uitbetaald
zie voor overzicht bij quinzaine
Hij was nog nie thuis of hij ou al heel zijn kezeem verbrast.
zwachtel
vnw: windsel, zwachtel
Van Dale: windel (de m; windelen, windels), in België zwachtel
zie ook er geen windels om draaien; verzamellemma geneeskunde
vgl. drukwindel
Omdat em op de koer was gevallen en z’n hand bezeerd had, moest Jantje een week me ne windel rond zenne pols rondlopen.
Na de operatie wordt soms een tijdelijk drukverband (= een spannende windel) om de arm gelegd. (azoudenaarde.be)
Een gebroken kuitbeen was dus het verdict. Ze hebben ter plaatse een windel om mijn been gedaan en ik keerde te voet terug. (hln.be)
laten zien wie dat er thuis de baas is
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
de broek aanhebben
zie ook verzamellemma kledij
Die hare vent is nen echte sloef. ’t Is duidelijk wie dat er thuis de broek draagt.
Eén ding is zeker: Lydie draagt de broek thuis, al heeft ze ook heel wat korte rokjes en kleedjes. (vier.be)
Adams draagt de broek thuis bij Beckham, die enkel op het veld het spel verdeelt. (demorgen.be)
- de Koninklijke Belgische Duivenliefhebbersbond (KBDB)
- plaatselijke vereniging voor duivenmelkers
België is de bakermat van de duivensport. Omstreeks 1800 vonden er in Luik, Antwerpen en Gent al wedstrijden plaats. De duivenbond bestaat al sinds 1910 en heeft vijftien regionale afdelingen. Vanaf 1950 is in de omgeving van Lier, met zijn zondagse internationale duivenmarkt, de sport nog erg populair.
NL: NPO (Nederlandse Postduivenhouders Organisatie)
De duivenbond is de overkoepelende organisatie voor duivensport.
Duivenbond wil minder roofvogels: “Een bloedbad bij de duiven, drama’s bij de liefhebbers” (vrt.be)
De duivenbond groepeert tal van duivenmelkers. Vooral in de zomermaanden wordt er met de duiven gespeeld. In de wintermaanden zijn er tentoonstellingen.(.wiekevorst.com)
oudere benaming voor vertegenwoordiger, handelsreiziger
ww. voyageren
< Frans: voyager (reizen)
Als voyageur was hij altijd veel op de baan. Hij voyageerde toen voor een groot fabriek van tapis-plain.
‘Het zal tegen uw schenen waaien.’, gezegd meestal tegen kinderen wanneer zij nogal uitbundig en gewelddadig aan het spelen zijn en de toeschouwers binnenkort kwetsuren en geween verwachten.
Jongens, wees toch niet zo geweldig, ’t gaat tegen uw schenen waaien!
Hoger Niet Universitair Onderwijs
of Hoger Onderwijs van het korte of lange type (opleidingstermijn verschilt hierbij)
Vroeger: graduaat, nu Bachelor
Leerlingen van het aso of het tso kunnen doorstromen naar het hoger niet-universitair onderwijs.
Is natuurlijk AN, maar enkele Limburgse eigenaardigheden mogen hier m.i. niet onvermeld blijven:
- man! man! = jongens toch! (vgl. Dts. Mann! Mann!)
- joot mijne man! (of liever: m’ne maaaan) = welzeker, mijn waarde (heer)! (als gemeenzame aanspreking)
- het rijke meervoud: enkele Limburgse dialecten kennen niet minder dan 5 (vijf!) meervouden voor dit woord:
De manne (alg., tgo. de vrouwen)
De mander (id., maar de oude vorm – vgl. Dts. Männer)
De mans (de mannen binnen een familie of groep)
Twintig man (= mensen)
Lee mên (= lelijke individu’s, vieze mannen – dus pejoratieve betekenis, enigszins verouderd)
zie ook man, man, man
snel, haastig, met spoed
‘in allerijl’ is SN, maar weinig gebruikt in NL
allerijl zonder in is geen SN en wordt ook dikwijls gehoord. Waarschijnlijk gaat het hier om taalverwarring met ijlings.
Toen bleek dat er plaatsen te kort zouden zijn heeft de stad beslist om in allerijl extra plaatsen te voorzien. (deredactie.be, klassentekort)
Allerijl werd hij naar het ziekenhuis gevoerd maar het mocht niet baten.
Het lot bezweren door de formule ‘ik zal maar hout vasthouden’ uit te spreken en tegelijk iets uit hout aan te raken. Het aanraken van hout is een vast ritueel.
Het is een vorm van bijgeloof om daardoor het ongeluk af te wenden en om het positieve te beïnvloeden.
vnw: hout vasthouden!: afkloppen! (spreuk om ongeluk te bezweren)
De uitdrukking bestaat in veel andere talen zoals:
< Frans: toucher du bois
< Engels: touch wood, knock on wood (VS)
< Duits: auf Holz klopfen (soms samen met Toi, toi, toi)
< Zweeds: ta i trä/peppar peppar (vat in hout vast/peper peper)
< Noors: bank i bordet (klop op de houten plank)
Van Dale 2013-online: Belgisch-Nederlands
Als men zegt “hout vasthouden”, maar er geen houten voorwerp binnen handbereik is, mag men in dit noodgeval ook zijn (houten) kop aanraken.
Ik ben dit jaar nog geen enkele keer ziek geweest. Ik zal maar hout vasthouden.
Voorlopig hebben slechts twee personeelsleden positief getest, maar het blijft hout vasthouden. (demorgen.be)
“Na vijf jaar word ik ‘genezen’ verklaard, en nu ben ik – hout vasthouden – nog altijd gezond.” (vrt.be)
Knop aan de tak van een plant waaruit de blaadjes, ontkiemende takken of bloemen tevoorschijn schieten
.jpg)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Bot: Knop of oog van planten (boomen en heesters), waaruit zich bladeren en bloemen ontplooien; beginsel van een tak, een stengel of van bladeren. In Noord-Nederland thans alleen in hoogeren stijl gebruikelijk, doch in Zuid-Nederland het gewone woord.
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
vgl. Engels ‘bud’
< Protogermaans *budd?
zie ook bot, in ~ staan
De botten zijn weer aan het springen en de jonge groene blaaikes komen tevoorschijn.
Er zitten alweer botten aan de jasmijnboom, hopelijk vriezen ze niet kapot.
> andere betekenissen van bot
die (mannelijk)
< “die” met analogische -en-uitgang
alternatieve spellingen: dieje, diejen, dië, diën, diene, dienen
Dieë vent
Dieën ezel
Dieën dag
Dieën boom
Dieën tros
terugkrabbelen
zie ook kak, zijne ~ inhouden
zie ook staart, zijn ~ intrekken
Toen hij vernam wat de gevolgen konden zijn trok hij vlug zijne kak in.
vochtig, kil
in prov. Antw.: week, zacht door vocht.
Die kelder voelt wakkig aan.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
