Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
wandeling, rondje
vnw: een toerke doen/maken: een ommetje, een wandelingetje maken
Van Dale: Belgisch-Nederlands, informeel, verkleinvorm
Ik ga een toerke rond de blok lopen.
lommer, beschaduwde plaats
vnw: schaduw, lommer
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3
< Frans l’ombre = schaduw
ook in het Waasland
in West-Vlaanderen: schauwe, schauw(t)e
Ik ga mij buiten in den hof wat in de lommerte zetten en een dutje doen.
”Heur eur hangt in de lommerte”, Joos (1900-1904) (gezegd van een koe met kleinen uier); Waasland
”Onder dezen boom is veul lommerte”, Cornelissen-Vervliet (1899); Antwerpse Kempen en Antwerpen
In de lommerte van de bomen aan de rivier gebeurt het. De Nimf wordt gebeten door een teek en vloekt. (demorgen.be)
In de lommerte van een dicht bladerdek is het dezer dagen heerlijk toeven. Maar bomen doen veel meer dan alleen de zon weghouden. (standaard.be)
1. gereedschap, uitrusting, gerei, spullen
eetgerief; eet- en drinkgerief; drinkgerief; fietsgerief; huisgerief, kantoorgerief, kampeergerief, kappersgerief; kookgerief, keukengerief, knutselgerief, kuisgerief, naaigerief, rookgerief; scheergerief, schildersgerief, schoolgerief, schrijfgerief, slaapgerief, sportgerief, strandgerief; tekengerief, toiletgerief, tuingerief, turngerief, visgerief, zwemgerief,…
DS2015 geen standaardtaal
taaladvies.net: standaardtaal in België
zie ook goed gerief; schoon gerief; gerief, dat is een ~
2. mannelijke geslachtsdelen
Van Dale online: gerief: (1376-1400 ‘genot, voordeel, winst’)
etymologie onzeker, wel te verbinden met Middelnederlands r?ve (mild, overvloedig)
> BE benodigdheden: gerei
ook als tweede lid in samenstellingen als de volgende, waarin het eerste lid een handeling of een werkterrein noemt:
bakgerief, borduurgerief, bouwgerief, douchegerief, hengelgerief, kampeergerief, klimgerief, rookgerief, voetbalgerief, werkgerief, zitgerief
1. Ik zal mijn gerief pakken om uwen band te plakken.
Doet dat computergerief eens van de tafel af, we gaan eten.
1. Politie vindt gerief voor plantage (Turnhout) – De Standaard
2. Zijn broek spant zodanig dat je duidelijk zijn gerief ziet zitten.
Goed gerief moet onder een afdak hangen.
strikje, vlinderdas
Diminutief van “neu”
< Frans: le noeud
zie ook verzamellemma kledij
Uw neuke hangt scheef.
“Een strikje, of neuke, door zoals ze bij ons zeggen wordt meer en meer genomen als vervanger van een stropdas.” (blog)
“Ik heb het neuke toen één keer aangedaan, à la minute. Tot ze uit mijn zicht verdwenen waren. Voor mijn neukesperiode droeg ik dassen. Daarna niets meer.” (blog)
grondig aanpakken, iets drastisch aanpakken waarbij niets of niemand ontzien wordt, ruwe aanpak
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
DS2015 standaardtaal
ook: met de groffe(n) borstel
Om het netwerk achter de drugsbende bloot te leggen is de politie er in het milieu met de grove borstel door gegaan.
Dienen mens is nogal met de groffe borstel tewerk gegaan. (bouwinfo.be)
#voorenna #bugetvriendelijk #wat een kleurtje al niet kan doen #renoveren #t moet niet altijd met de groffen borstel zijn. #lovemyjob #acinterieur (instagram)
vergiet, zeef
< waarschijnlijk bij verkorting van trezeerbekken, trijzeerbekken
bij Kiliaan (1599) treseer-becken, trijseer-becken
nevenvormen: trisee, trisée, trezee, tricé (Gent)
synoniemen uit verschillende regio’s: zijbaar, zij, verzijp, stramijn, temst
Een trizee wordt gebruikt om pasta’s, sla, of andere etenswaren te laten uitdruppen.
Als kik spaghetti maak dan laat ik de slierten uitlekken in nen trisée.
verlengsnoer
zie ook draad
De draad aan de fonduepot is veel te kort. Hebben we nog ergens een verlengdraad liggen?
voorraad die niet in de winkel ligt
Van Dale
stock (dem; stocks)
1 voorraad van goederen
2 het vaste kapitaal van een onderneming
vgl. stockage
zie ook stockbeheer; stockbreuk
Hebt ge nog een maatje 39 op stock? Ik vind er geen in het rek.
toegangsprijs, entrée(prijs)
vnw: entreeprijs, toegangsprijs
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
vergelijk: inkombedrag; inkomgeld; inkomkaart; inkompas; inkomprijs; inkomtafel; inkomticket
Den inkom voor dat feestje is 3 euro.
sinaasappel
< Genoemd naar het land van herkomst: China (in de oudere vorm Sina, zoals in sinologie). Voor de vorming zijn bijv. nootmuskaat, appelgranat, appelen van oraignen (in plaats van resp. muskaatnoot, granaatappel en oranjeappel) te vergelijken. Eveneens door woordmetathese is dan ook de vorm sinaasappel ontstaan. (M. Philippa e.a.)
soorten: persappelsien, eetappelsien, bloedappelsien
zie ook appelsienpel; appelsiensap; appelsienkist, ginappel, seenappel; verzamellemma groenten en fruit; Vlaamse volgorden
Als we deze appelsienen persen hebben we vers fruitsap.
Appelsien, laat u zien!
Pas maar op, of ik eet u op!
decolleté
Aan die madam haar barometrische voor kunt ge aflezen dat het schoon weer is.
- scheurkalender
- kalender algemeen, familieplanner
< Frans almanach, van het Arabisch al-manakh
Afbeelding 2: zie hier
Het is al januari en ik heb mijn almanak nog niet gekregen.
- ‘Wanneer komt de vuilkar?’
- ‘Kijkt eens op den almanak, woensdag denk ik’.
kauwgom
Komt van het italiaans “tutti frutti” wat “geheel fruit” betekent.
samenstellingen
tuttefrutbol
tuttefrutkast
uitdrukkingen
tuttefruttenbak, uit de ~
andere uitspraak: tutteflut
in Antwerpen: tutterfrut
Na 5 minuten heeft die tuttefrut geen smaak meer.
baby, zuigeling
vnw: koosnaam voor baby
Van Dale 2015 online: BE spreektaal
herkomst: de oorspronkelijke betekenis zou zijn “naverwant, geliefde, minnaar, minnares”
zie ook verzamellemma mensen
Dat boeleke ligt daar zo schattig te slapen.
“Proper smoeleke, gezond boeleke”: AZ Klina in Brasschaat wijst op goeie mondhygiëne in strijd tegen vroeggeboortes (vrt.be)
Zowel in Vlaanderen als in Nederland is een voorschoot een schort die men voor de ‘schoot’ bindt, bv. in de keuken.
In Vlaanderen is de voorschoot ook de naam van een kledingstuk, eventueel met korte of lange mouwen, dat heel het lichaam bedekt om de kleren te beschermen. Het wordt vooral gedragen door vrouwen.
In Nederland wordt dit een ‘jasschort’ genoemd.
wnt:
voorschoot: vrouwenschort: kleedingstuk dat de vrouw bij het werk draagt om haar kleeren tegen vuil te beschermen, bep. bestaande uit een stuk stof dat met banden om het middel wordt bevestigd en vandaar van voren over den rok neerhangt. In burgerdrachten van vroeger en in regionale drachten ook algemeen als onderdeel van de alledaagsche dracht beschouwd; schort; boezelaar. Nog een gangbare dialectterm in Vlaams-Brabant, Antwerpen, Noord-Brabant en Oost-Vlaanderen. In meerdere dialecten is de r aan den volgenden sch geassimileerd en ontmoet men vormen als vooschoot, veuschoot, vusschoot.
In dialecten in het Zuiden is het mannelijke geslacht het gangbare.
Antwerps: verschoet en verschoei (meerv. verschoeien)
Kempen: veuschoot, veuschoet, veschoot; mv.: veuschoeës, veuschoeën, veuschoeien
Limburg: scholk
Lumbutgse Kempen: jassescholk
zie ook voorschoot, een ~ groot; verzamellemma kledij
Vroeger moesten meisjes op school altijd een geruiten voorschoot aan.
Eenen blauwen oft witten lynen voorschoot, Geschiedenis van Antwerpen Brabant, 1300-1450 (uit een inventaris der 16de eeuw). (Middelnederlandsch Woordenboek)
korting, prijsverlaging
anw: (vooral) in België
korting; vermindering van een bedrag
vnw: korting, reductie
- met afslag: met korting
- afslag krijgen: korting krijgen
- in afslag zijn: in de reclame zijn
Als je dat toestel in onze winkel koopt, krijg je 5 euro afslag.
bazige vrouw
Haar man heeft niets te vertellen. Zij is een echte gendarme.
> andere betekenis van gendarme
Kerstmis en Nieuwjaar, de feestdagen
vnw: feesten rond Kerstmis en Nieuwjaar, jaarwisseling
(velen zien samenstellingen met “eindejaars-” als een letterlijke vertaling uit het Frans “de fin d’année” die in AN niet zeer gebruikelijk is)
zie oook eindejaar
De eindejaarsfeesten zitten er weer aan te komen
vaat, het af te wassen vaatwerk
afwas is SN en gebruikelijk in Nederland (zie reacties), maar ‘vaat’ is nooit Vlaams geweest
Ik doe den afwas morgen wel.
heel kort geknipt kapsel, een bros, broshaar
< Frans: brosse (borstel)
Van Dale online: BE, spreektaal: kort, overeind staand kapsel; broskuif
Toen men vroeger in het leger ging, knipten ze het haar in een broske.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
