Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
interesse opwekken voor een belangrijke zaak, die voor iedereen van belang is
vnw: belangstelling wekken, aandacht vragen voor, iets onder de aandacht brengen
volgens vrt.be Standaardtaal in België voor:
•belangstelling wekken voor
•bewust maken voor
•gevoelig maken voor
•ontvankelijk maken voor
•warm maken voor
We moeten de mensen sensibiliseren voor deze gevaarlijke situatie.
Een coureur die zoals zijn historische Vlaamse voorgangers (bv. Briek Schotte) voor de aanval kiest, in weer en wind en in het bijzonder in de voorjaarsklassiekers op de kasseien.
Titel vroeger enkel toegewezen aan Vlaamse renners, maar nu veralgemeend (zo wordt Vinokourov ook als een flandrien betiteld.)
Niet in Van Dale 1995.
Van Dale 2018 online: Belgisch-Frans (lett. Vlaams):
(Vlaamse) wielrenner die behalve door een grote fysieke kracht, gekenmerkt wordt door het vermogen om in ongunstige (weers)omstandigheden zijn strijdlust te behouden, en daardoor uitermate geschikt is voor het rijden van de Vlaamse voorjaarsklassiekers
vnw: wielrenner die op zijn best is in moeilijke omstandigheden als een slecht wegdek of slecht weer
Philippe Gilbert is tot flandrien van het jaar 2010 verkozen.
Johan Museeuw is een echte Flandrien met heel wat wielermonumenten op zijn palmares. (foodbag.be)
Wil je een echte Flandrien worden? Vlaanderen is het mekka van de wielersport, een absolute must. De beste routes vind je hier. (flemishmasters.com)
geregistreerd zijn/staan, gezocht worden
Van Dale 2018 online: BE
Fr. être signalé
zie ook seinen, geseind zijn, geseind worden
Die blauwe Volvo staat geseind als gestolen.
Een van de gearresteerden staat geseind voor diefstal.
Luchtvaartpolitie onderschept elke dag 185 passagiers die geseind staan. (Knack)
nodig hebben
vnw: iets/niets vandoen hebben met: iets/niets nodig hebben
zie ook doen, van ~ zijn, hebben
Belt maar als ge mij vandoen hebt.
“Maar dat gekribbel met die vulpen
heb ik allemaal niet vandoen
want later als ik groot ben,
leer ik toch voor kampioen” (Urbanus, De Kampioen)
1. ten onrechte geprezen, ten onrechte opgehemeld, …
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
2. overdreven
1. Dat restaurant is serieus overroepen. We zijn er gaan eten en het viel ferm tegen met die platte, kou fritten.
2. Bush vond dat de opwarming van de aarde allemaal overroepen was. We zullen zien. Of beter gezegd voelen.
tomaat gevuld met garnalen,
zie ook crevette
Van den avond ete me tomat crevet.
Vervolgens zijn wij een beetje verder gaan eten. Hij koos voor tomaat crevette. Rare kerel, Hij vond dat een goei grap: creveren en den dag daarna tomate crevette eten. (Clement Peerens in De Morgen)
macadamweg, asfaltweg
Type wegverharding die populair was in België, maar al een dertigtal jaren niet meer wordt toegepast.
Opm: Zie ook discussies in de commentaren + de variëteit aan betekenisssen in de bronnen hieronder. Ik heb de indruk dat macadam gebruikt kan worden als synoniem van een verharde (rechte?) baan
vnw: betonweg, asfaltweg
anw:
macadam 1.0: (vooral) in België: wegverharding die bestaat uit een ondergrond van keien waarop met een wals twee lagen fijner steenslag ineengedrukt zijn
macadam 1.1: (vooral) in België: weg van macadam; macadamweg
Typisch Vlaams: asfalt(weg ) (informeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
< Eng. macadam
genoemd naar de uitvinder, de Britse ingenieur John London McAdam (1756-1836)
klemtoon op de laatste lettergreep
zie ook wegcode
Volg de macadam tot aan het rood licht en ga daar rechtsaf een kasseibaantje in.
Hij woont langs de makkadam voor de bakker. (Cricri, 14 febr. 2011)
Soms doet het me denken dat we vroeger als kind zongen tijdens het wandelen. (Macadam, macadam, macadam dam dam en steenweg en steenweg). Bij de eerste ging je vooruit, bij de laatste twee achteruit. (lepetitrequin.com)
Van de N58 afrijden doorheen de industrieblokken om dan op de macadam van de Menensesteenweg in Wervik te dokkeren. (nieuwsblad.be)
Zonder ze bij naam te noemen trekken de koeien, de knotwilgen en de macadam van ons vlakke land aan je oog voorbij. (stanzamuziek.be)
Dat zij vroeger al eens in aanraking gekomen zijn met het gerecht, is te wijten aan het feit dat de gemeente hun huis wil onteigenen voor de aanleg van een macadam. (“De Madammen van de Macadam” van Luc Kerkhofs in een regie van Jurgen Vandeweert, met assistentie van Nico Oeyen – nieuwsblad.be)
1) iets van lange duur, problematisch, over en weer geloop, een loopmarterij
2) een toeloop van mensen
Van Dale 2017 online: BE; verouderd: processie, bedevaart, drukte, rumoer
Typisch Vlaams: drukte, gedoe: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 4
1) Dat was nogal een begankenis, eer die aanvraag voor het bouwen van een veranda goedgekeurd werd door de gemeente.
2) Op de openingsreceptie van de winkel was het een hele begankenis. Er zijn zeker een paar honderd mensen geweest en die hebben allemaal een gratis doosje pralines gekregen.
> andere betekenis van begankenis
inhaalverlof (zie reactie)
Van Dale 2016 online:
re·cup
/rekyp/
< Frans récup verkorting van récupération (het inhalen)
BE inhaalrust
Morgen gaat hij niet werken, hij is in recuup.
Ik pak nu liever recup (een recupdag), mijn verlof(dagen) spaar ik op voor later.
Op een boorplatform werken ze 3 weken aan een stuk en dan 3 weken recup.
(verouderd in Nederland)
om zeep helpen, in de war sturen, verbruien, verpesten
SN-NL: verbroddelen
vnw: verknoeien, verpesten, in de war sturen
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, de sfeer verbrodden
DS2015 standaardtaal
We hadden het zo mooi voorbereid. Uitnodigingen verstuurd, menuutjes opgesteld. Ze wil niet meer gevierd worden. Een streep door de rekening. Ze heeft het wel goed verbrod.
geluksvogel, iemand die veel chance heeft.
van het Frans chançard.
Dieje Luc is toch echt ne chansaar, weeral 4 azen!
ter aanduiding van het rechtmatig handelen
groot gelijk, meer dan gelijk hebben
meestal in de tweede en derde persoon gebruikt
vnw: overschot van gelijk: volkomen gelijk
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
Ge hebt overschot van gelijk dat ge dat niet laat passeren.
Zij hebben overschot van gelijk om daartegen te protesteren.
voor de gek houden
Van Dale 2015 online: BE; informeel
zie ook zot, iemand voor de ~ houden
Ze hebben u nogal voor de aap gehouden.
Van het kastje naar de muur en met een kluitje in het riet.
bittersmakende witte grondgroente, Brussels lof
NL: witlof
vnw: witlof
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands: witlof
uitspraak Brussel: witluuf
zie ook verzamellemma groenten en fruit
zie ook grondwitloof, witloofdriehoek, de ~
We eten vanavond hesperollekes met witloof en kaas.
ergens anders, elders
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op een ander, in het Zuiden voor: bij anderen, elders (De Bo 1873; Rutten 1890; Cornelissen-Vervliet; Teirlinck).
vnw: op een ander gaan wonen/feesten enz.: ergens anders gaan wonen/feesten enz.
zie ook ander, op een ~ gaan
Gaat maar boel zoeken op een ander!
extra vakantie die werknemers jaarlijks krijgen als zij een zekere anciënniteit in het bedrijf (of administratie) hebben bereikt.
Van Dale 2015 online: in België
Mijn collega heeft twintig vakantiedagen per jaar, en drie dagen anciënniteitsverlof: 1 voor elke vijf jaar dat zij in de firma werkt.
(ambulance)verpleger, (officieel genaamd hulpverlener-ambulancier)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
Nederland: ziekenbroeder
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ambulanciers tijdens een oefening in Canberra.
De basis-uitruk in het 100-systeem is één ziekenwagen met twee ambulanciers.
nieuwsblad.be: De Unie Voor Vlaamse Ambulanciers (UVVA) vraagt een verplichte politiebijstand bij oproepen die wijzen op een verhoogd risico op agressie.
weggaan, vertrekken, het voor bekeken houden; relatie, ihb huwelijk, verlaten
Van Dale 2018 online: het aftrappen: BE, spreektaal
zie ook:
afbollen, het ~,
afboren, het ~
afdaven,
afsmeiren,
afsmoren, het ~,
afterten, het ~,
schup, zijn ~ afkuisen
afstappen, het ~
Ik ben het hier beu, ik trap het af.
Eure vent ist afgetrapt=eeft aar late zitten.
ontslagvergoeding, afvloeiingspremie
zie ook afdankingspremie
Van Dale 2015 online: BE
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal;Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 4
Er komt brugpensioen vanaf 50 jaar en een afscheidspremie van 1.000 euro per dienstjaar voor de arbeiders.
kroonluchter, maar ook een gewone hanglamp of zelfs een plafondarmatuur
< Frans: lustre
uitspraak met scherpe u
vnw: hangende luchter, hanglamp
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Het is niet duidelijk of we luster wel of niet tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. Standaardtaal in het hele taalgebied is in ieder geval kroonluchter. (taaladvies.net)
zie ook kroonluster
’t Wordt al donker, se. Steek de luster eens aan, ik kan de gazet niet meer lezen.
Vergeet de luster niet uit te doen als ge gaat slapen.
“Ik heb op de rommelmarkt een mooie antieke luster met acht armen gekocht. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
De luster hangt vol stof, ik zal die nog eens moeten kuisen.
Bloemlezing De Standaard
In zijn atelier rijgt hij met verguld koperdraad kristallen aan elkaar, die hij vervolgens aan de armen van de luster bevestigt. (standaard.be)
Precies 85 lusters hangen aan evenveel kabels afgeboord met witte led- lampen, 170 stuks aan elke zijde van de luster.(standaard.be)
Een luster of een staande lamp kreeg je cadeau als huwelijksgeschenk en bleef vaak jarenlang nadrukkelijk aanwezig in het interieur. (standaard.be)
enz.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
