Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
aanhoudend, aanaavende, voortdurend
zie ook: botten, om de vijf ~, om de vijf voet
Die DVD mag weg want die blokkeert om de vijf voeten.
- alg.: gereedschap, verzameling werktuigen, alm
- fig.: spottende naam voor mannelijke geslachtsdelen, vgl: gerief
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Alaam, allam (met verwisseling van accent ALM, ALEM): Het woord was en is alleen in Zuid-Nederland en in Zeeuwsch-Vlaanderen bekend en daar nog thans algemeen; het beteekent gereedschap.
< Middelnederlands: ‘allame’ < andlame, waarbij and- overeen komt met eerste deel van ‘antwoord’ en -lame vergelijkbaar is met Eng. ‘loom’. Hetzelfde woord als Oudengels andloman (meervoud) dat “gerief, gereedschappen” betekende, evenals “penis”.
Gezegden:
- alg.: Zijn alaam kennen: zijn vak verstaan (Teirlinck (1908))
- fig.: Een aardig stuk alem: een rare kwant (Joos (1900-1904)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, archaïsch
vnw:
•gereedschap
•stuk gereedschap, materiaal
zie ook alaambak
- In de Brico zal je alle alaam vinden die je nodig hebt om parket te leggen.
- Als de buurman zijn fietsbroek aan heeft, zie je heel duidelijk zijn alaam zitten.
- “Dyveerssche halaemen dienende ter neerrynghe der draperye als scietspoelen, caerden ende dier ghelycke,” – uit de Spelen van Cornelis Everaert, ca. 1530
schoppen
West-Vlaanderen: pieken
< Frans: ‘pique’
Wie heeft de pijkenaas dan in zijn hand?
-om van te verschieten, om van te schrikken, iets wat plotseling, maar niet blijvend, schrik teweegbrengt
-ook: vlug verschieten, gezegd van mensen of dieren
Woordenboek der Nederlandsche Taal: (Vl.-België). De neiging hebbend gauw te schrikken, ontsteld te raken, bang te zijn. Ook van paarden.
Van Dale: BE; spreektaal
zie ook verschietelijk
“Weet u niet wat verschietachtig is?. Stel, u fietst voorbij een geparkeerde auto en de deur van die auto gaat plots open en u kunt een aanrijding nog net vermijden. Wel, dat is nu verschietachtig.” (Drs. Johan Happolati, ‘Verschietachtig’ moet in de Dikke Van Dale)
Onze Jeroen is heel verschietachtig. Hij laat regelmatig iets vallen van ’t verschieten.
Vlaams: blijvend, onveranderlijk, waar men staat kan op maken
Algemeen Nederlands (Van Dale) steevast: (bijwoord) volgens vaste gewoonte, geregeld, altijd
< “stede” (plaats) + vast: standvastig, wat op zijn plaats blijft
vergelijk Engels steadfast
“Intussen is Aardappelen Michiels een steevaste waarde in het verwerken en verhandelen van aardappelproducten.” (advertentie)
“Het was werkelijk een plezier om hier onze batterijen weer helemaal op te laden. Een steevaste aanrader voor iedereen, jong en oud!”
(advertentie)
“…een uitstekend woonproject en een steevaste investering voor de toekomst!” (advertentie in vlan)
extreem, overdadig eten, alsof men in dagen geen eten heeft gekregen
< Frans: bouffer
Van Dale online 2016:
BE; informeel (overdadig) eten
vnw: vreten, schransen
vgl. boefer; overboefen; overboeft
Die kan nogal boefen!
knalpot, geluidsdemper
< Frans: pot d’échappement
ook: echappement
Mijn auto maakt zoveel lawaai omdat mijn chappement kapot is.
Er kwam zoveel rook door mijn vensters als door het echappement. (blog.seniorennet.be)
babbelen, roddelen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Wisselvorm naast Sammelen. Wauwelen, kletsen. Gewestelijk in Zuid-Nederland.
Ze hée’ meer as ‘en uur zitten semmelen over alle vodden. Da’ wijf kan iet doen van semmelen, Cornelissen-Vervliet (1899-1906)
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Gij hebt geen goeie punten; gij semmelt te veel in de klas.
> zie andere betekenis van semmelen
Ik ben niet akkoord, loop naar de maan, ja dag Jan!
uitspraak: Teute Zjéraar
zie ook Gerard
Het aanvrage me die lelijke del? Ja teute gerard! nog voor gin (gin, gien, gen) duzend frang.
iemand die veel of licht weent, huilebalk
Van Dale 2015 online BE: blèter, v. blètster
vgl. bleitkous
Dat manneke van onze buren is toch maar ne bleiter, zenne. Hoor hem weer bezig!
handeling
< Frans: la manoeuvre
- vrt.taal: “In België is het manoeuvre gebruikelijk, in Nederland de manoeuvre.
Van Dale spelt ook maneuver, wat de Belgische uitspraak beter weergeeft, maar wij volgen de Woordenlijst.”
zie ook wegcode
Hij moest alle soorten maneuvers doen om dat op zijn plaats te krijgen.
Inhalen is een heel gevaarlijk maneuver. (rijbewijs-online.be)
> andere betekenis van maneuver
torso, borstkas
carrure: afstand van schouder tot schouder)
overdrachtelijk: brede lichaamsbouw
figuurlijk: zie ander lemma karuur
< Frans carrure < carré (vierkant)
zie ook verzamellemma geneeskunde
IJ eed een breed karuur. (Hij heeft een breed karuur.)
snoepen
Haspengouw: sneken
Maasland: Snuiken/slokken
zie ook: sneukelen
Van al dat gesneuk krijg je slechte tanden.
nutteloze, irritante en vervelende dingen
ook fantonten,
zie ook tralala
< Frans fontage, een bepaald kapsel met linten en strikken, genoemd naar Mlle de Fontages, een maitresse van Lodewijk XIV, die het eens bij opstekende wind droeg. (A. Weijnen)
In het woordenboek van Cornelissen-Vervliet (1899-1906):
FONTONTEN, znw., v., mrv.
Overdreven versiersels, lintjes en strikjes. “As ik in oe’ plaats was, ik dee’ die fontonten van me’ kleed.”
Uitvindsels, beuzelarijen, leugens, belachelijke streken, onredelijke handelingen.“Hij komt hier altijd mè’ fontonten af.”
Die vent heeft nogal nen hoop fontonten bij; nen dikke nek dat die heeft.
(Die man heeft nogal wat flauwe kul bij, hoogmoedig dat die is.)
Muttek tot daa kome?! Me die fontonte altaa…
(Moet ik tot daar komen? Met die flauwe kul altijd…)
tomaat gevuld met garnalen,
zie ook crevette
Van den avond ete me tomat crevet.
Vervolgens zijn wij een beetje verder gaan eten. Hij koos voor tomaat crevette. Rare kerel, Hij vond dat een goei grap: creveren en den dag daarna tomate crevette eten. (Clement Peerens in De Morgen)
zaklamp
< pil + lamp
zie ook: pillicht, pielelucht, pitslamp
In het midden van het bos ging mijn pillamp plat.
tas voor bijvoorbeeld koffie
zie ook: zjat, zjatte
vnw: kopje
-een jat koffie: een kopje koffie
-een jat soep: een kommetje soep
uitspraak: /zjat/
< Frans jatte: kom, kommetje < Latijn gabata (diep bord)
Moet ik u nog een vers jatje koffie geven?
(schertsend) chique benaming voor een straathond
uitspraak: stratié
Van Dale: in België; schertsend: straathond
ook straton,
ook stratien (Hageland): samentrekking van straat en chien.
Een stratier wordt minder ziek dan een rashond.
plezierig, leuk, tof
uitspraak: klik op het pijltje
Van Dale 2015 BE; spreektaal
taaladvies.net: standaardtaal in België (maar/dus toch te vermijden)
zie ook plezantste, de ~ thuis zijn, plezanterik, flauwe plezante, plezante
’t Was een wreed plezant feestje, ’k heb nog zeer van het lachen.
“Kampioen zijn is plezant” is het boek en “Kampioen zijn blijft plezant” is de film. Van wie? Van De Kampioenen, mijn gedacht!
“Leuk” krijgen we als Vlaming veel minder gemakkelijk over onze lippen dan een Nederlander, “leuk” klinkt te flauw, en te fleurig voor de gemiddelde stevig gebouwde Vlaamse kerel. Om niet te veel gelijk een janet te moeten klinken gebruiken we “plezant.” Het is trouwens een veel plezanter woord om uit te spreken.
breigaren
In Streuvels Stijn, De Oogst, Desclée De Brouwer, 1958 (15), bladzijde 8: "… lag een bolleken zwarte wolsajette
< Frans sayette
zie ook sjette, saai (sui), sedde, bol, bolleke
Hij draagt nog sajetten sokken, gebreid door zijn grootmoeder.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
