Reacties van nthn

Ik denk dat er toch een duidelijk verschil zit in het gebruik van ‘pas’ tussen NL en BE. Voor de voorbeelden van LeGrognard hierboven zou ik persoonlijk, behalve bij paspoort, altijd ‘kaart’ ipv ‘pas/pasjen/pasken’ gebruiken: kaartje (Vlaamse uitspraak met een verkorte lange a), bankkaart, bezoekerskaart, toegangskaart. Zeker ‘bankpasje’ doet mijn oren tuiten. Het verschil is dus waarschijnlijk dat voor een Nederlander alle plastieken kaarten, waaronder de identiteitskaart, een ‘pas’ zijn, terwijl een Belg juist alleen die identiteitskaart een ‘pas’ noemt.

Ter verklaring kan ik enkel de wet geven: in Nederland kunt ge vanalles gebruiken als geldig identiteitsbewijs (identiteitskaart, paspoort, rijbewijs, verblijfsdocumenten, enz.), in België is in se enkel de identiteitskaart zelf geldig. Als een Belg om zijn pas wordt gevraagd, geeft hij direct zijn identiteitskaart, waardoor de link tussen ‘pas’ en ‘identiteitskaart’ veel sterker wordt. Als een Nederlander om zijn pas wordt gevraagd, kan hij vanalles afgeven, en wordt de betekenis van ‘pas’ dus snel verruimd naar allerhande soorten kleine documenten, veelal kaarten.

Allez zeg, die Nederlanders. Alle Engelse leenwoorden met korte a spreken ze uit met een ‘è’, maar een ‘pass’ spreken ze dan wel uit gelijk ‘pas’ en niet ‘pès’ (zie https://nl.wiktionary.org/wiki/pass).

Ik had er gisterenavond geen erg in, maar “hangen op zijn ligbed” is toch eigenlijk ook wel een zin die geen Vlaming over zijn lippen zou krijgen, waarmee het niet (specifiek) Vlaams-zijn van ‘pasja’ dubbel bewezen wordt. Idem voor “op de bank” (in de zetel) van het eerste voorbeeld.

Eigenlijk is ‘vocaalreductie’ hier een serieus misleidende term, want het suggereert dat de ‘normale’ manier van uitspreken met een ‘niet-gereduceerde’ klinker, i.e. een lange klinker, zou zijn. Behalve Nederlanders (niet alleen de Nederlandstaligen) denk ik niet dat er – in Europa – veel mensen zijn die een Europese naam gelijk Angela of Europa uitspreken met een lange a op het eind. Ge moet het al in Arabische (!) dialecten beginnen zoeken.

Dat betekent niet dat vocaalreductie als fenomeen niet bestaat, maar in specifiek dit geval gaat het uitsluitend om Hollandse vocaalverlenging, en is er van reductie hoegenaamd geen sprake.

Die korte vorm ‘pasja’ gebruik ik zelf ook, maar is niet per se Vlaams, het wordt nl ook in NL gebruikt:

De pasja laat zich niet tot iets dwingen. Een echte pasja stuurt een afvaardiging als hij geen zin heeft: dus zitten Fien en Saar nu op het feestje van Bas en ligt meneer de pasja lekker op de bank… (florismulder2.wordpress.com, ‘bank’ = zetel)

Als een echte pasja hangt vader Karamazov op zijn ligbed. (trouw.nl)