Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
SN-NL: ontbijtkoek
vnw: ontbijtkoek, snijkoek
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Peperkoek: Eene soort van koek, uit meel met honing, suiker of stroop gemengd gebakken, waardoor gestooten peper is gedaan; later werden ook andere kruidkoeken aldus genoemd en heet ook gewone zoetekoek soms peperkoek.
zie ook: zoetekoek, kruidekoek, pennepisse, feeste, lekkerkoek, pomkoek, pondkoek, schijtkoek, peperkoekenhuisje
Limburg: paeperkook
Klik op de afbeelding
Snee perperkoek
Wilt ge een boterham met speculoos of met peperkoek?
Maar de energie die dat levert in vergelijking met boterhammen met peperkoek of andere toestanden is enorm. (forum.mountainbike.be)
dat is heel triestig, of triestig gesteld
SN: om te huilen
nog wat sterker dan schreeuwen, dat is om te ~
ook: ogen, de ~ uit zijn kop schreeuwen
Als ge die beelden op tv ziet van die kinderen in die kampen, dat is toch om een oog uit te bleiten.
beursloper.be: In mijn ogen moeten we op de overheid niet rekenen, de pensioenen zijn nu al laag en voor sommigen zelfs “om een oog uit te bleiten”
Tja, dat is om een oog uit te bleiten. (demorgen.be)
Ik bekijk altijd de gevels qua stijl, dit is echt om een oog uit te bleiten (bouwinfo.be)
1) zich vergissen in het pakken
2) zich vergissen, bedrogen uitkomen
zie ook mispakken, mispakken, zich ~ aan
vnw:
•ernaast grijpen
•zich vergissen
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
1) Ik heb me mispakt. In plaats van tomatenblokjes in blik heb ik tomatencoulis bij.
2) Jo Peters: “Tijdens de vorige jaargangen bleken de kandidaten zich wat te mispakken aan de inrichting van het interieur. (pop-up restaurant)
op een verkeerde plaats leggen en niet meer vinden
vnw: verkeerd leggen, niet op z’n plaats leggen
Van Dale 2018 online: BE niet algemeen
Dekke toch! Ik heb mijn sleutels mislee!
Bij de ene is het de kleerkast, de andere vergeet steeds de drinkbus in de boekentas van de kindjes, en nog andere misleggen facturen. (organiseerenheers.be)
spelvariant in het wiezen waarbij men geen slag mag halen
- klein miserie: de spelers mogen hun slechtste kaart wegleggen (een hoge kaart of de enige kaart van een kleur)
- grote miserie: geen slag halen
- grote miserie op tafel of blote miserie: de speler die miserie gaat, legt zijn kaarten bloot op tafel
in Van Dale: misère
Als een speler miserie aankondigt, kan een andere speler meegaan. Ze spelen wel voor eigen rekening.
> andere betekenis van miserie
watergolf
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
uitspraak: mizenpli (met Franse en), mizoapli, mizampli
De bomma ging elke week naar de coiffeur voor ne mizenpli.
Ach, ik kom elke week voor een mise-en-plis, en om de drie weken voor een permanent. Al 50 jaar ben ik klant. (hbvl.be)
‘Voor mannen kost een knipbeurt 20 euro, een brushing of een mise en plis voor dames kost 28 euro.’ (nieuwsblad.be)
tot nu, tot op heden, nog steeds
< Tot hiertoe is standaardtaal in België in de betekenis ‘tot nu toe’ (taaladvies.net)
Beste match van het seizoen tot hiertoe (twitter 7 okt. 2018)
Eddy Wauters: “Tot hiertoe is er nog niets gestort” (atv.be 27 mrt. 2016)
Maar Peeters noemt geen man en paard. “Ik zeg u dat ik tot hiertoe heb vastgesteld dat de campagne eigenlijk zeer hard is en dat ik ook een oproep heb gedaan om het debat inhoudelijk te voeren, met respect voor elkaar, in het belang van de Antwerpenaren.” (vrt.be 11 sep. 2018)
ontevreden, malcontent
“Dese vercortinge meer als in Hollant en smaeckte veelen in Hollant niet wel, huer latende beduncken dat sulcx huere vendelen soude swack ende altoes miscontent houden.” – uit het ‘Journaal van Anthonis Duyck’, 1597
“’t Eene zei ’t is misschien dat de Keizer miscontent is, ’t andere zei wat anders, en alzoo zei elk zynen zeg.” – Guido Gezelle, 1865
‘Dat heeft hem ook goed gesmaakt, al was hij wel een klein beetje miscontent dat er geen spaghetti was’, vertelt een personeelslid van het studentenrestaurant in de reportage van TV Ekkergem. (standaard.be)
Er is in elke partij wel altijd iemand, die zich niet gesteund voelt of miscontent is. (hbvl.be)
vnw: ruimdenkendheid
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4
vgl. breeddenkend
De breeddenkendheid van Bert Anciaux versus het dogmatisch laïcisme van Luckas Van der Taelen (knack.be)
Rau is ’een cultuurmaker van wereldklasse die handelt vanuit een breeddenkendheid die overeenstemt met het fundament van onze universiteit (tijd.be)
Een vergelijkbare boodschap van openheid en breeddenkendheid gaf de Antwerpse afdeling van Voka woensdagavond, toen ze kunstenaar Jan Fabre … (gva.be)
heel goed spelen, zingen, dansen, voetballen, presteren, …
vnw: de pannen van het dak spelen: geweldig goed spelen, de sterren van de hemel spelen
DS2015 de pannen van het dak spelen: standaardtaal
in Nederland: de sterren van de hemel spelen
Ronaldinho speelde de pannen van het dak bij Barcelona, maar heeft van één iets toch spijt. (voetbalkrant.com)
Het bont gezelschap speelde maandagavond de pannen van het dak. (hln.be)
De aap van de groep, Sybe, drumt de pannen van het dak eraf (radioaccent.be)
105-jarige bowlt nog steeds de pannen van het dak (metrotime.be)
Bastille zingt de pannen van het dak met ‘Joy’ | VTM
tv-serie
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
DS2015 standaardtaal
ook tv-reeks, televisiereeks
ook samenstellingen: misdaadreeks, politiereeks, documentairereeks …
Marc Van Eeghem en Stany Crets in nieuwe vtm-reeks ‘Amateurs’ (hln.be)
Voor een nieuwe documentairereeks op Canvas, is de VRT op zoek naar Joodse getuigen wiens familie heeft geleden onder de jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. (canvas.be)
Gilda De Bal, Evelien Bosmans, Charlotte Anne Bongaerts en Joke Devynck zijn maar enkele bekende namen die te zien zijn in de nieuwe VIER-reeks.
Duffelaar Paul Jambers krijgt reeks op VTM | RTV
Bij ons werd de reeks op VTM en Vitaya uitgezonden: voor Vitaya is de reeks het best bekeken programma. (nieuwsblad.be)
Als alles goed gaat, krijgt Vlaanderen binnenkort de eerste komische politiereeks op het scherm. (tvvisie.be)
Intrigerende RTBF-misdaadreeks, geïnspireerd door de Dutroux-affaire, over het onderzoek naar de verdwijning van een meisje in een Ardeens dorp. (canvas.be)
fictiereeks | canvas.be
verstommen, stilvallen
ook: niet meer werken (dikwijls ivm pillen die plat zijn)
WNT: Als je op ietwat rekent valt het altijd plat, het gebeurt niet, het valt anders uit (gehoord te Kortrijk). poëem WNT
Er was veel ambiance, maar zo tegen den elven viel het plat en droop iedereen af.
books.google.be: ‘Mijn zaklamp is platgevallen…’ Tegen zeven uur lag de lange corridor er even dof bij als het steegje buiten.
lib.ugent.be: Deze negentig mensen zijn betrokken geweest tijdens het proces en door de crisis is alles plat gevallen.
vnw: maatschappelijk werk
vgl. dienstbetoon
Steyaert werkte tot 1954 bij het Centrum voor Maatschappelijk Dienstbetoon in Elsene, waarna ze als vrijgestelde terechtkwam op de studiedienst van het Nationaal Verbond van de Kristelijke Arbeiders Vrouwengilden (KAV). (nevb.be)
Innovatie en valorisatie van ons onderzoek, al dan niet in partnerschap met de industrie onder diverse samenwerkingsvormen, en aansluitend, maatschappelijk dienstbetoon leveren onder diverse vormen, van wetenschapspopularisering tot beleidsondersteuning. (vub.be)
Voormalig veelvoudig Italiaans premier Silvio Berlusconi mag zijn verplicht maatschappelijk dienstbetoon – “werken” in een bejaardentehuis – voortijdig stoppen (demorgen.be)
‘Ik zie het als maatschappelijk dienstbetoon’, zegt Luc Van den Bossche over zijn beslissing om voorzitter van de raad van bestuur van NTGent te worden. (standaard.be)
De meeste experts schrijven met hun pet van ‘academicus’ op en zien de opdracht als maatschappelijk dienstbetoon. (standaard.be)
fig.: hevig, passioneel, heet, intens, …
Van Dale 2017 online: SN-NL: de vonken vliegen ervan af
variant: gensters slaan/slagen, …
Springen de gensters eraf, ’t is mooi meegenomen. Maar ook hier weer; er zijn maar heel weinig koppels waar de gensters er na jaren blijven afspringen. (party4singles.be)
Hij heeft net als mij een sterk karakter, dus soms springen de gensters eraf, maar dat mag wel eens. (heistonline.be)
Zo sprong hij ook voor het podium om de fans persoonlijk aan te spreken, of kwam … Live slaan ze ook nu weer gensters en moet het dak eraf. (snoozecontrol.be)
indringende vragen stellen
NL: op de pijnbank leggen
vnw:
-iemand op de rooster leggen: iemand aan de tand voelen, iemand het vuur aan de schenen leggen
-iets op de rooster leggen: nauwkeurig onderzoeken
Van Dale:
(Belgisch-Nederlands) iem. op de rooster leggen
hem streng en indringend ondervragen, duchtig aan de tand voelen, het vuur na aan de schenen leggen
Van Dale 2018 online: zonder label BE
DS2015 standaardtaal
De verantwoordelijken werden over hun falen op de rooster gelegd.
Van Peteghem werd daarnet in de Kamer op de rooster gelegd door het parlement over de begrotingsplannen van de nieuwe federale regering. (vrt.be)
Hoe twee video’s tijdens de pauze plots van TikTok verdwenen: topman Chew op de rooster gelegd in Amerikaans Congres. (demorgen.be)
Premier Leterme op de rooster gelegd door BBC World. Aftredend premier Yves Leterme wordt in een interview op de zender BBC World hard aangepakt over de … (standaard.be)
zich al pikkelend in de omgeving voortbewegen
zie pikkelen
vgl. wandelen→rondwandelen, lopen→rondlopen
“Als ik nu soms jonge vrouwen een hele dag op hun Louboutins op hun werk zie rondpikkelen, de pijn verbijtend om vooral maar sexy te zijn (showbizz24.be)
‘Ik heb twee weken op krukken rondgelopen en daarna nog eens twee weken rondgepikkeld met een stevige brace rond de knie’ (nieuwsblad.be)
Ik ben daar een hele week mee blijven werken…al rondpikkelend! (seniorennet.be)
binnen de beslotenheid van de regering
Van Dale vermeldt een aanverwante betekenis voor “schoot”: “(figuurlijk) wat iets omvat, bergt, opneemt, een toevlucht biedt enz.” In Vlaanderen heeft de uitdrukking bijna een technische betekenis: dit wordt binnenskamers besproken door de regering, zonder dat het publiek of het parlement erbij betrokken worden
standaardtaal in België
<waarschijnlijk een vertalende ontlening van Frans “au sein du gouvernement”
vgl. in eigen schoot
Maar de twee excellenties hebben gebeld en de plooien gladgestreken. “Dit zal enkel nog in de schoot van de regering besproken worden.” (De Redactie 080215)
eindafwerking, finalisatie, het finaliseren
Schrijft Knack Belgisch? (Siegfried Theissen)
Finaliseren i.p.v. afronden, afwerken finalisering i.p.v. afronding, afwerking: ‘Bij de uitvoering en de finalisering ervan komt dit duidelijker dan ooit tot uiting.’ (Knack, 03-12-1997)
Buiten onze wil om zijn we bij de finalisering van dit project niet meer betrokken. (vckapellen.be)
heel weinig, niet noemenswaardig
in Nederland: da’s drie keer niks=helemaal niks
variant (W- en O-Vl): twee keer niet
Heeft de kleine wat gegeten?
Tja…twee keer niks.
constructie om
- in de derde persoon: aan te geven dat iemand is vertrokken om de in de infinitief genoemde activiteit uit te oefenen;
- in de eerste persoon: aan te geven dat iemand aanstalten maakt om te vertrekken om die activiteit uit te oefenen.
“Waar is vaken?” “Vaken is werken.”
“Ik ben slapen. Ga-je zélf de wekker zetten?”
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.