Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
spottende uitdrukking die aangeeft dat iemand overbezorgd of bang is
zie ook klamper
Toen ik nog een jong meisje was mocht ik nooit alleen de deur uit. Ons moeder was bang dat ik van de klamper zou gepakt worden.
straatsteen van natuursteen (meestal porfier), kinderkopke
anw: (vooral) in België: dikke, min of meer vierkante straatsteen met een afgeronde bovenkant
vnw:
•kei als straatsteen, soort kinderhoofdje, kinderkopje
•straatweg met keien
Van Dale: kassei
1300 ‘straatweg, straatsteen’ < Picardisch cauchee (Frans chaussée)
DS2015 kasseien: straatstenen: standaardtaal
zie ook kasseiweg, kasseibaan, kasseistraat, kasseiwegel, kasseidreef, kasseilegger, kasseikapper, kasseisteen, kasseihelling
Mijn armen doen zeer van te veel op kasseien te fietsen.
Als ge met dees regenweer de kasseis gaat doen, past op dat ge met uwe velo er ni van onderuit schuift.
eventueel
Van Dale 2017 online: BE, ambtelijk
zie ook gebeurlijke ongevallen
Wij zijn niet verantwoordelijk voor gebeurlijke ongevallen.
Zullen wij bij een gebeurlijk splitsing van België ook daar gemeentelijke referenda organiseren? (vrt.be)
Van competitievervalsing is echter geen sprake, omdat het reglement werd aangepast en alle wedstrijden van Moeskroen gebeurlijk zullen worden geannuleerd. (demorgen.be)
huishoudelijke dienst, voorraad kantoorbenodigdheden (Frans économat)
vnw:
•administratieve dienst
•kantoor van de econoom
Als uw pen leeg is, gaat ge er maar een nieuwe halen in het economaat.
medelijden
zie ook: medelij
< Frans compassion <Lat.compassio < pati, lijden.
wnt:
znw. vr. Ontleend aan latijn compassio en frans compassion.
Medelijden, deernis. Thans alleen in Zuid-Nederland.
“Hebt medelijden, hebt compassie, hier met een armen blindeman”, Stijn Streuvels, Minnehandel (1903).
“Compassie strijkt geen zalf, medelijden alleen is niet genoeg” (Cornelissen-Vervliet)
Belgisch-Nederlands volgens het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
Van Dale 2016: 1 medelijden
•compassie hebben met …
zie ook zonder compassie
Ik had compassie met die vrouw in haar rolstoel.
vervaardigd uit plastiek (plastic)
vnw: in België vaak voor: plastic, van plastic
plastieken (van plastic) is Belgisch-Nederlands volgens het referentiebestand van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
Van Dale online: BE, informeel
In de provincie Antwerpen: plastikken
Sommige mensen die veelvuldig botox in het gezicht gebruiken, hebben precies een plastieken kop.
Dat plastieken speelgoed is geschikt voor de leeftijd van 3 tot 6 jaar.
De bezoekers uit andere werelddelen hebben zich ongelooflijk vermaakt in de plastieken en betonnen setting van Doha en wijde omstreken. (demorgen.be)
straling
< Engels
Van Dale 2017
x?stralen
verouderd röntgenstralen
zie ook X-stralen; verzamellemma geneeskunde
Met x-rayapperaat worden zaken doorgelicht.
bloemenruiker, bloemenboeket
ook bloemenkee
< contaminatie van het Franse woord bouquet /boekee/ en bloemen
Van Dale 2018 online: BE; schertsend
zie toupee, bloementuil
Bloemekee van geknipt papier
‘k Heb voor mijn verjaardag een schone (schoon) bloemekee gekregen van m’n ventje.
Dien bloemenkee rode rozen moogt ge inpakken.
> zie andere betekenis van bloemekee
voor een korte periode een hotelkamer huren voor seks
wnt:
- kameren: In eene bijzondere opvatting, t.w. met betrekking tot eene vrouw met welke een man heimelijke liefdesbetrekkingen heeft (een liefje, eene bijzit).
- gekamerd: als uitdrukking eener kenmerkende hoedanigheid. Van eene vrouw, die met een man in geheime betrekking leeft. Op eene kamer gezet, die zij op kosten van haren minnaar bewoont; doch bij uitbreiding als benaming gebezigd van eene bijzit.
Hij heeft daar ergens een gekamerd modemaakstertje. In die buurt wonen veel gekamerde meisjes. poëem WNT
Hij houdt aan met de vrouw van zijn beste vriend. Zij gaan dan ook geregeld kameren.
badpak
Van Dale: (formeel) kledingstuk om in te zwemmen of te zonnen: badpak, bikini of zwembroek
zie ook verzamellemma kledij
Ik moet mijn badkostuum nog zoeken, want morgen gaan we zwemmen.
gelukzak, geluksvogel
vgl.: piet hebben
Da’s nogal ne pietzak; hij heeft de lotto gewonnen.
verkoudheid met lopende neus
vnw: verkoudheid
-een snotvalling hebben: snipverkouden zijn
zie ook valling, kopvalling
Ik heb een snotvalling en heb geen papieren zakdoekskes meegebracht.
Op dagen dat de gevreesde smerige snotvalling uw leven sowieso al vergalt, doet het noodlot overuren opdat u zich nog ellendiger zou voelen. (Louis van Dievel – vrt.be)
bloot, naakt
vr. in haren blote
mv: in hunnen blote
Zet de dokwerkers ni in hunne blote!
De kinderen hadden de gasten al binnengelaten, nu stond hij daar gevangen in de keuken … in zijne blote, het fleske bier nog in de hand.
“Goed, want ik heb mijn sjoeke nog eens in zijnen blote gezien”, antwoordde Nikki. (HBVL 24/03/07)
“Die keer dat ge aan de deur van dat huis aanklopte om een cent te vragen en er een vrouw in haren blote kwam opendoen.” (Louis van Dievel, Landlopersblues 2016)
“Ondertussen ook al wel wat rare dingen meegemaakt. In Barcelona is het normaal dat er zo nu en dan eens mensen in hunnen blote rondlopen of fietsen haha.” (https://elsita.waarbenjij.nu/reisverslag/3450217/volop-zomer)
rijkswachter, nationaal politieagent
bij de fusie van de politiediensten is deze benaming verdwenen
uitspraak prov. Antw.: zjandaareum, zjanderm, zjandeirrem, zjandarm
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, spreektaal: rijkswachter
De gendarmen zorgden ervoor dat de betoging niet uit de hand liep.
> andere betekenis van gendarme
grote dwaasheid, zinloos gedoe
ook: zottekensspel (zie voorbeelden)
vnw: zotteke(n)sspel: dwaasheid, absurde situatie, gekkenwerk
Van Dale 2015 online: zottekesspel
(Belgisch-Nederlands, spreektaal)
1.grote dwaasheid
2.chaotische toestand, dwaas of zinloos gedoe
zie ook: zottekesspel, er (g)een ~ van maken
Wat voor een zottekesspel is me dat, vandaag zus en morgen zo!
De Roover knikt als Maddens verwijst naar ‘het zottekesspel met de finacieringswet’ en de Belgenmop dat niemand nog weet welk niveau bevoegd is (standaard.be)
‘Amai, dat is hier nogal een zottekesspel hé?’ vraagt Sien Eggers in de slotmonoloog aan het publiek. (focus.knack.be)
Gemeenteraadsvoorzitter Ludo Helsen (CD&V/N-VA) kon het niet meer aanzien. “Met zo’n zottekensspel wil ik niets te maken hebben.” (gva.be)
Malenaars massaal tegen nieuw circulatieplan: “Deze ingreep is een echt zottekensspel” Male staat op stelten! (kw.be)
vacaturestop, personeelsstop
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 6
DS2015: standaardtaal
ook: wervingsstop
Om de crisis te counteren vaardigde de directie al een tijd geleden een aanwervingsstop uit.
bioscoop
Klik op de afbeelding
Kinepolis Antwerpen
< Frans cinéma, afkorting van cinématographe.
vnw: bioscoop
-wat een cinema: wat een kouwe drukte
zie ook cinemazaal; stadscinema; cinemavertoning
We gaan naar de cinema de laatste Bond-film zien.
> andere betekenis van cinema
handtas
zie ook: sacoche, sjakosj, in de ~
F. Debrabandere (2005):
sjakos(j), zn. v.: damestasje, handtas. Ook Wvl. sjakosse. Hypercorrect voor Frans sacoche. Aangezien de Franse ch (uitspr. sj) in het dialect s wordt, denkt de dialectspreker dat de begin-s van sacoche, dial. sakos(se), aan Frans ch beantwoordt, en verbetert hij ten onrechte in sjakos(j).
Veel vrouwen dragen de helft van hun huishouden mee in hun chacoche.
centrale verwarming
Van Dale 2017:BE; spreektaal
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Zie ook chauffagist
Ik ga de chauffage wat harder zetten want ik bevries van de kou.
bloemlezing De Standaard:
De chauffage gaat uit, net als het licht. Het gras rond de kazernes wordt niet meer regelmatig gemaaid.(standaard.be)
De wereldkampioen werd derde, achter zijn Tsjechische ploegmaat Petr Dlask, die zich in de perszaal aan de chauffage kwam warmen. (standaard.be)
In de propere zone van de melkkeuken schilfert onder de chauffage wat verf af en vertoont de voeg tussen muur en vloer enkele defecten.(standaard.be)
enz.
> andere betekenis van chauffage
1 verzinkput (Van Dale 2018 online: BE)
2 klein putteke fungerend als kolk met stankafsluiter
vnw: zinkput
1 De sterfput is vol, hij moet dringend worden leeggemaakt.
2 Het sterfputteke stinkt, het zal zeker gaan onweren.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
