Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
Zuid-Nederlands, subsidie van de overheid (mijnwoordenboek.nl)
vnw: subsidie, overheidstoelage
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, politiek
vaste jaarlijkse overheidssubsidie of -toelage aan officiële instellingen, aan leden van het koningshuis en aan politieke partijen op grond van hun verkiezingsuitslag
zie ook partijdotatie, koninklijke dotatie
“De dotaties voor de leden van de koninklijke familie zullen eveneens gedurende 2 jaar bevroren worden”, staat in het regeerakkoord. (Klara nieuws)
Prins Laurent verliest volgend jaar 15 procent van zijn dotatie (vrt.be)
Palliatief verlof is een vorm van loopbaanonderbreking die is bedoeld om palliatieve zorg te verstrekken. Palliatieve zorg omvat elke vorm van hulp (medische, sociale, administratieve, psychologische) en verzorging aan een ongeneeslijk zieke patiënt die zich in de terminale fase van een ziekte bevindt. De loopbaanonderbreking kan volledig of gedeeltelijk zijn.
Het palliatief verlof duurt een maand en kan met nog eens een maand worden verlengd.
(bron: Portaal Belgische Overheid)
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands
Pauline heeft palliatief verlof genomen om haar moeder thuis te kunnen verzorgen.
Als u palliatieve zorg wilt verstrekken aan ongeneeslijke zieke, terminale patiënt, kunt u ‘palliatief verlof’ nemen. (vlaanderen.be)
Het gaat om ouderschapsverlof, palliatief verlof of verlof voor medische bijstand, telkens voor kinderen. (vrt.be)
zuigfles, babyfles
zie ook tuttefles, tutterfles, biberong
vnw: zuigfles, melkfles
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook papfles, met de ~ meekrijgen
Geeft ‘m z’n papfles nu maar en zet ‘m dan in z’n park.
aan de betere hand zijn, aan de beterende hand zijn
VRT Taalnet: standaardtaal in België
Algemeen Nederlands is aan de betere hand.
Aan de beterende hand is standaardtaal in Nederland.
Van Dale 2015 online: BE
Typisch Vlaams: 7 leeuwen
zie ook verzamellemma geneeskunde
“‘k Heb gehoord dat ’em aan de beterhand is na z’n ziekte, hij kan terug eten gelijk vroeger.”
Tegen het beste team van België heb ik tekenen gezien die doen vermoeden dat we aan de beterhand zijn. De match was evenwichtig. (nieuwsblad.be)
behoorlijk, redelijk, aanvaardbaar
vnw:
•uitmuntend, voortreffelijk
•degelijk, behoorlijk, fatsoenlijk
VRT-taalnet zegt dat “treffelijk” in de volgende betekenissen geen standaardtaal is:
aanzienlijk, belangrijk, eerbaar, fatsoenlijk, gedegen, hoog, keurig, kostbaar, overvloedig, prima, respectabel, voornaam, voortreffelijk, welopgevoed.
Van Dale voegt daar nog aan toe: weelderig, royaal.
Komt er zowat op neer dat “treffelijk” in geen enkele betekenis standaard-Nederlands is …
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal: fatsoenlijk, behoorlijk, redelijk
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 6
Op een treffelijk uur thuiskomen.
Inhoudelijk kan ik me best terugvinden in de commentaar zoals die zo treffelijk verwoord werd door ons aller Dré (…)
Een treffelijk minimumloon kan helpen tegen kinderarmoede (uit verslagen Europees Parlement).
Eindelijk een treffelijk dak voor dagverblijf Warande.
Ik heb toch een paar vliegerkes treffelijk kunnen vastleggen.
Ben dringend op zoek naar een bruikbare laptop van treffelijke kwaliteit.
Een treffelijk voorbeeld …
taaladvies.net:
Om uit te drukken dat er een einde gemaakt wordt aan een bepaalde (als lastig of onaangenaam ervaren) situatie of zaak, of dat iets voor eens en voor altijd opgelost wordt, wordt in België vaak komaf maken met iets gebruikt. Het is standaardtaal in België. In Nederland is deze uitdrukking nagenoeg onbekend.
vnw: komaf maken met iets: een eind maken aan iets, ermee afrekenen of ermee voortmaken
Woordenboek der Nederlandsche Taal: komaf (met of van iets) maken, wordt in Zuid-Nederland veel gebezigd, waarbij soms ook gedacht wordt aan een resultaat.
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2020 online: BE
Ik zou eigenlijk eens komaf willen maken met de verwijzingen, afkortingen, definities in het Vlaams woordenboek. Om uniformiteit te bereiken, moeten afspraken gemaakt worden.
We zullen daar eens rap komaf mee maken, zie!
gewond, geblesseerd
Van Dale 2016 online: BE, niet algemeen
Typisch Vlaams Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3
zie ook kwetsen, gekwetste, kwetsing
Bij het auto-accident werden drie personen gekwetst.
standaard.be: Thibaut Courtois had bij Dresden slechts een contract tot het einde van het jaar, als vervangster van de gekwetste Myrthe Schoot.
deredactie.be: Biënnale onder meer het portret van zijn collega schilder Dries Van Den Broeck en de gekwetste rode stier, beide olieverfschilderijen.
demorgen.be: Onder andere de gekwetste Carcela deed in de tribunes zijn best om de heetgebakerde fans tot bedaren te brengen.
deugniet, kerel, nummero, kastaar
vriendelijk pejoratieve benaming voor een man
ook charel
Gij zijt nogal ne sjarel.
demorgen.be: Vlaamse ‘sjarel’ zegt wat president moet doen
- Zoals uit deze – we geven toe: fictieve – conversaties blijkt, moet Obama zijn vice-president af en toe intomen. ’t Is een sjarel, die Biden! (forum humo.be)
(Gaat nu zitten wachten op alweer een sjarel die beweert dat het water al langs de voordeur moet binnenlopen eer die ytong nat komt te staan). (bouwinfo.be)
Onmiddellijk verdeelde koers met 8 koplopers, Michiel weggereden van de 2de groep in de laatste ronde en als 9de aangekomen.. ja man, ge zijt ne charel … (facebook)
Eest gaf ozze GPS nog aan om veu het Zilverstrand rechs het bos in te duike want hie wit hij ok nog wa paddekes da is begot nogal ne Charel dieje Berkie (mannevantloszand.be)
< andere betekenis van sjarel
vnw: zaak, kwestie, probleem
uitspraak in Vlaanderen: dossiir
uitspraak vrt: dossié (zoals in het Frans ‘dossier’)
uitspraak in Nederland: dosjé
Etym. Woordenboek Ned.:
Ontleend aan Frans dossier ‘zaak, kwestie’ (1586; Rey), afleiding van Frans dos ‘rug’ < vulgair Latijn dossum
Opvallend aan dit woord in het Nederlands is dat de NN uitspraak met /-sjē/ gebaseerd is op de Franse uitspraak,
terwijl het BN de spellinguitspraak op /sīr/ heeft.
Typisch Vlaams: Het woord is in Vlaanderen even gangbaar als in Nederland, maar de uitspraak verschilt. Nederlanders zeggen /dosjee/: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 3
zie ook Vlaamse uitspraak
vgl. opmaken, dossier ~
De verdachte dossiers werden meegenomen.
Dossier X. Reportagereeks van VTM NIEUWS waarin de grootste misdaadverhalen uit onze geschiedenis opnieuw tot leven komen via interviews, archiefbeelden en … (vtm.be)
uitbater van een fritkot, frietbakker
Van Dale 2018 online: BE: iem. die beroepshalve friet bakt
Het label “Best Frit” wordt enkel uitgereikt aan de beste frituristen in België.
Loop dan stage bij een ervaren friturist. Je doet zo concrete werkervaring op, gebruikt de leerstof echt in de praktijk, en bouwt je netwerk verder uit. (centrumvoorafstandsonderwijs.be)
Friturist riskeert boete voor bedenkelijke brochettes (Ieper, hln.be)
Frituriste uit Lanaken verkoopt frieten met choco (vrt.be)
althans, tenminste
vnw: om een eerdere mededeling te relativeren, althans, tenminste
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands:
een of meerdere woorden die een correctie of een nuance aanbrengen bij de voorafgaande uitspraak
’t Is weer voorbij die mooie zomer. Aan de Belgische kust toch. (Van Dale online)
We vertrekken vrijdag naar de zee, als het toch niet regent.
Het moet hier in de buurt zijn, volgens de gps toch.
1) was in de tijd van de ABN-acties een eerste poging van dialectsprekers om hun woorden te vernederlandsen
Schoon Vlaams wordt soms nog in één adem genoemd met tussentaal en Verkavelingsvlaams, maar ze zijn volgens mij niet vergelijkbaar.
2) typisch Vlaams (bv. ’Nondedju, zoals we op zijn schoon Vlaams zeggen)
vnw: schoon Vlaams: Nederlands met regionale kenmerken, tussen dialect en standaardtaal in (met purismen, letterlijk vertaald Frans en ‘Nederlands’ uitgesproken dialectwoorden)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse tussentaal (informeel): Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 5
zie ook schoon spreken
1) In zijn schoonste Vlaams expliqueerde hij zijn geval aan meneer de juge.
demorgen.be: Dat is toch opkomen voor je rechten, straffe opiniestukken schrijven in het schoon Vlaams en alle presentatoren van Tien om te zien zonder met de ogen te knipperen rangschikken van groot naar klein.
2) Een pyrrusoverwinning is in het schoon Vlaams een scheet in een fles. (scheet, een ~ in een fles) (Mark Coenen – De Morgen)
3) Bingo! Joël, met wie ik vaak van mening verschil — over taal en andere onderwerpen — maar met wie ik niettemin graag af en toe een tas (voor Joël ‘een kop’) koffie drink, wierp zich alweer en als de wiedeweerga op als verketteraar van het ‘Schoon Vlaams’. (demorgen.be)
3) Verkavelingsnederlands overwoekerd door Engelse woorden, dat is het Schoon Vlaams van 2018! (Luckas Vander Taelen
– vrt.be )
3) Niet alleen omdat er in schoon Vlaams werd geïnterviewd, ook omdat een lach nooit veraf was en je vertrouwen in de mensheid aan het einde weer hersteld was. (demorgen.be)
directeur, uitbater van een (handels)zaak, filiaal e.d.
NL:bedrijfsleider (ster)
(betekenis in AN is ruimer: “iemand die in opdracht van een ander voor diens rekening een economische activiteit uitoefent” (Van Dale 2009)
Van Dale 2018 online: BE
Wanneer de zaakvoerder van een BVBA (bvba) statutair bepaald is, geniet hij een principiële onafzetbaarheid.
De zaakvoerster van de garage verklaarde dat al het de derde keer was dat er bij hun een wagen binnenreed. (het journaal)
hulppastoor in een parochie, medepastoor
vnw: hulppriester van een pastoor, kapelaan, medepastoor
Van Dale 2016 online: BE
NL-SN: kapelaan
zie ook onderpaster
In Nederland is de term kapelaan (Latijn: capellanus: een aan een kapel verbonden geestelijke) gebruikelijk, zowel in volkstaal als in de formele omschrijving van de functie. In Vlaanderen wordt hij veelal onderpastoor genoemd. (Wikipedia)
Een 59-jarige onderpastoor uit Geraardsbergen zat een maand in de cel op verdenking van zedenfeiten met minderjarigen. (hln.be)
Onderpastoor Rudy Borremans en zijn vriend Guy Vermeylen verhuisden gisteren voorgoed van Tienen naar Kessel-Lo. (standaard.be)
Theo draagt het ijzeren bed dat hij uiteengenomen heeft boven, hij sluipt den onderpastoor zijn kamer in en kijkt naar de boeken. (Louis Paul Boon)
flets van smaak: té weinig smaakstoffen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 1
Van Dale 2005:
4.(gewestelijk) flauw (van smaak)
in Antwerpen stad: fleps, flebs (ook in de Kempen: Die soep is zoo flebs(ch). ’En fleps(ch)e peer. ’Ne fleps(ch)en reuk.) (Cornelissen, 1899)
De soep is té flets van smaak, gebruik wat meer kruiden.
het organiseren van dagactiviteiten voor kinderen op speelpleinen tijdens vakantieperiodes
vnw: het tijdens de schoolvakanties organiseren van dagactiviteiten voor kinderen op speelpleinen, onder begeleiding van monitoren
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook werking
vergelijk: speelschool; speelpleinanimator
De zoon van mijn zus ging, tijdens de zomermaanden, regelmatig naar de speelpleinwerking.
demorgen.be: Bijna een op de vijf speelpleinwerkingen gaat prijs verhogen
tegenwoordig, vandaag de dag
DS2015 standaardtaal
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
zie ook dag, de ~ van vandaag
Schoenen kuisen met blink? Dat wordt vandaag bijna niet meer gedaan denk ik. Dat zijn allemaal van die sponsjes enzo.
loslaten, vrijgeven
vnw
Van Dale 1995: (gewestelijk)
Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vgl. lossen, zijn prooi ~
Ik heb de oren van zijn kop gezaagd om het te weten te komen, maar hij lost geen woord (woord, geen ~ lossen).
De duiven In Quievrain zijn nog niet gelost. Wachten!
Ik heb de waarborg teruggevraagd, maar ze willen niet lossen totdat alles gecontroleerd is zeggen ze.
> andere betekenis van lossen
voor de hand liggende oplossing, oplossing die niet veel inspanning vereist, oplossing uit luiheid
VD2016 online: BE
standaard.be: Crombez: ‘Regering kiest voor gemakkelijkheidsoplossing’
knack.be: De voorlopige kredieten zijn een gemakkelijkheidsoplossing en het is maar de vraag waarom die worden gebruikt.
- verrast zijn door een mededeling, van niets weten
- wordt dikwijls gebruikt in een context waarin het geveinsd wordt
vnw: in België vooral: van niets weten, stomverbaasd zijn (in Nederland: plotseling en onverwacht verschijnen)
taaltelefoon: standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
Stoett: In Zuid-Nederland beteekent hij komt als uit de lucht gevallen, hij weet van de zaak niets, staat beteuterd te kijken (Schuermans; Waasch Idiot.; Rutten; Antw. Idiot.) Vgl. fr. tomber des nues; hd. aus den Wolken fallen; eng. to drop from the clouds.
ook: uit de lucht komen vallen, uit de lucht komen te vallen
Komt nu niet uit de lucht vallen he, ik heb het u duizend keer gezegd.
Toen ik de Jean vroeg wat hij ervan af wist, kwam hij uit de lucht gevallen.
“De ontwikkelaar kwam uit de lucht gevallen en ontkende, terwijl online vergelijkingsmateriaal opdook dat toch anders deed vermoeden.” (4gamers.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
