Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
voorbehoud maken, enige onzekerheid inbouwen in hetgeen beweerd wordt, een slag om de arm houden
vnw:
-in twee woorden (vertellen enz.): in een paar woorden (vertellen enz.), in het kort (vertellen enz.)
-in twee woorden gezegd: kort gezegd
In SN betekent de uitdrukking dat ge beleefd een aanspreking moet gebruiken bij ja, nee, dank u enz.: gratis Van Dale online 2021: : met twee woorden spreken zeggen: nee meneer, ja vader enz
Ons bomma komt ook naar het feest, als haar gezondheid het toelaat tenminste. We moeten met twee woorden spreken…
Deze “uitstaande schuld“ wil ik in 2003, als het budgettair enigszins mogelijk is, heel graag inlossen. Wat mij betreft – maar ik moet met twee woorden spreken, want ik ken natuurlijk nog de budgettaire beslissingen voor 2003 niet – wordt de geplande tweede schijf van de herwaardering dus zeker niet afgelast maar enkel een jaar uitgesteld. (uit toespraak Frank Vandenbroucke)
“Ik heb toen geleerd dat ik met 2 woorden moet spreken. We zijn dus zeer voorzichtig na wat we begin april hebben meegemaakt."(vrt.be)
Sammy Neyrinck: “Ik spreek met 2 woorden, maar het ziet er goed uit voor GP F1 België in 2023” (sporza.be)
immigreren (zowel lokaal bv. van gemeente tot gemeente, als internationaal)
antoniem: uitwijken
zie ook inwijkeling
Van Dale 1995: Belgisch-Nederlands
In Limburg hebt ge veel Italianen die hier destijds als mijnwerkers ingeweken zijn.
zo goed en zo kwaad het gaat ergens doorheen komen; doorgeraken
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
Pauline heeft in haar leven moeilijke periodes gekend, maar ze is er altijd doorgesparteld.
iets/iemand ontmaskeren, werkelijke gedaante tonen, …
in VL ligt de klemtoon op príkken, in NL op dóór (zie ook Vlaamse uitspraak), dit leidt ook tot een verschillend voltooid deelwoord: in VL wordt het ‘doorpríkt’, in NL ‘dóórgeprikt’
→ zie ook doornemen, doorsnuisteren
VD2015: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
Door de truc uit te leggen werd de magie doorprikt natuurlijk.
mo.be: Maar de mythe dat federalisme de problemen van de nationaliteiten zou kunnen oplossen, werd doorprikt door de politieke realiteit.
“De klinische psychologie wemelt van de waardeloze aannames, oordeelde hij. Hij doorprikte ze stuk voor stuk.” (standaard.be 4 nov. 2020)
de Vlaamgsgezinde beweging
Algemeen Nederlands Woordenboek: ((vooral) in België): beweging in (Vlaams) België die zich verzet tegen de overheersing van het Frans en die opkomt voor en streeft naar de emancipatie van het Vlaams in België; beweging, gezindheid van flaminganten
zie ook flamingant; flamingantisch;cultuurflamingantisme
vgl. wallingantisme
Het flamingantisme ontstond aan het einde van de negentiende eeuw.
Verhofstadts recente bekering tot het flamingantisme was de eerste as uit de nieuwe strategie. (De Standaard, 1996)
Sinds vrijdagochtend hangt er aan het huis van de Antwerpse burgemeester een Vlaamse Leeuw te wapperen. Moet dit gelezen worden als een anti-voetbalstatement of als een opstoot van flamingantisme? (GVA.be)
naar school gaan
vnw: schoolgaan, naar school gaan
taaluniversum.org: enkel in Vlaanderen gebruikt
keurt het afVan Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
In zijn cv staat dat hij in Luik schoolgelopen heeft terwijl hij geen woord Frans spreekt.
Een jaar schoollopen in laatste graad secundair onderwijs kost ouders zo’n 1.500 euro. (vrt.be)
De 20-jarige man die vandaag is vrijgelaten, is een Fransman uit Sint-Jans-Molenbeek die samen met Bilal Hadfi heeft schoolgelopen. (vrt.be)
De jongeman werd opgepakt op het KITO in Vilvoorde, waar hij school liep, maar is afkomstig uit een buurtgemeente.(demorgen.be)
goedkeuren, aanvaarden, aannemen, ratificeren
< Frans: voter
vnw: een wetsvoorstel stemmen, een wetsvoorstel goed- of afkeuren, over een wetsvoorstel stemmen
Van Dale 2013 online: een wet stemmen: Belgisch-Nederlands
In het voorjaar van 2003 werd de federale adoptiewet gestemd in het Parlement. Als het voorstel van resolutie gestemd is door de commissie, gaat het naar de plenaire vergadering.
optocht waarbij reuzenpoppen worden rondgedragen
Van Dale 2015 online: in België, Frankrijk en Spanje
zie ook reuzegom
lecavzw.be: Wie de Borgerhoutse Septemberfeesten kent, denkt dadelijk aan de jaarlijkse Reuzenommegang. Al bijna 300 jaar lang wordt de Reuzenommegang georganiseerd en het blijft een echte voltreffer
hln.be: De reuzenommegang Katuit staat dit jaar helemaal in het teken van muziek.
boks, klap.
Het woord is een onomatopee, dit is een klanknabootsing: twee botsende voorwerpen, zoals harde (houten) ballen of keien, laten het geluid “toek” horen wanneer ze mekaar raken.
Ik zal eens een toek op uw wezen verkopen.
neologisme ten tijde van de coronacrisis:
“boostbox (de) (in België) doos met groente en fruit die je online kunt kopen en o.a. bij een ziekenhuis of zorginstelling kunt laten bezorgen als steuntje in de rug voor de mensen die daar coronapatiënten (en anderen) verzorgen” (corona in België)
opm: dit woord blijkt gelanceerd te zijn door een bedrijf, zie reacties
zie verzamellemma corona
Daarom roepen ze Belgen op om een ‘Boostbox’ te schenken die aan ziekenhuizen, zorginstellingen en brandweerkazernes geleverd worden. (hln.be)
De echte superhelden in deze coronatijden zijn onder andere de zorgverleners. Om hen te bedanken, kan je ze een Boostbox schenken. (flair;be)
Honderd boostboxen voor personeel AZ (Mechelen) – Het Nieuwsblad
jeugdvereniging die gericht is op activiteiten op en rond het water
ook wel: zeescouten
een lid van de vereniging is een zeescout
NL: waterscouts
De zeescouts in Antwerpen hebben hun lokalen op Linkeroever.
Onze Jeroen wilt nu ineens bij de zeescouts en hij kan nog geeneens zwemmen.
wikipedia: Zeescouts is de naam in Vlaanderen voor scouting op het water van Scouts en Gidsen Vlaanderen en FOS Open Scouting
De Ronde van Vlaanderen, De Ronde
De combinatie De Ronde Vlaanderens Mooiste levert meer dan 50.000 googlementen.
ook: Vlaanderens Schoonste, zie voorbeelden
De Ronde is Vlaanderens Mooiste. In het meervoud is dat: De rondingen (van Lesley-Ann Poppe) zijn Vlaanderens mooiste. Pfft, van onderbroeken humor gesproken.
Of De Ronde Vlaanderens Mooiste blijft na de eliminatie van de Muur, is nog maar de vraag.
Na een memorabele 100ste Ronde van Vlaanderen wordt ook de 101ste editie van “Vlaanderens Mooiste” eentje om duimen en vingers bij af te likken. (rondevanvlaaderen.be)
Vlaanderens Schoonste was dit jaar Vlaanderens Stilste (nieuwsblad.be – 2021, coronajaar)
Zo werd nog maar eens bewezen: ‘Vlaanderens schoonste’ kan nog steeds heel wat wielerharten beroeren.(knack.be)
heel graag, doodgaarne
SN-NL: dolgraag
wentelteefjes (in melk en ei gewenteld en vervolgens gebakken oud brood)
Van Dale online: BE, spreektaal: gewonnen brood, verloren brood
zie ook verloren brood, klakkaard, verloren kost
Ons moeder maakte altijd gewonnen brood van de restjes oudbakken brood.
De kinderen eten liefst suiker bij hun gewonnen brood, onze pa had liever peper en zout.
Examen voor het behalen van het maturiteitsdiploma
“De stijging van het studentenaantal wordt nog eens extra gestimuleerd door de Omnivalentiewet van 1964. Die schaft het klassieke humanioradiploma als toelatingsvoorwaarde af: ook wie handel of moderne studeerde en succesvol het maturiteitsexamen aflegt, kan zich inschrijven aan de universiteit.” (UGent Memorie)
AN: het voorstaan van een confederatie of statenbond
momenteel (2014) in België: de betekenis en draagwijdte van het woord is zeer onduidelijk, voor sommigen is confederalisme gewoon een synoniem van federalisme, waarbij een zekere federale samenhang van de drie gemeenschappen blijft bestaan, voor anderen is het een omfloerste vorm voor separatisme.
zie ook confederaliseren
-"Daarentegen zal de oprichting van een evenwichtig en stabiel federaal of confederaal België beantwoorden aan de verzuchtingen van beide gemeenschappen. Elkeen zal op die manier op een efficiënte wijze voordeel halen uit de culturele en economische verschillen.”(Hendrik Vuye citeert Elio di Rupo in Knack, 140214)
-‘Premier Di Rupo antwoordde vandaag een uur lang op vragen via Twitter. Van harde politieke vragen tot vragen over huisdieren, het kwam allemaal aan bod. Vooral de uithaal naar N-VA sprong in het oog. “Het confederalisme is de wachtkamer van het separatisme”, klonk het.’ (VTM 170414)
-“Als men hier confederalisme invoert, IS dat gewoon separatisme. België bestaat dan enkel nog op papier.” www. student.leuven.be
bang zijn, schrik hebben
ofwel contaminatie van beide
Frans ‘avoir peur’
Vandaag (9/2/11) een meisje op Man Bijt Hond dat bokst, maar haar moeder had bang dat ze haar neus zou breken.
Ik heb bang om ’s nachts alleen op ’t straat te lopen.
Ik heb geen bang van hem.
kerel, vent, vooral spottend
schertsfiguur, mooierd, ‘ook eentje’
vnw:
•flinke kerel, vent
•losbol, boemelaar
•jongen, deugniet
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
vgl. ook cadet
zie ook verzamellemma mensen
Gij zijt nogal ne kadee. Uwe gsm ergens neergelegd en nu maar zoeken waar.
> andere betekenissen van kadee
een klein kacheltje dat veel warmte afgeeft; een klein, handig voorwerp dat “duivels” goed presteert
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Klein gietijzeren kacheltje. In Zuid-Nederland (Cornelissen-Vervliet)
Het duvelke brandde op halve kracht, maar toch was het na een half uur al lekker warm in de blokhut.
> andere betekenis van duvelke
De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.
Samenstellingen:
apenkot
ballenkot
bergkot
bergingskot
bezemkot
buskotje
digikot
doempkot
drankkot
drugskot
druppelkot
duivenkot
fietsenkot
frietkot
fritkot
gazettenkot
hennekot
hoerenkot
hondenkot
houtkot
hullekot
jeneverkot
kattenkot
kelderkot
kiekenkot
knutselkot
koffiekot
kolenkot
konijnenkot
koolkot
kotgenoot
kruipkot
nachtkot
oefenkot
opkotplicht
pandoerenkot
paskot
platen kot
rattekot
rokerskot
rommelkot
smoorkot
smurfenkot
stampkot
stemkotje
studentenkot
telefoonkot
tuinkot
varkenskot
vogelkot
vogelkotje
waskot
wc-kot
werkkot
wietkot
zottekot
zuipkot
zwienekot
zwijnenkot
Studentenjargon:
boerenkot
kotstudent
kotbaas, kotmadam, kotvader
kotbaasbedrijf
kotbedrijf
kotencomplex
kotenimperium
kotfuif
kotprijs
kotreglement
kotleven
koteten en daarmee ook kotkilo’s
kotlabel
kotbelasting, kottaks
kotspotting
luxekot
sportkot
Uitdrukkingen:
blijf in uw kot
dansen, mijn kot staat te ~
kot, eerst een ~ en dan een varken
kot, het ~ afbreken
kot, het ~ in brand steken
kot, het ~ is te klein
kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
kot, het ~ vrij hebben
kot houden
kot, iemand uit zijn ~ lokken
kot, in zijn ~ blijven
kot, op ~ gaan
kot, op ~ zitten
kot, uit z’n ~ komen
Regionaal beperktere uitdrukkingen:
Kotegem
kot, daar hebt ge het ~
kot, iemand naar zijn ~ rijden
kot, er zijn ~ in hebben
sterven op het kot
kotje, in een ~ zitten
vogelkotje, tegen het ~ gelopen
afgeleiden:
krotbaas
krotspotting
zie ook schrijf- en uitspraakvariant koterie
> andere betekenissen van koterij
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.