Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
als lichaamskleur wordt geel gezien als ongezond
er bleek uitzien door:
- ziekte (ook zo plat als een pannenkoek)
- een verkeerde keuze van kleur in kleding
Ge ziet zo geel als een pannenkoek; mankeert gij iets, zijt ge ziek of zo?
Oh nee, door dat pastelgeel bloezeke ziet uw gezicht zo geel als een pannenkoek, daat staat ge niet mee za. Neem dat biljartgroen, dat flatteert u tenminste.
stadsontwikkelingsplan
Deze nieuwe bestemming via een hiërarchisch ondergeschikt aanlegplan, dat afbreuk doet aan een eerder vastgesteld hoger plan, is volledig in strijd met de wettelijke voorschriften
het overeenkomstig het gewestplan te herziene gemeentelijke aanlegplan.
opruimingsdienst voor krengen en slachtafval
Standaardtaal in België
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 standaardtaal
< vilbeluik (opruimingsdienst voor dode dieren) {na 1950} van villen + beluik (besloten ruimte, luik). P.A.F. van Veen en N. van der Sijs
NL: destructiebedrijf
Als de wind slecht zit ruik je het vilbeluik.
(in Antw. nonkel pastoor; in de Antwerpse Kempen ook “heeroom”)
zie ook verzamellemma mensen
’s Zondags in de achternoen kwam heernonk altijd op bezoek.
barrevoets, blootsvoets
Schilderij van Ivan Žabota
Woordenboek der Nederlandsche Taal, bij baarvoets: Samenstellende afleiding van Baar, bloot, en Voet, met -s. Hetzelfde als Barrevoets.
- Met, op bloote voeten; hoogduits barfusz. Thans verouderd.
Varianten:
Kempen: berrevoets, bervoets, beus
Leiestreek: barvoets
Limburg: berreves
Scheldeland: berrevoesj
Ga je zo naar het strand? Ik zou baarvoets gaan hoor, schoenen heb je daar niet nodig!
een overtuigd aanhanger van iets, geboren voor
voor mannelijke woorden: nen echte
T’is nen echte coureur, ziet ’m is geven op zijne velo.
iets voor de grap vertellen of doen, nonsens verkopen, zeveren; (ook) grapjes, gekheden uithalen
variant: zwansen
Etymologie: Middelnederlands swantsen (dansen) (Van Dale 2009)
zie ook zwans
vgl. Zwanzederby
Ge moet niet zo zwanzen, manneke!
Ach, dat hebben de kinderen toch maar om te zwanzen gedaan!
De jongen was radeloos, hij kon nergens naartoe. THÉO : Wat?! ’t Is niet waar. Je bent aan het zwansen. WILLEM : Wacht, ik ga ’m halen. (verdwijnt.).(toneelfonds.be)
Wat ik leuk vind Humor, lachen en zwansen. (Maar een serieus of diepgaand gesprek moet ook kunnen) (smartvibes.be)
bastaardvloek, krachtterm
wnt: BEGOD: BEGOT, BEGOTJE —, tusschenw. Verbastering van bij God! Zie voor varianten als bijget, beget e.d. (…) Basterdvloek, hetzij als nadrukkelijke bevestiging, hetzij als uiting van een of andere gemoedsaandoening
Da’s nu begot al de derde keer dat ge mij zoiets lapt!
“Maar aan de andere kant ken ik ook mensen die zeggen “ik zou het begot niet weten” (Ik zou het bij God niet weten) en dan zich maar afvragen dat begot zo’n raar woord is" (forum.fok.nl)
En op de Oscars kwam ze opgedirkt… als een zwaan, begot. (demorgen.be)
pakje, verpakking, portie voor bijvoorbeeld friet
uitspraak:
→ West-Vlaanderen: paksje
→ Brugge: pakstje
Voor mij een klein pakske friet met mayonaise, een curryworst en een vleeskroket.
Met een pakske Marlboro en een pakske sjieken zijt ge al meer dan 5 euro kwijt.
Een half pakske slaag, blijft slaag (groen.be)
> andere betekenis van pakske
slagerswinkel, slagerij,
Ik ga naar de beenhouwerij om worsten en beleg.
pinten pakken, bier drinken, boemelen
vnw: pintjes pakken, (veel) bier drinken, zuipen
Van Dale 2016 online: BE, spreektaal
DS2015: geen standaardtaal
zie ook: bier, met de lip in het ~ hangen,
boemel, op den ~ gaan
De studenten zijn weer niet aan het studeren, gaan pintelieren is natuurlijk veel plezanter.
U kent het vast, het knagende hongergevoel dat zich tijdens een nacht pintelieren plots manifesteert ter hoogte van het derde knoopsgat.(standaard.be)
Op 18 augustus 1682 ging François Van Beneden in Merchtem pintelieren. Nadien vertrok hij met zijn koets richting Stoofstraat, waar hij door een onbekende … (standaard.be)
in een lastige situatie, een moeilijk parket brengen, dwarsbomen
vnw:
-iemand een pad in zijn korf zetten: iemand in moeilijkheden brengen, iemand in een moeilijk parket brengen, iemand dwarsbomen, roet in het eten gooien
-een pad in de korf: een spaak in de wielen, roet in het eten
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
opm: kan eventueel ook met andere werkwoorden zoals plaatsen, leggen, …
Iemand een pad in zijn korf zetten (hem een hak zetten, een spaak in het wiel steken, de voet dwars zetten, de wind uit de zeilen nemen).
Dit plaatst natuurlijk meteen een pad in de korf van de fiscus. (jubel.be)
Kan Hans Vanaken woensdag de topfavorieten voor de Gouden Schoen een pad in de korf zetten? (hln.be)
De conservatieve Tea Party-beweging heeft de Republikeinse Partij nog maar eens een pad in de korf gezet (tijd.be)
een
Het lidwoord ‘een’ heeft drie vormen: ne(n) voor mannelijke, en voor vrouwelijke en e voor onzijdige zelfstandige naamwoorden.
Uitzondering: als een zelfstandig naamwoord of een voorafgaand adjectief begint met een klinker of de letter ‘h’, ‘d’,‘t’ of ‘b’ wordt ‘ne’ ‘nen’ en ‘e’ wordt ‘en’.
regio Limburg: ook e vóór ‘b’
Vergelijk ook: e (weekdag)
ne vent, een vrouw en e kind.
Maar we zeggen: Nen tutter van een braaf kind
en bord, en dak, en teken, en huis, en oor, en uur, maar
e feest, e groot gat, e klein kind, e land, e meer, e nieuw blad, e pak, e stuk, e voorbeeld, e wrak, e zwaard.
> ander gebruik van e
1) plassen, met kleine korte straaltjes, zoals een reu gewoonlijk doet
2) synoniem voor masturberen, ook wel bekend als leuren of aftrekken
3) (fig.) zeveren, zagen
Hageland: strits
Kempen: spritsen bij katten
1) Hij heeft problemen met pissen, hij stritst wij nen hond.
2) Weer aan’t stritsen, ja?
3) Och, hou toch op met uw gestrits den helen tijd!
roodharig
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Ros: oudste attestatie begin 16de E, Brabant
< Oudfrans rous (frans roux) uit latijn russus, dat verwant is met rood.
ook in Vlaams-Brabant en Limburg
West- en Oost-Vlaanderen: rost
Vrouw met ros haar
Dat meiske staat beeldig met haar ros haar.
> andere betekenis van ros
vergiet, zeef
< waarschijnlijk bij verkorting van trezeerbekken, trijzeerbekken
bij Kiliaan (1599) treseer-becken, trijseer-becken
nevenvormen: trisee, trisée, trezee, tricé (Gent)
synoniemen uit verschillende regio’s: zijbaar, zij, verzijp, stramijn, temst
Een trizee wordt gebruikt om pasta’s, sla, of andere etenswaren te laten uitdruppen.
Als kik spaghetti maak dan laat ik de slierten uitlekken in nen trisée.
Het is een soort steekvlieg, met pijnlijke beet, die gemakkelijk op zweet afkomt tijdens de zomer; ook paardenvlieg genoemd.
We gaan ergens anders naartoe want het zit hier vol dazen.
ijsje, roomijs
ook crème
< Frans: crème glacée
Voor mij ne crème-glace zonder chocoladesaus, graag.
kuit
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Middelnederlands brade – braai
Een woord met de betekenis: Kuit van ’t been; in Noord-Nederland thans verouderd, doch in Zuid-Nederland nog in volle gebruik.
Het vleezig deel van het been, achter de scheen, aan het menschelijk lichaam; de kuit.
- Eyn brade van en beyne, sura, Teuthon. Braede, braeye, kuyte des beens. Kiliaan (1588)
‘k heb pijn aan m’n braaien
> andere betekenissen van braai
discussiëren
< Frans: discuter
- vrt.taal.be: discussiëren / discuteren
Beide vormen zijn correct. Voorkeur: discussiëren
- Belgisch-Nederlands volgens het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
zie ook: discutie; bediscuteren
We hebben op café (café, op ~) de hele avond over de politiek gediscuteerd.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
