Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
kuit
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Middelnederlands brade – braai
Een woord met de betekenis: Kuit van ’t been; in Noord-Nederland thans verouderd, doch in Zuid-Nederland nog in volle gebruik.
Het vleezig deel van het been, achter de scheen, aan het menschelijk lichaam; de kuit.
- Eyn brade van en beyne, sura, Teuthon. Braede, braeye, kuyte des beens. Kiliaan (1588)
‘k heb pijn aan m’n braaien
> andere betekenissen van braai
discussiëren
< Frans: discuter
- vrt.taal.be: discussiëren / discuteren
Beide vormen zijn correct. Voorkeur: discussiëren
- Belgisch-Nederlands volgens het Instituut voor Nederlandse Lexicologie
zie ook: discutie; bediscuteren
We hebben op café (café, op ~) de hele avond over de politiek gediscuteerd.
verkorting van patat frut
< frut is hier een uitspraakvariant van frit, zoals in ‘hij wult’ (hij wilt)
Voor mij een grote zak frut.
> zie andere betekenissen van frut
slenteren, zich schuifelend voortbewegen, sloffen
Ook in het 3 provinciënpunt Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en Antwerpen
Hij stesselde naar de pompbak.
Wie komt daar aangestesseld?
> andere betekenis van stesselen
in ’t zak zetten, bedriegen, foppen, misleiden.
zie ook rollen, zak, in ’t ~ zetten
< bedodden is een oudere vorm van bedotten. Het is een afleiding met be- van het Middelnederlandse werkwoord dodden, voor de gek houden.
De Zuidnederlandsche vorm bedodden, is de eenige die voorkomt bij KILIAAN; de vorm bedotten daarentegen is wellicht uit meer noordelijke en oostelijke tongvallen in de algemeene taal doorgedrongen. (uit het wnt en M. Philippa)
Hij had er een handje van weg om mensen te bedodden. Nu heeft hij lik op stuk gekregen.
in de hoofdprijzen vallen, iets belangrijks winnen of verwerven
vnw: de hoofdvogel afschieten: iets bijzonders doen, een bijzondere prestatie leveren of een grote dwaasheid begaan, een grote stommiteit vertellen
zie ook hoofdvogel
< Bij het handboogschieten is de Koningschieting een vast onderdeel. Hierbij wordt een houten koningsvogel op de topspil geplaatst: de hoofdvogel. Vandaar de uitdrukking: de hoofdvogel afschieten
Typisch Vlaams: de hoofdprijs winnen: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
standaardtaal in België
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
Klik op de afbeelding
.jpg)
Aartshertogin Isabella op het schuttersfeest bij de Zavelkerk te Brussel. Ze wist die dag de hoofdvogel af te schieten.
Zij heeft de hoofdvogel afgeschoten, namelijk de eerste prijs van het tennistoernooi.
Turbulent schiet hoofdvogel af op Startup Nations Summit in Mexico
(Turbulent heeft de pitch-competitie op de Startup Nations Summit in Mexico gewonnen.) ( Knack 23/11/15)
> andere betekenis van hoofdvogel, de ~ afschieten
1) mooi, fraai (esthetisch)
vnw: mooi, knap
Van Dale 2013 online: (in ’t algemeen, archaïsch, Belgisch-Nederlands, spreektaal)
2) goed, voortreffelijk, …
vnw: flink, degelijk, fatsoenlijk
Van Dale 2013 online (gewestelijk)
3) aangenaam, klaar, …
vnw: aangenaam, plezierig, gunstig
Van Dale 2013 online (verouderd)
4) verheven, loffelijk, nobel
Van Dale 2013 online (verouderd)
5) ironisch gebruikt om het tegendeel te bedoelen, ferm
Van Dale 2013 online (verouderd, nog wel gewestelijk) in ironische toepassing om uit te drukken dat de in het zelfstandig naamwoord genoemde kwaliteit niet aanwezig is
6) serieus, aanzienlijk
Van Dale 2013 online: verouderd, gewestelijk
afkorting voor:
Alles voor Vlaanderen, Vlaanderen voor Kristus
Klik op de afbeelding
IJzertoren
De IJzerbedevaarten zijn ontstaan in het teken van de leuze AVV-VVK.
Mijn grootvader was een hevige Vlaming, op zijn doodsbrief stond bovenaan “AVV/VVK”.
De redactie van De Standaard heeft besloten om in het najaar het letterkruis AVV-VVK niet langer op de voorpagina af te drukken.
Opschrift op de ijzertoren te Diksmuide.
sinaasappel
< Genoemd naar het land van herkomst: China (in de oudere vorm Sina, zoals in sinologie). Voor de vorming zijn bijv. nootmuskaat, appelgranat, appelen van oraignen (in plaats van resp. muskaatnoot, granaatappel en oranjeappel) te vergelijken. Eveneens door woordmetathese is dan ook de vorm sinaasappel ontstaan. (M. Philippa e.a.)
soorten: persappelsien, eetappelsien, bloedappelsien
zie ook appelsienpel; appelsiensap; appelsienkist, ginappel, seenappel; verzamellemma groenten en fruit; Vlaamse volgorden
Als we deze appelsienen persen hebben we vers fruitsap.
Appelsien, laat u zien!
Pas maar op, of ik eet u op!
Een lange steekwagen of stootkar, heeft 2 wielen bij de handvatten en een heel groot laadplatform ongeveer 1.5m lang op 1m breed.
vergelijk pirrewitje
Ga het stro gaan halen met de pierewiet.
> andere betekenis van pierewiet
staande lamp
vnw: staande lamp, schemerlamp
< Frans le lampadaire < Middeleeuws Latijn lampadarium
Klik op de afbeelding
Vroeger hadden lampadaires een lampenkap die naar beneden gericht was, tegenwoordig schijnt een staande lamp naar boven.
Ne “lampadair” die da nor boven schent is ginnen echte, das wer iet van die nief ontwaarepers. (Een staande lamp die naar boven schijnt is geen echte, dat is weer iets van die nieuwe ontwerpers.)
niet slagen, er niet door zijn, onvoldoende hebben, buizen, zakken
vnw: iemand flessen: laten zakken
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
< herkomst: waarschijnlijk van de uitdrukking ‘op de fles gaan’
vgl. geflest zijn
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op de flesch zijn, — gaan, van ondernemingen of vereenigingen die zich of personen die hun zaken niet staande kunnen houden. Het gebruik van deze uitdrukking hangt stellig samen met dat van op flesschen trekken, de persoon wiens zaken misgaan wordt vergeleken bij een vat dat ledigraakt
< M. Philippa:
In Vlaanderen bestond de gewoonte om het laatste bier van het vat, dat minder van kwaliteit was, in flessen te doen en door toevoegen van suiker en gerst weer drinkbaar te maken, vandaar de overdrachtelijke betekenis van op flessen trekken ‘bedriegen, beetnemen’. Een verkorte vorm daarvan is iemand flessen.
Hij is geflest in zijn derde jaar.
Ik ben geflest op de overhoring van aardrijkskunde.
De leraar Nederlands heeft mij ooit eens geflest.
Vereisten die naar handigheidjes hoger liggen dan voor het behalen van het huidige rijbewijs. Iemand die daarop flest kan dan gemakkelijker een nieuw rijbewijs behalen dan zijn oude te verlengen. (gratisrijbewijsonline-forum.be)
Groen flest het huidige bomenbeleid in Kortrijk en vindt het ook niet goed dat de materie bij twee schepenen verspreid zit. (hln.be)
luilak, lamzak,lammen tamme
zie ook tam, tammen, tamzakkerij
Den Dirk is nen echten tamzak, dieje komt nooit zijne zetel ni uit.
Naesen: “Papzakken in de zetel die je voor tamzak uitmaken” (sporza;be)
Een geboren tamzak? Schrijf je dan in voor het wereldkampioenschap ‘lui zijn’ (pnws.be)
Ben ik een sporter of een tamzak? Al heel mijn leven zit ik in de chiro. Ik kan rustig zijn maar ook actief. (chiroxl.be)
afvegen, schoonvegen
i.h.b. van oppervlakken
een kast, een tafel, maar ook handen of andere lichaamsdelen
DS2015 geen standaardtaal
Van Dale 2015 online: BE, spreektaal
zie ook kuisen
Kuis uw handen af voor ge aan tafel komt.
Kunt ge met een schotelvod de tafel eens afkuisen?
Kuist uw mond eens af, de choco hangt tot achter uw oren.
Vroeger kuisten de mensen hun gat af met gazettenpapier, kunt ge dat geloven?
Kuist uw chocomes eerst eens aan uw boterham af voordat ge terug boter pakt!
extreem veel geluk hebben
Doordat ik snel reageerde en vol op m’n remmen ging staan heb ik een ongeluk vermeden, ik heb daar weer 5 minuten chance gehad!
erg, hevig, intens, geweldig
Kan zowel positief als negatief gebruikt worden.
zie ook vree, vree goe, serieus
Ik heb mij wreed geamuseerd.
Er is een wreed accident gebeurd. Hij is er wreed goe van af gekomen.
vocht dat uit koemest sijpelt, gier, aal
“Er kunnen dus verschillende zienswijzen naar voren geschoven worden bij de vraag of gier (“aal”, “aalt”), d.i. de urine die uit de “natuurlijke afvalstoffen” wordt afgezonderd, als mengmest moet worden beschouwd.”
(http://www.kustcodex.be/kustcodex-consult/plainWettekstServlet?wettekstId=7781&lang=nl)
Een blutsekakker is een pasgeboren vogel die dus nog niet vliegenswaardig is en pluimloos. Mogelijks ook buiten West-Vlaanderen bekend.
< bluts = bloot, kaal
“Die vogeltjes zijn nog bluts” De Bo 1873
“Blutschepoepers, versch uitgepekte jongskes.” Aant. van Gezelle
zie ook: blutsepoeper
Gisteren vond ik een dode blutsekakker onder de boom.
1. map, ringmap
2. slof sigaretten
Van Dale online: BE, niet algemeen
< Belgisch-Frans
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
vnw: een farde sigaretten: een slof sigaretten:
vgl. fardeblad
1) Aan ’t begin van elk schooljaar koop ik voor ieder vak een nieuwe farde.
De goed voorbereide Verhaegen heeft een dikke farde met verslagen van vergaderingen, brieven, mails, enzovoort meegebracht (standaard.be)
Hij heeft een immense farde, van één meter bij twee, waar het cultuurleven in Brussel vanaf begin jaren zeventig in samengevat zit. (standaard.be)
In dossiers van drugs- en mensenhandel of terrorisme tikt de klok en heb je geen tijd om onverwacht een hele farde met pv’s te lezen. (standaard.be)
2) Het is zeer gebruikelijk dat een winkelier zijn klant bij de aankoop van een farde sigaretten of een doos sigaren een gratis aansteker geeft. (dekamer.be)
bijkans, bijna
zie bijkans
Nog een duwtje en we zijn er biekan.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
