Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
nu komt de aap uit de mouw
vergelijk kat, de ~ komt op de koord
Na een hele dag poeslief tegen mij geweest te zijn, kwam de kat op de koord: allemaal fijn trucjes om met een slecht rapport af te komen!
- overloop
- verbindingsgang op een bovenverdieping, waarop de trap uitkomt
- dat stukje in de gang tussen de trap en een deur.
vnw: in België ook: overloop, ruimte bovenaan een trap
uitspraak Antwerpse Kempen: alei-j
Als ge de trap kuist, vergeet dan ook niet den allee ook te kuisen.
Allee, den allee is boven.
Laat dien eemer na ni in de kamer staan, zet hem efkes op den “allèè” of ge loept hem nog oemvaar.
> zie andere betekenis van allee
terwijl, binnen (m.b.t. tijd), ondertussen
> binst dat
ook in Oost-Vlaanderen
zie ook: terbinsten, swinst, swengst
“De engeltjes komen wel en brengen lekkerdingen, maar ge kunt ze niet zien – ze komen binst we slapen!” – uit ‘Het Kerstekind’, Stijn Streuvels
“Aen ‘t haerdvuer lag een handvol rys, Gezameld binst den dag " – uit ’De Hut in ’t Woud’, Karel Lodewijk Ledeganck, (geschreven ca. 1827-1847)
Alli, ik ga de pc afsluiten. Eten maken en binst m’n dochter wat bezighouden! (www.baby.be)
SN-NL: gekkekoeienziekte
De dolle koeienziekte heeft aan de veehouders reeds een pak geld gekost
rij
zie ook root, te ~
West-VLaanderen: rote
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Modern lemma: root
— oudtijds, en nog thans dialectisch in Zuid-Nederland rote —, znw. vr. Middelnederlands rote; middelnederduits, middelhoogduits rote. Ontleend aan oudfrans rote, route.
2. Rij. Nog thans in Z.-Nederl.
Eene rote boomen, De Bo (1873).
En heel root huizen is afgebrand, Cornelissen-Vervliet (1899)
Van Dale 2014 online: gewestelijk
De kinderen staan in de root.
Enkele voetballers staan op een root als ze een ‘muurtje’ maken.
avondkleding
zie ook verzamellemma kledij
Specialisatie van het huis is de reiniging van ceremoniekledij, avondkledij en bruidsjurken.
vork
< Woordenboek der Nederlandsche Taal: verket: variant van vorket < ontleend aan het Picardisch fourquette, evenals ferket, forket, ket, frinket
De vormen met sj en ch zijn ontleend aan het Frans fourchette: fersjet, ferchette, forchette, forsette, versjèt
Van Dale: verket
zelfstandig naamwoord m./v. verketten
1. niet algemeen vork (als eetgerei)
Hij eet met mes en verket.
taxi
As het straks regent, pakken we een takske.
> andere betekenis van taks
verwijzen naar, zinspelen op
Van Dale 2015 online: BE, niet algemeen
< Frans: faire allusion à
SN: een allusie maken op
DS2010
DS2015 geen standaardtaal
Reclame voor kinderen en jongeren mag geen allusie maken op status of populariteit door de consumptie van de aangeprezen producten.
“Evenmin wil ik allusie maken op het feit dat de NMBS, met die eeuwige vertragingen, haar klanten nogal eens op weduwnaarschap laat …” (blog 4 dec. 2013)
afkeuren, aan de kaak stellen, hekelen, veroordelen, laken
taal.vrt.be: Personen worden aangeklaagd (beschuldigd).
“De Amerikaanse justitie heeft de rapper aangeklaagd wegens drugsbezit.”
Toestanden, misbruiken en dergelijke worden aan de kaak gesteld, afgekeurd, gelaakt. In België wordt in deze betekenis ook aanklagen gebruikt.
Belgisch-Nederlands: Dierenmishandeling wordt terecht aangeklaagd.
AN: Dierenmishandeling wordt terecht aan de kaak gesteld.
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Van Dale 2015 online: BE (algemeen)
Van Dale 2018 online:BE; mbt. zaken aan de kaak stellen
= laken, afkeuren
-wantoestanden aanklagen
DS2015 standaardtaal; DS2010 afgewezen
Taaladvies.net: Klaagde en klaagden is standaardtaal in het hele taalgebied, ook voor beklagen en aanklagen. In België wordt nog vaak kloeg(en), bekloeg(en) en aankloeg(en) gebruikt, ook door standaardtaalsprekers. Zeker in gesproken taal is dat gebruik heel gewoon. Het is onduidelijk of kloeg tot de standaardtaal in België gerekend kan worden.
Gelukkig zijn er vrouwen uit de allochtone gemeenschap zelf die dit onrecht durven aan te klagen.
De oppositie klaagde het wanbeleid van het gemeentebestuur aan.
De Argentijnse procureur die onlangs de overheid aankloeg, is dood aangetroffen. (Taaladvies.net: in België, status onduidelijk)
wordt gebruikt om nadruk te leggen op een scheldnaam, eventueel zonder een scheldnaam uit te spreken
- sen voor een mannelijk woord dat begint met een klinker (of h) of met een b, d, t: “Gij sen onnozelaar!”, “Gij sen boer!” “Gij sen debiel!” “Gij sen triestigaard!” Maar: “Gij se trut!” (= vrouwelijk)
- wordt gebruikt
1.na gij of gijlie (of varianten hierop)“Gij sen onnozelaar!” “Gelle se smeerlapen, ne mens zo bedotten.”
2. zonder persoonlijk voornaamwoord als het geen aanspreking is: Sen deugeniet! Hij is er met de kas vandoor! Se bandieten! Ze hebben mijn banden afgelaten.
Se smeerbos!
Wel gij se ros!
Gij se! Wacht totdat ik ou te pakken krijg!
> andere betekenis van se
(verschieten is verouderd in Nederland)
schrikken, verbazen, verwonderen, ergens van opkijken
vnw: in België ook: (doen) schrikken, opkijken van, versteld staan van
Woordenboek der Nederlandsche Taal: verschieten
Verouderd maar gewestelijk nog frequent aangetroffen, bepaaldelijk in Vlaams-België en Noord-Holland.
> “Zy … zach dat de doode vrauwe haer een been op track, waer deur sy verschoodt ende seyde: Minne leefdy noch?” Vrancx (1602) bij De Bo
Van Dale 2013 online Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook verschietachtig, verschietelijk, verschoten
Ons bomma liet mij keihard verschieten, en ik was van mijnen hik vanaf.
Ik verschiet van niks niet meer tegenwoordig.
Van ’t verschieten liet ze haar talloor vallen.
Ik zou er niet van verschieten dat achteraf zou blijken dat hij dat allemaal op voorhand wist.
commentaarstuk, redactioneel artikel
Nl_SN: hoofdartikel
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
zie ook editorialist
In het editoriaal van vandaag legt de hoofdredactrice de nadruk op het progressieve karakter van de krant.
bloemlezing De Standaard:
In het editoriaal maakt Indra Dewitte zich zorgen over de vele jongeren van allochtone afkomst in Limburg.(standaard.be)
In het editoriaal doet Frans De Smet de zoektocht binnen CD&V naar een bewoner van de Wetstraat 16 uit de doeken.(standaard.be)
Twee toonaangevende kranten, Le Soir en La Libre Belgique, wijten zelfs het editoriaal niet aan de laatste ontwikkeling in de regeringscrisis, …(standaard.be)
Inzet van deze twist is de editoriaal van de laatste editie van de stadskrant, met als titel Lokeraars vluchten voor politie. (standaard.be)
De NYT beschrijft de vastgoedmaganaat in een editoriaal als ’de slechtste kandidaat van een grote partij in de moderne Amerikaanse …(standaard.be)
enz.
een Jupiler biertje
ook Jupeke; jupke
Allez menneke, ik lust nog wel een juupke!
Hoelang gaat Jupiler nog volhouden dat enkel mannen van een Jupke kunnen genieten? (demorgen.be)
“Eerst nog een pitstop bij Dimi en daar op het terras nog een juupke gedronken in het zonneke.” (steenbakkers.be)
“Maar dat neemt niet weg dat ik tijdens de film wel één Juupke drink ;)” (hondaclub-belgium.be)
“en ge kon me niet aanspreken ?? zo verlegen ?? ge had heus wel een juupke gekregen zenne !!” (flat4free.be)
indienen, afgeven, binnenbrengen, binnendragen
Van Dale 2016 online: BE
andere betekenis van binnenleveren
Ik heb gisteren mijn taak binnengeleverd.
mannelijk lid; ook charel, jos
vnw: penis, mannelijk lid
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt):
Het mannelijk lid, roede. In verschillende streken bekend, b.v. in Antwerpen (Cornelissen-Vervliet: piet), Vlaanderen (De Bo (1873): pijt; Teirlinck: pietje)
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Mijn piet krimpt helemaal van het koude zwembadwater.
> zie andere betekenissen van piet
arme mens
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
SN-NL: armoedzaaier
armoezaaier, armoedzaaier: Beide varianten zijn goed. (vrttaal.net)
ook armoeizaaier
In de oostbloklanden zitten veel armoezaaiers!
De boeren bestierven het wanneer een armoeizaaier een boterham kwam vragen.(hoeselvrugger.be)
veroorloven, toestaan, aandurven
wed. ww.: zich permitteren
uitspraak: /pèr m.e tee r.e/
< Frans: permettre: toestaan
Kunt ge u dat permeteren?
Zo’nen dure sacoche kan ik me niet permeteren.
Die gast durft zich nogal wat permeteren: schaamteloos de mensen voorbijsteken. Hij moet aanschuiven gelijk iedereen!
Mag ik hier gaan zitten? Is het gepermeteerd?
garagehouder
“hoofdzakelijk in België, komt ook in Nederland voor” (Taalunie)
Van Dale 2018 zonder specificaties
< Frans garagiste
Er komt zwarte rook uit mijn uitlaat, ik moet eens langs mijn garagist gaan.
Wat ik leerde toen mijn garagist me uitkafferde – De Standaard
Iedereen garagist met deze app voor je auto – De Morgen
spraakwater, (ook) sterke drank, “huppelwater”
In de lagere school toen de leerlingen tijdens de lesuren zaten te babbelen zegde de onderwijzer: “Zij letten niet op, ze hebben vandaag weeral babbelwater gedronken.”
We hadden allemaal nog veel babbelwater en energie over toen we terug thuis waren.
Ter gelegenheid van de Aalsterse Topdag 1996 kwam een nieuwe moutjenever op de markt met de veelzeggende naam: “OILSJTERS BABBELWATER”.
Het land heeft in zijn algemeen een tekort aan goede rioleringen, maar op politiek gebied een teveel aan babbelwater dat alleen door de goten van het eigen ego wordt verwerkt. (dit laatste citaat verwijst naar Suriname)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
