Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
iemand naar zijn pijpen doen dansen, iemand manipuleren, …
NL: iemand om zijn vinger draaien, in zijn zak steken, inpakken
vitaya.be: Barbara kan iedereen rond haar vinger draaien met haar sluwheid en grote charme.
“bluspoeïer” is in Antwerpen een uitdrukking om iemands gemoedstoestand te beschrijven… en iemand die in de staat van “bluspoeier” is, geloof me … die staat op het punt om door het lint te gaan.
Meer nog dan razend.
Na da veurvalleke was h’em pesies “bluspoeïer” gelooft me na ’t was gin schoon zicht. (Na dat voorval was hij razend!)
“De mutualiteit moest mij een doktersbezoek terugbetalen. Na een goede week stond het geld nog niet op mijn rekening. Ik was bluspoeder.” (samenwijzer.be)
“Betaal zo en 300 euro/jaar daarvoor. Maak er me nu al minder druk om,maar in het begin was ik wel bluspoeier.” (spaargids.be 31 okt. 2012)
“Alhoewel ik voor de wedstrijd (om het cru te zeggen) bluspoeier was.” (schellesport.be 1 okt. 2016)
loensen, vol goesting naar iets kijken
Op het strand zit hij te lunsen naar de meisjes in bikini.
penis, piet, piemel
zie ook flieter, wieter, pierlewiet, sjarel; charlewieter …
Kent ge die mop al van nen Amerikaan, nen Hollander en nen Belg die aan ’t stoefen waren om ter grootste charel?
De Jean moet geopereerd worden aan zijne …euh… charel.
baby.be: ik ben het moe van zoveel pampers te verbruiken op korte tijd, dus nu loopt hij buiten rond in zijne blote charel. hij stond daarstraks bij het konijnenhok, maar heb hem wel gezegd wat verder te staan voor zijn pierlewiet eraf is gebeten door polleke, hihi
> andere betekenis bij sjarel
kremper, flauwerik;
zie ook neuten
“toen we terugkwamen van centerparcs kloeg mijn man van pijn aan de voet door druk, heb zelf de halve gips verwijderd en hij had een grote bloedblaar van een te spannende gips, op spoed hebben ze de blaar leeggetrokken en donderdag moet hij terug bij specialist voor een nieuwe gips of brace. En ik maar zeggen dat hij een neute was … " (forum)
persoonlijkheid, de wil, het leven
Memoeke zei vroeger altijd: ‘kinderen moogt ge niet slagen dan slaagt ge de bloem eruit. Dat doe meer kwaad dan goed’.
van zieke mensen gezegd: ijlen, ijlhoofdig, verward zijn,
Van Dale 1995 dolen: …4. (gewestelijk) ijlen in koorts 5. (gewestelijk) suffen, krankzinnig of kinds worden
Es moeder genezen? Neens, z’heet de g’hele nacht gedoold.
gewoonte, hebbelijkheid.
ook in de Kempen met uitspraakvarianten zoals:
gewente, geweunte, gewoente
Als je hem aansprak, had ie de gewente van altijd eerst te zeggen: ‘wablief’ of ‘wadde’.
wondkorstje
zie ook rapke, reuve, roof
ook in Herenthout en Herentals: meestal als verkleinwoord gebruikt: een rapke
Ik kan het niet laten om als ik ergens een wondje heb, dat rapke er altijd weer af te peuteren.
Ha! Dat wondje begint te genezen, er komt een rap op.
> andere betekenis van rap
een vierkant, een blokske, een brood met een vierkantige vorm
een (groot)lang grof gesneden, een groffe carré gesneden
een grof blokske gesneden, een (klein) lang grof gesneden, een grof carréke gesneden
Is er een bakker in de zaal?
Voor mij een wit carréke alstublieft.
Voor mij een gesneden groffe carré alstublief
De combi van de politie met hun blauwe streep.
Vroeger bestonden er ook rijkswachtcombi’s met een oranje streep, maar die zijn sinds de politiehervorming afgeschaft.
Ik woon aan een kruispunt met rood licht. Vorige maand reed een politiecombi, met blauw zwaailicht, toch in volle gallo tegen een stilstaande auto, die voor het rood licht stond te wachten. De broeders van liefde hadden dat toch te laat gezien zekerst. Heel het straat was getuige.
demorgen.be: Het is dus zeker niet zo dat er voortdurend een politiecombi voor zijn deur staat.
hoofdtelwoord duizend
ook in Oost-Vlaanderen
ook duist (soms verkeerdelijk duusd gespeld)
niet te verwarren met dust
zie ook duzend
Ken ’t jen al duusd ki gezeit. Ik heb het je al duizend maal (meermaals) verteld.
‘k Zoen da duust keren vertellen zè: ’t was ’n boer en j’had ’n piente gepakt en ip weg nor huus zag ’t ie ’n toveresse. (volksverhalenbank.be)
‘Kerlo was honderdduist uren van de slaap’ (Zomerland, 342).
’Eén keer weelde is duist keren armoede weerd! (dbnl.org)
Alléé; duist keren merci Annemie en Johan en Hugo vo junder inbreng en inzet in ’t bestier. (natuurpuntjabbeke.wordpress.com)
werkvrouw
oppas voor kinderen, en meid
vrouw die het huishoudelijke werk deed voor de pastoor
ook: maartje
vnw: maarte, maartje: dienstmeisje, meisje
Etymologie: Middelnederlands ‘maerte’.
(1410) genoemd naar de dienstvaardige Martha uit Lucas 10:38 (Van Dale)
Tineke van Heule, ons maartje,
Kan werken gelijk een paardje,
Kan melken, kan mesten,
Kan schuren gelijk de besten.
Tineke van Heule, ons maartje,
Staat hoog in de gunst van mijn vaartje,
En als moederken haar prijst,
Dat mijn zuster er om krijst,
Dan lach ik een beetj’ in mijn baardje.
(Tineke van Heule – René De Clercq)
voorkomen, saboteren, dwarsliggen
vnw: stokken in de wielen steken, een stok in het wiel steken: een spaak in het wiel steken, tegenwerken, dwarsbomen
Uitdrukkingen en spreekwoorden van A tot Z: Vlaanderen
De Standaard: Zuid-NL.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, een spaak in het wiel steken: de voortgang of uitvoering van iets belemmeren, tegenwerken, verijdelen
NL: een stok in het wiel steken, in de wielen rijden
legende uit Bornem: Dat kon niet volgens hem en daarom deed de graaf niets anders dan stokken in de wielen steken opdat de twee niet met mekaar zouden trouwen.
De Lille vindt dat de federale regering “een leefbaar Brussel stokken in de wielen steekt” (090414 deredactie.be)
chirurg
> spottend, pejoratief
zie ook beenhouwer, boetjer
Kijk eens wat een litteken, het was een slachter die mij geopereerd heeft.
> andere betekenis van slachter
een man/vrouw die heel hard werkt en van aanpakken weet, steeds gereed om te helpen
ook: manusje-van-alles, iemand die vanalles kan en doet, duvelstoejager
vormvariant van duivel-doet-al
vnw: manusje-van-alles, duvelstoejager
Van Dale 2013 online: duivel-doet-al: Belgisch-Nederlands, algemeen
Wat hulp nodig? De Jef, da’s een duvel-doet-al!
Jo De Geest was een duivel-doet-al. De man was actief bij verscheidene toneelverenigingen, de lokale radiozender RBS, het jeugdvoetbal en bij de Zeelse afdeling van Open Vld. (hln.be)
kort verzuim, buitengewoon verlof (werkonderbreking met behoud van loon, geoorloofd bij bepaalde familiegebeurtenissen)
< Frans: congés de circonstances
vnw: (bnl.) buitengewoon verlof (voor o.a. huwelijk, overlijden familielid enz.)
Van Dale 2017 online: BE
ook klein verlet
Werknemers die trouwen krijgen 3 dagen omstandigheidsverlof.
Familiaal verlof valt niet onder het omstandigheidsverlof omdat het onbetaald is.
luchtig toneelstuk, waarin de personages verstrikt raken in allerlei intriges;
In dergelijke stukken zijn er vaak meedere deuren in het decor voorzien langswaar personages verwacht en onverwacht kunnen binnen- en buitengaan
Van Dale 2015 online: BE
Liefhebbers van toneel houden niet per definitie van deurenkomedies.
een.be: Dat heeft natuurlijk alles te maken met de deurenkomedie Boeing Boeing, waarin de drie dames stewardessen spelen.
Elk jaar schrijft Jan zijn eigen deurenkomedies die tot nu toe nog nooit de erkenning van het Koninklijk Landjuweel – dé jaarlijkse wedstrijd voor het beste amateurgezelschap van het land – hebben gekregen. (Amateurs – Tragikomische fictieserie over amateurtoneelgezelschap De Pajotters)
mestvaalt, mesthoop
ook: messink
< mes, hetzelfde als ’t hollands mest (De Bo)
Middelnederlands Woordenboek:
Mesthoop, mestvaalt. Kiliaan (1599): messingh
wnt:
Mesthoop, -put, -poel, messie; ook de plaats waar behalve mest ook allerlei vuilnis wordt neergelegd (zie Schuermans (1865-1870)).
- Job, gezeten op zijnen messing, (Gezelle)
De messing bevond zich vroeger over het algemeen op een boerderij en meestal in het midden van de koer of het erf.
“En als de dieren dan al eens hun restanten hadden achtergelaten, werd dat met een ‘troefel’ (schop) opgeschept in een vuile emmer en op de messing leeggemaakt.” (uit een blog)
> andere betekenis van messing
kant-en-klare woningbouw; instapklaar
vnw: sleutelklaar van woningen, meteen bewoonbaar, turnkey
ANW: (vooral) in België, bouwbedrijven (gebouwen)
Van Dale 2018: sleutel-op-de-deur
leenvertaling van Frans clé sur porte
1. BE sleutelklaar
ook samenstellingen: sleutel-op-de-deur-woning/project/bedrijf/oplossing/…
zie ook sleuter
Vele mensen kiezen de formule sleutel op de deur. Doorgaans is alles klaar en kunnen ze er zo intrekken.
Wat houdt sleutel-op-de-deur in? Een sleutel-op-de-deurwoning staat garant voor een instapklare nieuwbouwwoning. (danneels.be)
Sleutel-op-de-deur almaar populairder (demorgen.be)
Voor die alternatieven doen ze dan een beroep op professionelen die sleutel-op-de-deur-oplossingen aanbieden. (vrt.be)
Die sleutel-op-de-deur-firma gebruikte in alle huizen hetzelfde materiaal. Daardoor zat er geen eigenheid meer in. (standaard.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
