Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
persoonlijkheid, de wil, het leven
Memoeke zei vroeger altijd: ‘kinderen moogt ge niet slagen dan slaagt ge de bloem eruit. Dat doe meer kwaad dan goed’.
penis, piet, piemel
zie ook flieter, wieter, pierlewiet, sjarel; charlewieter …
Kent ge die mop al van nen Amerikaan, nen Hollander en nen Belg die aan ’t stoefen waren om ter grootste charel?
De Jean moet geopereerd worden aan zijne …euh… charel.
baby.be: ik ben het moe van zoveel pampers te verbruiken op korte tijd, dus nu loopt hij buiten rond in zijne blote charel. hij stond daarstraks bij het konijnenhok, maar heb hem wel gezegd wat verder te staan voor zijn pierlewiet eraf is gebeten door polleke, hihi
> andere betekenis bij sjarel
slaapkleedje
Woordenboek der Nederlandsche Taal bij kerel: Middelnederlands kerel (keerl(e), keirl), karel (kaerl). Van onbekenden oorsprong. De naam van een lang overkleed of opperkleed voor mannen en vrouwen; nog (in samenstellingen) in WestVlaanderen.
‘s Avonds na het douchen trek ik altijd mijn slapkerel aan, da’s gezellig en makkelijk.
gewoonte, hebbelijkheid.
ook in de Kempen met uitspraakvarianten zoals:
gewente, geweunte, gewoente
Als je hem aansprak, had ie de gewente van altijd eerst te zeggen: ‘wablief’ of ‘wadde’.
De combi van de politie met hun blauwe streep.
Vroeger bestonden er ook rijkswachtcombi’s met een oranje streep, maar die zijn sinds de politiehervorming afgeschaft.
Klik op de afbeelding
Ik woon aan een kruispunt met rood licht. Vorige maand reed een politiecombi, met blauw zwaailicht, toch in volle gallo tegen een stilstaande auto, die voor het rood licht stond te wachten. De broeders van liefde hadden dat toch te laat gezien zekerst. Heel het straat was getuige.
demorgen.be: Het is dus zeker niet zo dat er voortdurend een politiecombi voor zijn deur staat.
voorkomen, saboteren, dwarsliggen
vnw: stokken in de wielen steken, een stok in het wiel steken: een spaak in het wiel steken, tegenwerken, dwarsbomen
Uitdrukkingen en spreekwoorden van A tot Z: Vlaanderen
De Standaard: Zuid-NL.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, een spaak in het wiel steken: de voortgang of uitvoering van iets belemmeren, tegenwerken, verijdelen
NL: een stok in het wiel steken, in de wielen rijden
legende uit Bornem: Dat kon niet volgens hem en daarom deed de graaf niets anders dan stokken in de wielen steken opdat de twee niet met mekaar zouden trouwen.
De Lille vindt dat de federale regering “een leefbaar Brussel stokken in de wielen steekt” (090414 deredactie.be)
chirurg
> spottend, pejoratief
zie ook beenhouwer, boetjer
Kijk eens wat een litteken, het was een slachter die mij geopereerd heeft.
> andere betekenis van slachter
hovaardig zijn, het hoog in zijn bol hebben, hoogmoedig
Van Dale 2018:
uitdrukking; niet algemeen het in zijn bovenkamer hebben
hoogmoedig zijn
Ze hebben het in hun bovenkamer, als ze mordicus willen vasthouden aan de Wrange Lapper.
kant-en-klare woningbouw; instapklaar
vnw: sleutelklaar van woningen, meteen bewoonbaar, turnkey
ANW: (vooral) in België, bouwbedrijven (gebouwen)
Van Dale 2018: sleutel-op-de-deur
leenvertaling van Frans clé sur porte
1. BE sleutelklaar
ook samenstellingen: sleutel-op-de-deur-woning/project/bedrijf/oplossing/…
zie ook sleuter
Vele mensen kiezen de formule sleutel op de deur. Doorgaans is alles klaar en kunnen ze er zo intrekken.
Wat houdt sleutel-op-de-deur in? Een sleutel-op-de-deurwoning staat garant voor een instapklare nieuwbouwwoning. (danneels.be)
Sleutel-op-de-deur almaar populairder (demorgen.be)
Voor die alternatieven doen ze dan een beroep op professionelen die sleutel-op-de-deur-oplossingen aanbieden. (vrt.be)
Die sleutel-op-de-deur-firma gebruikte in alle huizen hetzelfde materiaal. Daardoor zat er geen eigenheid meer in. (standaard.be)
puntenslijper voor potloden, ook puntenscherper, aanscherper
ook voor oogpotloden in de cosmetica gebruikt; dik en dun.
Het punt van het mascarapotlood is bot. Met de aanslijper kunt ge er een scherp puntje aan slijpen.
hand
feeme … handen
Houd’oe feme thuis! (blef’t eraf)
Daar’ft na niet oem daar met oe feeme on te zitte!
schotel met gerecht: hoofdplat (hoofdgerecht)
koude pla, bereide pla, visplat, vleesplat
vnw: schotel, gerecht: koude plat
ook pla
eind-t wordt niet uitgesproken
< Frans: plat
zie andere definities van plat
Het restaurant draait goed. Tijdens de middagservice heeft de keuken 160 plats doorgegeven.
Als hoofdplat had ik hinde met puree en gebakken witloof met gestoofde appel en veenbessen gegeten.
Wim Ballieu vertelt in ‘Expo 22’ hoe Belgisch die koude pla is. (radio1.be)
En ik vroeg ik hem, eerst bij den vispla niet vele en na den hoofdpla, ik moet ik toch weten, die zegt hier niks. (doomkerke.be)
zot, gek, dwaas, niet juist zijn
> duits: beklopft
regio: streken vanaf Herenthout – Herentals richting Limburg
Doe dat niet, je bent zeker beklopt?
Hey beklopte, stopt daar eens mee! Straks iemand zijn oog uit! Doet die stok weg!
hoofdtelwoord duizend
ook in Oost-Vlaanderen
ook duist (soms verkeerdelijk duusd gespeld)
niet te verwarren met dust
zie ook duzend
Ken ’t jen al duusd ki gezeit. Ik heb het je al duizend maal (meermaals) verteld.
‘k Zoen da duust keren vertellen zè: ’t was ’n boer en j’had ’n piente gepakt en ip weg nor huus zag ’t ie ’n toveresse. (volksverhalenbank.be)
‘Kerlo was honderdduist uren van de slaap’ (Zomerland, 342).
’Eén keer weelde is duist keren armoede weerd! (dbnl.org)
Alléé; duist keren merci Annemie en Johan en Hugo vo junder inbreng en inzet in ’t bestier. (natuurpuntjabbeke.wordpress.com)
uitspraakvariant van AN node: tegen zijn goesting
in Antw.: noej
Antw. Kempen: noewe
Ze ging noi werken.
Komen afgelopen.
Als je met de etensdoos rammelt is de hond daar subiet gezet.
luchtig toneelstuk, waarin de personages verstrikt raken in allerlei intriges;
In dergelijke stukken zijn er vaak meedere deuren in het decor voorzien langswaar personages verwacht en onverwacht kunnen binnen- en buitengaan
Van Dale 2015 online: BE
Liefhebbers van toneel houden niet per definitie van deurenkomedies.
een.be: Dat heeft natuurlijk alles te maken met de deurenkomedie Boeing Boeing, waarin de drie dames stewardessen spelen.
Elk jaar schrijft Jan zijn eigen deurenkomedies die tot nu toe nog nooit de erkenning van het Koninklijk Landjuweel – dé jaarlijkse wedstrijd voor het beste amateurgezelschap van het land – hebben gekregen. (Amateurs – Tragikomische fictieserie over amateurtoneelgezelschap De Pajotters)
slaag krijgen
/d.es/ (met doffe e)
ook: stravats krijgen
Mijn man heeft als kind vuurke stook gedaan op zolder van z’n huis, ‘t was te verwachten dat hij daarvoor flink deus gekregen heeft.
En ik heb als kind stravatsen gekregen, omdat ik me eens op m’n kamer had opgesloten, omdat ik niet naar school wilde.
mestvaalt, mesthoop
ook: messink
< mes, hetzelfde als ’t hollands mest (De Bo)
Middelnederlands Woordenboek:
Mesthoop, mestvaalt. Kiliaan (1599): messingh
wnt:
Mesthoop, -put, -poel, messie; ook de plaats waar behalve mest ook allerlei vuilnis wordt neergelegd (zie Schuermans (1865-1870)).
- Job, gezeten op zijnen messing, (Gezelle)
De messing bevond zich vroeger over het algemeen op een boerderij en meestal in het midden van de koer of het erf.
“En als de dieren dan al eens hun restanten hadden achtergelaten, werd dat met een ‘troefel’ (schop) opgeschept in een vuile emmer en op de messing leeggemaakt.” (uit een blog)
> andere betekenis van messing
van zieke mensen gezegd: ijlen, ijlhoofdig, verward zijn,
Van Dale 1995 dolen: …4. (gewestelijk) ijlen in koorts 5. (gewestelijk) suffen, krankzinnig of kinds worden
Es moeder genezen? Neens, z’heet de g’hele nacht gedoold.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
