Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
1) prentje, afbeelding
2) zwakkeling (aan de kust ook plakzantje)
< sant: (1265-1270 ‘heilige’) < Latijn sanctus (heilig)
< Prentje waarop een heilige is afgebeeld. Gewoonlijk in den vorm van het verkleinwoord.
- Hij … kreeg ”santjes”, met randen als kantwerk uitgeslagen, van den onderpastoor ’s Zondaags in de Leering, De Vos Vl. Jong. 15. ( Woordenboek der Nederlandsche Taal)
1) Vroeger speelden we kaart voor zantjes.
2) Ben jij nu een man of een (plak)zantje?
> andere betekenis van zantje
niets, niemendal
ook in Antw.
Die gast gevonden in het bos had nikske aan.
- Oei, sorry!
- ’t Is nikske. (Het is niets. Het is niet erg.)
- Hoeveel ben ik u schuldig.
- Nikske.
troetelnaam voor een jonge dochter
Kom es hier mijn klein pietenolleke…
iets bij zich hebben, meehebben
Taaladvies.net: standaardtaal in België? status onduidelijk
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 3
In de standaardtaal is het wederkerend voornaamwoord verplicht, in het Vlaams niet.
“Ik heb geen geld bij.”
“Ik had geld bij, dus ik hoefde eigenlijk helemaal niet te stelen.” (nieuwsblad.be)
Acht personen bleken onder invloed, één iemand had een wapen bij, acht mensen werden gerechtelijk aangehouden en 12 voertuigen werden in beslag genomen. (focus-wtv.be)
Een uitdrukking van een staat van zware beschonkenheid.
Vooral populair bij de jeugd van de Antwerpse Kempen
uitspraak met zware e
> andere uitspraak van daarm
zie ook: pottendarm, zjaak, pottoe, poepeloere, petrol zijn, meurg
“amai, den Bert staat er weer ze, me zijne deirme kop”
“Laat me doen, kzen deirm”
“ej mottige kalle, kzen deirm, gaan we muilen?”
“’t Is ni omdak nen tak op mijne kop heb dak deirm zijn!”
- ze ligt in ‘t kinderbedde: de bevalling heeft zich ingezet of is bezig.
- ze heeft een moeilijke kinderbedde gehad: de bevalling was enorm zwaar.
– een kraambezoek afleggen: da’s een kinderbedde doen.
Twee kinderbeddes in één dag… Het zal druk worden.
kruiwagen
uitspraakvariant van pijpegale
Klik op de afbeelding
.jpg)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: pijpegaal: Middelnederlands pipegale: Eene thans inzonderheid in Zuidelijk West-Vlaanderen nog bekende benaming voor een kruiwagen, doch die vroeger ook elders in gebruik was. Het woord, behalve als piepegaal, wordt gewestelijk ook als pupegale uitgesproken (zie De Bo (1873) en Loquela (1907))
J’ei de puppegalle gevuld me zand. (hij heeft de kruiwagen met zand gevuld)
“Het wiel en de tramen van eene pijpegalle” De Bo (1873)
een man of jongen die er kinderlijk uitziet en zich zo ook gedraagt
iemand die erg onzeker is van zichzelf
Van Dale 2016 online: BE
zie ook broekventje
“Met de uitstraling van twee vertederende broekventjes, een beetje onbeholpen, onhandig en slungelig.” (http://ccbrugge.be/)
Hij durft niet voor zijn mening uitkomen, ’t is nen echten broekvent.
een vrouw met veel streken
zie ook zjaar, zjaartrut, zjaarwijf, zjaarkloot
Zij kwam met veel omhaal binnen: een echte zjaaremme.
uitsmijter, buitenwipper
Die snotneuzen hadden weeral ruzie met de buitensmijter.
(verouderd in Nederland) deken
< Frans serge (lichte, gekeperde, wollen stof) < Latijn serica ‘zijden stof’ < Grieks serikos
Varianten:
Antwerpen: serze (tweemaal doffe e)
Antwerpse Kempen: seuzze, ~ke
Noorderkempen -Turnhout: sasie
Brugge: soase
Hageland: seuzze(ke)
Leiestreek: sjarge
Vlaamse Ardennen: sorze
Vlaams Brabant: seus, sorge
Westhoek: serze
West-Vlaanderen: sjarze, soaze, saarske
“Toegedekt met een sargie” St. Streuvels, in Vlaanderen
“Onder de groene sargie liggen of steken”, begraven zijn (Cornelissen-Vervliet (1899)
hemd
Doog dich es e reen humme aan.
(Doe eens een schoon hemd aan.)
gedwongen laten opnemen in een inrichting (meestal psychiatrisch)
Van Dale 1995 (in Belg.) 1. toewijzen 2. in een inrichting plaatsen
Kunt ge dat geloven? De Jean heeft zijn eigen moeder moeten laten colloqueren. Dat mens was zo zot gelijk een achterdeur, alleen wist ze het zelf niet.
rustperiode als compensatie voor arbeid gepresteerd buiten de gewone werktijd
Een werknemer die op zondag gewerkt heeft, heeft recht op onbetaalde inhaalrust, die in principe binnen zes dagen na de betreffende zondag gegeven moet worden. De inhaalrust bedraagt een volle dag wanneer het werk op zondag ten minste vier uur of meer duurde, en een halve dag wanneer het werk minder dan vier uur duurde. (bron: Randstad)
iemand die vaak of lang aan de bar zit, kroegloper
Mijn broer is een echte toogplakker
van alles en nog wat
zie ook: dees en `t geen
Op de vergadering werd er gepraat over van dit en dees en ’t geen, maar eigenlijk kwam er geen verbetering uit de bus.
vti.be: Nederlandstalige nieuwsbrief met nieuwtjes over van dit en dees en ’t geen.
volleerde gast, werknemer met ervaring of diploma
vnw: ervaren vakman, volleerde knecht
vgl gast, halve ~
accentjobs.be: VOLWAARDIG METSER – VOLLE GAST – DRINGEND ! – Wij zijn op zoek naar een volwaardig metser. Snelheid, zelfstandig werk en proper werken zijn van …
Met LAKRITZ (een soort drop gemaakt uit zoethout) werd het in een flesje met water gedaan: duim erop, en dan maar schudden! Er kwam dan een laag schuim op de zwarte drab en we verbeeldden ons dat het Coca Cola (behoorlijk onbereikbaar in de jaren ’50 ’60) was.
Sjuumpke trikke, en mer loetsje aan dat flesjke!
wenen, huilen
Van Dale online 2018: schreeuwen
< 1479, van dezelfde klanknabootsende stam als schreien en Vlaams schreemen, Engels to scream
9. niet algemeen schreien, huilen
West-Vlaanderen schremen
Ze zat stillekes in een hoekske te schriewen.
letterlijk: de boter zal duurder worden
Antwerpse Kempen: de boter gaat dieren.
in de volksmond: zie hieronder:
Als iemand zichtbaar aan z’n/haar gat krabt, zegt men: de beuter gaat dieren, zeker?
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
