Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
Letterlijk: apart gebouwtje aan het huis waar vroeger het brood werd gebakken.
Maar oudere mensen gebruiken dit als een soort externe bijkeuken – iedereen kent dat toch, zo’n oud mens dat eigenlijk alleen in z’n huis komt om te slapen, al de rest: eten, koken, wassen en plassen,… gebeurt in dat bakhuis.
ook in de Antwerpse Kempen
Etymologisch Woordenboek: bij het ontstaan werkte het bestaan van een ouder mnl. bac-huus o. “bakkerij” mee, dat dial. nog voorkomt (o.a. in de Kempen = “apart huisje, waarin men bakt”:
Ons bomma, waarvoor dat die een huis heeft, ik zou het begot niet weten, daar wordt niet in gestookt, alleen maar gekuist. En dan kom je in dat bakhuis, waar je je kont niet kunt keren en daar val je flauw van de hitte.
“gebaren” in de betekenis van “veinzen”, “doen alsof”
Je moet niet begaren dat je het niet weet, je weet het maar al te goed.
storen
> Frans: déranger
zie ook gederangeerd
Ik derangeer toch ni?
emmer
in Antwerpen was tob geen emmer, maar meer een kuip, teil;
West-Vlaanderen: tobbe
Er is een gat in uwen tob, hij rint!
Den hengel van mijnen tob is over, nu smijt ik ’m weg.
Haal eens een paar tobben water van de regenwaterpomp en giet die aan de rozenstruiken.
De rènger voêl mèt tobben aut de loch. (de regen viel met bakken uit de lucht)
De vrouwen stonden aan den tob voor de was te doen. (in Antwerpen)
> andere betekenis van tob
vagina, vulva (denigrerende betekenis)
zie ook preut, foef, miemel, prut
niet verwarren met ‘pleute’ (Poperings dialect)
Uw preute moet ge goed verzorgen.
knecht, hulp
uitspraak: dommestiek
→ Fr. un domestique (=huisknecht, huismeid) > lat. domus (huis)
De bakker heeft een nieuwe dommestiek in dienst genomen.
gaan lopen, op ne loop schieten, vluchten
ook in de Antwerpse Kempen
Zo gauw het er in ’t café begon te stuiven, pakte ik mijn gat onder mijnen arm. De loebassen. Ik ben gene vechtersbaas.
beetnemen, bedriegen, een loer draaien, in het zak worden gezet,
ook bestelen
Ik heb me weeral laten betsjoepen door die marktkramer, de helft van de druiven zijn rot.
1. vol: een zaal, stadion, ruimte, …
staat ongemarkeerd in Van Dale 1995
2. voluit, volop, volledig open (bv. snelheid, geluid, …)
zie ook volle petrol, volle jambon, gas, volle ~, petrol, volle ~; vollen tuub
Als er ene in een rijdende discobar, de boenken-boenken vollen bak en de raampkes open, voor het rood licht show staat te verkopen, zijt er dan maar gerust van dat em een klein pietje heeft.
Dat is toch wel het toppunt van energieverspilling: de chauffage vollen bak open en de ramen ook wagenwijd open.
Telenet reclamefolder: Vollenbak vooruit met Whoppa.
blogspot.com: De volgende ochtend zijn we om 4u uit ons bed gekomen, het was vollenbak aan ’t sneeuwen en er lag ook al een dik pak sneeuw.
boodschappentas
Pak mêr ’n kelbas mèt aste kemisses gees doên! (neem maar een tas mee als je boodschappen gaat doen)
op tijd
Hij was ‘aan tiden’ vertrokken om nog vóór den avond thuis te zijn.
overeenkomen
zie accorderen, akkederen
ook in Antwerpen en Lier
< Frans: s’accorder
Dat dat koppel nog bij elkaar is, is onbegrijpelijk; die zijn zoals water en vuur; dat akkerdeert langs geen kanten.
politiehond uitgerust met een camera op zijn kop.
Als ze ingezet worden in gevaarlijke situaties heb ik toch compassie met die camerahonden.
iemand aan’t lijntje houden
ook: voeten, met iemand zijn ~ spelen
Marieke was dolverliefd op die gast, ze had helemaal niet door dat die met haar voeten aan ’t spelen was, hij had nog 3 ander liefkes.
uitspraakvariant van tabak, in AN verouderd, maar in Vlaanderen nog heel gebruikelijk
Brussel: toobak
Brugge: tubak
Woordenboek der Nederlandsche Taal: tabak: daarnaast voorheen, en gewestelijk nog, TOEBAK en andere vormentabak.
De vorm tabak of tabacco schijnt ook hier te lande de oudste te zijn; de andere vormen (toebak, tobak enz.; dergelijke vormen komen ook in Engeland en Duitschland voor naast die met a) zullen wel hier ontstane vervormingen wezen van het eerstgenoemde, die bij een vreemd woord zeer begrijpelijk zijn; van overneming van eenigen vorm uit ’t Engels of Frans is geen sprake.
zie ook: toebak, dat is straffen ~, geen sjiek toebak waard zijn
Felix Timmermans schreef “Pijp en Toebak” rond 1933.
stop, zekering
zie ook: plomb, plond
in Brugge: plong
Doordat er kortsluiting ontstond, sprong de plon af.
Smeltveiligheid is de formele naam voor een elektrische smeltzekering in de volksmond ook wel stop of plon (Vlaanderen) genoemd, zoals die bijvoorbeeld in verdeelinrichtingen wordt toegepast, in woningen ook (enigszins verouderd) stoppenkast genoemd. (wikipedia)
1. iemand die overal blijft plakken; plakpleister
zie ook hangplaaster,
2. vuile persoon (die plakt van de viezigheid)
3. een kind dat zijn moeder maar niet kan loslaten
Antwerpen: plakplëster
Antw. Kempen: plakpleuster
Brugge: plakploaster
Mechelen, zuiderkempen: plekpleuster
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
- Oneigenlijk, gewestelijk (b.v. in Antwerpen) voor: een vuile, morsige persoon.
Mie is ‘en plakplaaster, ze plakt daar ze staat van de vuiligheid, (Cornelissen-Vervliet, 1899). ’En plakplaaster van ’ne’ vent, Ald.
- Figuurlijk. Iemand die overal blijft plakken, die niet van opstaan weet, plakker.
Hij is bekend veur ’en plakplaaster, ’Cornelissen-Vervliet)
Die plakploaster blùft overal plakken en zit dag en nacht op café (café, op ~).
schuifspeld
zie ook speten
ook in de Antwerpse Kempen
Ik heb van die weerbarstige plukjes haar en ik krijg daar de zenuwen van, dat zit in je neus, in je gezicht, in je ogen,… te kriebelen, dus ik heb altijd enige speterkes in m’n haar.
kringvormige huidschimmel
etymologie: genoemd naar de H. Catharina, die een rad als attribuut heeft
zie ook katrienewiel
Ich hao al e katrieneraod op m’n sjooër, nau wir een op m’ne règ: ich zit mèt twei katrienerèèr op me vel!
(Ik had al een katrienerad op mijn schouder, nu weer eentje op mijn rug: ik zit met twee katrienerader op mijn vel!)
met één oog dichtgeknepen, kijken of iets recht is
Als ge lonkt, ziet ge dat die lat niet recht is.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
