Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
(Brabants) trekpaard
Boerenpeerden door Henry Schouten
E boerepeerd is steviger en zwaarder as de meeste andere rijdieren
een prot laten
Het stinkt hier nogal, heeft er iemand gedoeft?
niet verzorgde vrouw, slons;
ook: vuile vod, vuile kleren
Hij is were met z’n slunse op stap.
> andere betekenis van slunse
zich inzetten, zich verbinden, zich verplichten
< Frans: s’engager
In NL vrijwel alleen gebruikt in politieke of maatschappelijke zin.
zie ook: aanwerven (niet wederkerig) en kaart, de ~ trekken van
Ook Vlaamse kunststofverwerkers engageren zich tot energiebesparing.
Ik engageer mijn eigen ertoe om ’s woensdags ’s avonds de toog in het clubhuis te doen.
Als ge u engageert om dat voor mij te doen, wil ik wel iets voor u terugdoen.
bagatel
Zo’n drukte maken om ne muggescheet, jongens toch!
geen
enkel verwijzend naar een mannelijk zn., eventueel uitgesproken met de verbindings-n
Van Dale 2013 online: oude verbogen vorm van geen.
“Gene kattenpis,” zei Jan Becaus. Hij kreeg ervoor op zijn dak. Die ‘kattenpis’ kon er nog wel mee door want dat staat in Van Dale, maar die ‘gene’ was er over!
Dat is gene zever zenne!
Ene is gene, zei de Jean en hij bestelde nog een pint.
Er is er in heel Vlaanderen gene(n) ene die nooit gene zegt.
- aanspreking (zowel m. als vr.) voor een persoon (meestal informeel, soms pejoratief)
- Meervoud: mannekes: voor jongens en meisjes samen
vnw: jongetje, ventje
DS2015 standaardtaal
in Limburg en Kempen: menneke
Ripuaries Limburg: mentje. Voor vrouwen en meisjes is er: ‘vruike’.
aan de kust niet in gebruik, daar eerder vent
zie andere definities van manneke
zie ook verzamellemma mensen
zie ook manneken pis, wij zijn de mannekes van plezier
Zeg mannekes, kan dat hier wat rustig? (bv. voor een gemengde klas)
Hela manneke, blijft daar eens af. (Kan zowel tegen een kind als tegen een volwassene.)
Manneke! Stopt eens met uw gezaag. (Zou een man tegen zijn vrouw kunnen zeggen. Of vice versa natuurlijk.)
Mannekes toch, ge zoudt eens moeten weten… (Hier richt men zich eventueel tot denkbeeldige toehoorders.)
ook: er bij varen
er goed (of slecht) mee zijn
vnw: we zijn goed gevaren: we zijn goed ontvangen of we zijn er beter van geworden
Van Dale: “(voer, is gevaren) (archaïsch) gaan”
zoals in: Er wel bij varen
zie ook varen, goed of slecht ~
vgl. Hageland: gevore, tegen ~
vgl. raar varen
De nichtjes zijn goed gevaren met de erfenis van hun oude tante.
Meisje, laat die gast toch vallen, ge gaat er niet goed mee varen!
sportschoen die vooral door basketters worden gedragen
vgl. baskets, basketsloef
Ik vind m’n baskets niet meer.
bijzonder lang, een eeuwigheid
in de uitdrukking:
Dat duurt toch den ene met de gene eer gij gereed zijt! Spoei u eens wat!
koken, zieden (gezoden worst)
zie ook zooien, zuijen, zuien, zeujen
vgl. -zooi (Gentse waterzooi): verbastering van zoden > zo-jen
> Eng.: seethe
Soep zojjen.
De patatten zojjen al.
kruisen, dwars oversteken
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, formeel
Smisdom: niet algemeen
Zij dwarsten de straat zonder rekening te houden met het zebrapad.
bromvlieg
Woordenboek der Nederlandsche Taal: dol, dolvlieg.
In Zuid-Nederland benaming voor de blauwe vleeschvlieg en misschien ook voor andere soorten van ”bromvliegen”.
- Zacht Liet hij zijn bruintje stappen naer behagen; Sloeg soms ’nen dol, die ’t glanzig beest kwam plagen, Weg met een mei, (Jan Van Beers, Jongelingsdroomen (1853)).
Van Dale 2018 online: de blauwe vleesvlieg
= bromvlieg
zie ook: maneschijter, maneschieter, moaneschietter, ronker, rulder
Er vliegt een vieze dol rond mijn eten.
> zie andere betekenis van dol
seizoensarbeid
zie ook bieten, de grote ~
De klein bieten werden gedaan in Mei (uitdunnen en wieden).
De seizoensarbeiders trokken dan naar de Walen om bij de grote boeren te gaan werken.
tegen, op voorwaarde van, onder beding van
- vnw: in België vaak als voorzetsel, niet alleen als voegwoord: op voorwaarde van
in België vaak als voorzetsel, niet alleen als voegwoord: op voorwaarde van
+mits betaling van: tegen betaling van
+mits toelating: mits goedkeuring
- Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, algemeen: op voorwaarde van, onder beding van: mits enkele aanpassingen; mits betaling, tegen betaling.
- DS2015: geen standaardtaal
historisch: “mits voegw. (vroeger ook voorz.), mnl. mits dat ‘doordat, omdat, indien’, zelden ‘opdat, zodat’”. (J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek)
- Taaladvies.net: In België:
Mits de goede zorgen en de nodige medische ondersteuning weet ons tante Betje zich met haar looprek nog altijd behoorlijk te verplaatsen.
Hij mocht zijne camion bij de politie gaan ophalen, mits betaling van een serieuze (serieus) borgsom natuurlijk.
Pantoffel zonder hiel, ‘instapper’, vaak in felle kleuren (rood, paars) waarmee men geruisloos kan stappen, vandaar de naam
Hangde gij hier ten halvertwaalven ’s morgens nog rond in uw bordeelsluipers? Ge zoudt beter werk gaan zoeken!
Ondertussen steek ik op mijn bordeelsluipers soms weer een teen in de Twitter-poel: ook daar is het stiller, maar dat komt omdat ik ongeveer tienduizend accounts geblokkeerd heb, of het scheelt niet veel. (Mark Coenen in demorgen.be)
Van borstrok en bordeelsluiper tot hipsterbaard en science fashion: in dit boek lees je alles over de taal van de mode. (boekwinkeltjes.be)
Op bordeelsluipers rent hij als een uitgelaten hond door de modder en het doorweekte gras. (hbvl.be)
klagen
Ons Melanie doet niks dan permeteren over haar gebuur die zoveel laweit maakt.
lente, voorjaar, als al de plantjes uitkomen
Antwerpse Kempen: vruugtijd, uitkomen
Hageland: voortijd, de ~
Leiestreek: ’t uutkomn
Limburg: vroegjaar, opgang
West-Vlaanderen: ’t schieten van ’t blad, uitkomen
Tijdens den uitkoom is de natuur het schoonste.
vies, goor, smerig
Hij heeft een etterende wonde, zo voos om zien!
> andere betekenis van voos
gekneusd
Ik vind een getutste appel niet appetijtelijk. Ik zal nooit fruit eten waar toetsen inzitten.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
