Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
het smaakt hem niet
Jan trekt zijn neus op want het zijn spruiten vandaag. Het bekt hem niet.
zich inzetten, zich verbinden, zich verplichten
< Frans: s’engager
In NL vrijwel alleen gebruikt in politieke of maatschappelijke zin.
zie ook: aanwerven (niet wederkerig) en kaart, de ~ trekken van
Ook Vlaamse kunststofverwerkers engageren zich tot energiebesparing.
Ik engageer mijn eigen ertoe om ’s woensdags ’s avonds de toog in het clubhuis te doen.
Als ge u engageert om dat voor mij te doen, wil ik wel iets voor u terugdoen.
bromvlieg
Woordenboek der Nederlandsche Taal: dol, dolvlieg.
In Zuid-Nederland benaming voor de blauwe vleeschvlieg en misschien ook voor andere soorten van ”bromvliegen”.
- Zacht Liet hij zijn bruintje stappen naer behagen; Sloeg soms ’nen dol, die ’t glanzig beest kwam plagen, Weg met een mei, (Jan Van Beers, Jongelingsdroomen (1853)).
Van Dale 2018 online: de blauwe vleesvlieg
= bromvlieg
zie ook: maneschijter, maneschieter, moaneschietter, ronker, rulder
Er vliegt een vieze dol rond mijn eten.
> zie andere betekenis van dol
ook: er bij varen
er goed (of slecht) mee zijn
vnw: we zijn goed gevaren: we zijn goed ontvangen of we zijn er beter van geworden
Van Dale: “(voer, is gevaren) (archaïsch) gaan”
zoals in: Er wel bij varen
zie ook varen, goed of slecht ~
vgl. Hageland: gevore, tegen ~
vgl. raar varen
De nichtjes zijn goed gevaren met de erfenis van hun oude tante.
Meisje, laat die gast toch vallen, ge gaat er niet goed mee varen!
luidruchtig kwaad zijn, met veel misbaar. Als er ook geweld bij te pas komt, zegt men meer: van zijn duvels kippen.
Jan heeft nogal van zijn duvels gedroomd, toen hij zag wat er met zijn boekentas gebeurd was.
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Haktol, van een stalen punt voorziene peervormige tol, die niet voortgezweept wordt, maar met behulp van een koordje geworpen wordt; priktol.
Van Dale 2014 online: gewestelijk
Ons Woutje krijgt voor zijn Sinterklaas een haktol.
- aanspreking (zowel m. als vr.) voor een persoon (meestal informeel, soms pejoratief)
- Meervoud: mannekes: voor jongens en meisjes samen
vnw: jongetje, ventje
DS2015 standaardtaal
in Limburg en Kempen: menneke
Ripuaries Limburg: mentje. Voor vrouwen en meisjes is er: ‘vruike’.
aan de kust niet in gebruik, daar eerder vent
zie andere definities van manneke
zie ook verzamellemma mensen
zie ook manneken pis, wij zijn de mannekes van plezier
Zeg mannekes, kan dat hier wat rustig? (bv. voor een gemengde klas)
Hela manneke, blijft daar eens af. (Kan zowel tegen een kind als tegen een volwassene.)
Manneke! Stopt eens met uw gezaag. (Zou een man tegen zijn vrouw kunnen zeggen. Of vice versa natuurlijk.)
Mannekes toch, ge zoudt eens moeten weten… (Hier richt men zich eventueel tot denkbeeldige toehoorders.)
geen
enkel verwijzend naar een mannelijk zn., eventueel uitgesproken met de verbindings-n
Van Dale 2013 online: oude verbogen vorm van geen.
“Gene kattenpis,” zei Jan Becaus. Hij kreeg ervoor op zijn dak. Die ‘kattenpis’ kon er nog wel mee door want dat staat in Van Dale, maar die ‘gene’ was er over!
Dat is gene zever zenne!
Ene is gene, zei de Jean en hij bestelde nog een pint.
Er is er in heel Vlaanderen gene(n) ene die nooit gene zegt.
vies, goor, smerig
Hij heeft een etterende wonde, zo voos om zien!
> andere betekenis van voos
Havenjargon. Een ceelbaas is een ploegbaas die verantwoordelijk is voor het lossen en laden van schepen.
vergelijk conterbaas
Er waren ook ceelwijven. Ceelwijven waren de ploegleidsters van de zakkenwijven (zakkenvrouwen). Zakkenwijven herstelden de jutezakken aan de haven. Beide beroepen bestaan niet meer.
Gooit uw sigaretje maar rap weg. De ceelbaas is daar.
creditnota
Voor het verkeerd gefactureerde bedrag doen wij u kortelings een kredietnota geworden.
een katholiek, bij uitbreiding een christen-democraat
ook calottin
Afkomstig van het Franse calotte. Een (even pejoratief) synoniem is tjeef.
West-Vl.: kalote
Van Dale 2018: kalot
1677 < Frans calotte (schedelkapje, kapje)
1. vaak verkleinvorm mutsje dat rooms-katholieke bisschoppen, vroeger ook priesters, op de kruin dragen
2. metonymisch; niet algemeen; verouderd spotnaam voor klerikaal
a verouderd; in ’t meervoud de partij van de klerikalen
De kaloten hebben de verkiezingen gewonnen.
“Hij die ’t licht niet kan verdragen der Geen Taalse zon,
hij weze een kaloot of een bekrompen franskiljon.” (studentenlied)
“In die jaren hadden rellen en soms vechtpartijen plaaats waarbij liberaalgezinde burgers en socialistische arbeiders tegen de calottins van de universiteit stonden.” (http://club.studiant.be/plutonica/studententaal.html)
klagen
Ons Melanie doet niks dan permeteren over haar gebuur die zoveel laweit maakt.
spuwen, braken
zie ook: spouwen, spougen
Spaajende kènder zin daajende kènder (d.i. kinderen die veel overgeven, gedijen goed).
kalf
figuurlijk: dommerik, onervaren persoon
/’m.e t.e/
zie ook: meuttekestist
Wat hebt ge nu weer uitgestoken! Meutte dat ge zijt.
geluk
< Frans la chance
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
versterkend: hoerenchance
zie ook: malchance; chansaar; chanceke, een ~; buzze; piet
Da’s weeral chance, m’n vrouw heeft die vreemde bh in de slaapkamer ni zien liggen.
hoogtepunt
vnw: hoogtepunt, climax
Van Dale 2018 online: BE
Het optreden van de illusionist was het orgelpunt van een overigens zeer gesmaakte avond.
niet stabiel zijn
zie ook kwikkelen
Die tafel kwakkelt, steek er eens een kartonneke onder.
gekneusd
Ik vind een getutste appel niet appetijtelijk. Ik zal nooit fruit eten waar toetsen inzitten.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
