Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
Jonge delinquent die het parket zonder gevolg moet laten gaan omdat er voor hem geen vrije plaats gevonden werd in de gesloten jeugdinstellingen
De draaideurcrimineeltjes stonden na een paar uur alweer op straat.
vnw: suikeramandel in de vorm van een boon die familie en vrienden bij de geboorte van een kind krijgen, bruidsuiker
Een suikerboon is een amandelnoot of chocolade omhuld met een laagje (gekleurde) suikerglazuur. De bonen staan voor nieuw leven en is daarom een traktatie bij elke nieuwe start.
< Het gebruik om suikerbonen aan te bieden bij een geboorte moge dan typisch Vlaams zijn, het woord “suikerboon” is dat niet. Staat ongemarkeerd in Van Dale sinds 1864.
Vgl. kinnekeskak, suikerklitsen, kakkebeulleke, kakkeboon
De trotse ouders van de pasgeborene hadden voor iedere bezoeker suikerbonen voorzien.
> andere betekenis van suikerboon
- dierentuin, zoologie
- plaats waar beesten worden geëxposeerd aan bezoekende mensen gelijk giraffen, olifanten, enz.
< Frans: jardin zoologique
uitspraak: zjolozjie
Kempen: zjollezie
Kom, we gaan naar de zologie, naar de kornijnen zien.
navelband bij zuigelingen
< affel = navel + schroet
Pasgeboren baby’s moeten een navelbandje aan, tot het wondje is genezen.
uitkijken naar wat gaat komen
NL op het vinkentouw zitten
< vinkenslag = slagnet om vinken te vangen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Op vinkenslag staan, zitten enz., in Zuid-Nederland voor: op de loer staan (enz.) (verg. op het vinkentouw zitten).
Op vinkeslag staan, staan loeren, iemand staan afwachten achter hoek of kant, Cornelissen-Vervliet (1900).
Van Dale: uitdrukking, BE
DS2015 op vinkenslag zitten: standaardtaal
Ze zat op vinkenslag om te horen of de facteur geen brief van haar lief in de bus stopte.
veiligheidsspeld / ’toe spèl /
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Toespel, speld die door middel van een haakje of kapje gesloten wordt, veiligheidsspeld. In een deel van Zuid-Nederland.
zie slutspelle, toespang
Als ge een toespel bij hebt, valt ge nie in affronte (affronten, in ~ vallen).
1) Totale chaos door een plotse omwenteling; in het honderd lopen
2) (lett.) Iedereen sterft
“Ik kan ze gen twië seconne alliën loaten è. ’k Zen twintig miniete weg, ik koom thoas, alles van ’t kaske en de gât doëd.” (Ik kan haar ook nooit alleen laten. Ik ben twintig minuutjes weg, kom ik thuis: alles was in het honderd gelopen.)
“Hedde diene film gezien? Amai ze, tege ’t ende alles van ’t kaske en de gât doëd.” (Heb je die film gezien? Aan het einde ging iedereen dood.)
bestuurs en/of beleidsorgaan
Het comité P heeft zopas zijn jaarverslag gepubliceerd.
In het huishoudelijk reglement van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk wordt aandacht besteed aan het statuut van de werknemersafgevaardigden en ook de betwistingen, het toezicht en de sancties komen aan bod. Een tweede luik onderzoekt de aanvullende bevoegdheden van het Comité. (werk.België.be)
Café
vnw: café, kroeg
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
in verbindingen vaak (schijnbaar) onzijdig, zie grammatica: gereduceerd lidwoord
Onze pa dieje zit den helen dag op ’t staminee…
zodra
vnw: in België ook als voegwoord
-eenmaal (dat) het vakantie is: zodra het vakantie is, als het eenmaal vakantie is
-eenmaal ik op vakantie ben: zodra/als ik op vakantie ben
opm: het gaat over eenmaal zonder voorafgaande als, want als … eenmaal is SN (zie verder)
eenmaal is standaardtaal in België
(‘eenmaal dat’ is geen standaardtaal in België)
Van Dale:
eenmaal
onderschikk. voegw. van tijd
1·als inleiding van beknopte bijzinnen: als eenmaal …
synoniem: eens | eenmaal de 40 voorbij; als je eenmaal de 40 voorbij bent
2·(Belgisch-Nederlands), niet algemeen) zodra
DS2015 standaardtaal
Frans une fois (que)
vergelijk eens, zodra, van ~
zie ook eenmaal dat; ene keer
Eenmaal de cake afgekoeld is, werkt ge hem af met een laagje chocoladeglazuur.
“Eenmaal de nodige adviezen zijn ingewonnen, kan de werkgroep weer aan de slag. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
Eenmaal dat we op de autostrade zitten, zal het wel rapper vooruit gaan. Als het geen file is tenminste.
plots begrijpen, snappen, doorhebben
vnw: zijn frank is (nog niet) gevallen: hij snapt het (nog niet), hij heeft de geestigheid, de pointe (nog niet) beet
in Nederland: het kwartje valt, is het kwartje gevallen?
zie ook: briefke, het zal een ~ geweest zijn
Is uwe frank gevallen?
Plots valt uwe frank en dan snapt ge het.
syllabus
’k Moet nog heel mijne cursus Frans vanbuiten blokken (blokken, van buiten ~)…
schatje, vriendin, vriend, geliefde, lieveling
dim: keppeke, keppetje
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Volgens Debrabandere is keppe de stam van middelnederlands keefse, kevesch, duits kebse `bijzit’. Verwant aan duits käfig, westvlaams keve `kooi’.
Een keppe is dan `iemand die samenhokt, bijzit, geliefde’.
(Vl.-België, inz. West-Vlaanderen) Iemand die men lief heeft; voor wie men voorkeur heeft; lieveling.
zie ook: keppekindje, keppesleppe
vgl keppemaken, keppemaker, bekeppelen
Siska is al twee jaar mijn keppe. Met haar wil ik oud worden.
kmis men keppeke
in kindertaal c.q. pubertaal: verliefd zijn op
Mijn broer is op het buurmeisje…
de term verwijst naar de houding van de baby tijdens de geboorte. Het hoofdje ligt wel in de juiste richting, maar de baby kijkt, bij wijze van spreken, naar de hemel in plaats van naar de grond.
Bij een sterrenkijker kan de bevalling wat moeilijker zijn.
anjer;
(ook) gezet, wat eigenzinnig vrouwmens
< De oude naam van de anjer is genoffel (uit ouder g(e)roffel ‘anjer; kruidnagel’ < Frans girofle ‘kruidnagel’ < Laatlatijn caryophyllon < Grieks karuophullon). Dit woord en varianten ervan komen plaatselijk nog voor in Zuid-Nederlandse dialecten.
zie ook genoffel
Oeh! Kigge wie sjik, mèt de kernoeffel èn de revers! Bau geeste hiëne? (Oh, kijk eens hoe chic, met de anjer in de revers! Waar ga je naartoe?)
’n Vaul kernoeffel van e vroomes (een luie troela van een wijf)
blauwe kleurstof in krijtachtige vorm, verpakt in een waterdoorlatend lapje stof – een doddeke – dat aan het spoelwater werd toegevoegd om het wit nog witter te laten lijken
Asge oewe witte was ni kunt late bleeken in de hof oemda ge géne blijk (bleek) et moette zeker een “doddeke blauwsel” gebruike.
(Als je je witte was niet kan laten bleken in de tuin omdat je geen grasveld hebt, dan moet je zeker een dotje blauwsel gebruiken.)
lichamelijk, fysiek
vnw: in België vaak voor: fysiek
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
zie ook fysische inspanning
Ik ben fysisch niet meer in staat om die bakken bier te dragen.
Naast psychische problemen worden we ook met fysische problemen geconfronteerd.
Mijn fysische aanwezigheid is hier niet langer vereist.
De fysische conditie van onze jeugd laat te wensen over.
aanzienlijk, in hoge mate, erg, enorm
< Frans: sérieux, sérieusement
vnw:
•belangrijk, interessant, degelijk, waardevol
•veel, zeer
Typisch Vlaams: aanzienlijk: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal: aanzienlijk, in hoge mate
Een serieuze daling van de aandelenkoers.
Zijn partij is serieus gezakt bij de verkiezingen.
Baert ziet maar één oplossing. Facebook en Zuckerberg zijn serieus aan bezinning toe. (vrt.be)
De prijzen zijn serieus gestegen. (demorgen.be)
En onze academische historici zijn serieus van het padje af. (standaard.be)
klap, slag
vnw: slag, klap, oorveeg
-motten geven: een pak slaag, een pak rammel
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Omdat hij zijn tong uitstak kreeg hij een mot in zijn gezicht.
Als de stang geblokkeerd is moet ge er maar een harde mot op geven dan komt die wel los.
> andere betekenis van mot
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
