Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst toegevoegde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek. Deze lijst is ook
beschikbaar als RSS Feed
DS2010: naar voren schuiven
zie ook voor, naar ~ brengen
Toch duiken er toch allerlei vreemde zaken op in het dossier-Dutroux. Ook Annemans schuift dat naar voor in zijn boek over Dutroux. (forum.policics.be)
De gedeputeerde erkende de problemen opnieuw en schoof naar voor om de provinciale groene fietsassen te voorzien van een extra rijvak in asfalt. (west-vlaanderen.n-va.be)
Welke hervormingen schuiven ze naar voor? (tijd.be)
SN-NL: uitdijing
vgl. ook uitdeinen
Effect van de uitdeining van gemeentelijke organisaties op de relatie (lib.ugent.be)
kosmologie: De uitdeining van ons heelal (Urania.be)
De bezorgdheid over een verdere uitdeining van de Amerikaanse hypotheekcrisis neemt opnieuw toe. (standaard.be)
Het gevaar voor een verdere uitdeining van die crisis is groter dan ooit. (demorgen.be)
chagrijnig, kortlontig
< Engels: grumpy
slecht dagje hebben/slecht geslapen en daardoor wat chagrijnig. Dan ben je een grumpie
Zij heeft slecht geslapen en is een beetje grumpie.
neologisme ten tijde van de coronacrisis: de verstrengde semi-lockdown tijdens de periode rond Pasen in 2021
opm: vermoedelijk zal dit woord in het dagelijks taalgebruik niet overleven, maar misschien wordt het een historisch begrip
zie ook verzamellemma: corona
De Gezinsbond vraagt snelle organisatie noodopvang en tijdelijke werkloosheid voor wie geen opvang vindt in de paaspauze. (gezinsbond.be)
Live – Coronavirus: Lessen opgeschort, buitenbubbel terug naar 4: ons land neemt ‘paaspauze’. (demorgen.be)
Overlegcomité kiest voor korte pijn en last ‘paaspauze’ in: “Afkoelingsperiode van vier weken” (hln.be)
dikke neus
ook patatneus, zie voorbeelden
zie ook patat (aardappel)
opm: de letterlijke SN-vertaling aardappelneus is niet hetzelfde: “Een opgezwollen neus door vergrote talgkliertjes onder de huid. Deze neusaandoening komt vooral bij oudere mannen voor. Mensen noemen zo’n neus ook wel eens een ‘drankneus’, maar daar heeft de neus niets mee te maken.” (het Dokterswoordenboek – Jannes van Everdingen )
Hij heeft een patattenneus : hij heeft een dikke neus (frietmuseum.be)
Vislippen-Visogen-Patattenneus -Eekhoornwangen-Konijnentanden – Geitesik-Walrussnor-Paardengebit @PatrickDeWitte #gekkelichaamsdelen (twitter – Patrick Van Gompel)
Maar ik heb wel een patattenneus .Mijn neus staat gezwollen van te moeten snuiten . Allee mijn bril zal toch zeker niet afvallen. (seniorennet.be)
Of wanneer de neus iet dikker is kan je je persoon een dikke patattenneus geven in de vorm van een G bijvoorbeeld (blogspot.com)
In de hoedendoos lag het mombakkes met den gepuisten, gevernisten, ingedeukten patatneus. (Het keerseken in de lantern – Felix Timmermans)
Wie weet wordt een patatneus nog een schoonheidsideaal.(Oren wassen – Geert Hoste)
aardappel
ook: petat
< Ontleend aan Spaans patata, dat ontstaan is uit een vermenging van batata ‘zoete aardappel’ en papa ‘witte aardappel’, een leenwoord uit het Quechua, de Indiaanse taal van het rijk der Inca’s in de Andes. Spaans batata is ontleend aan een der Indiaanse talen van het Caraïbisch gebied, wrsch. het Taino, een Arawakse taal die gesproken werd op de Bahama-eilanden, de grote Antillen (waaronder Cuba en Hispaniola) en een aantal van de kleine Antillen. (M. Philippa)
In Nederland betekent dit friet, maar deze betekenis wordt in België niet gebruikt.
synoniemen: erappel, erpel, iërappel, jalper, patatter, petatjes, petet, taat
variant in Antwerpen: petat en (in het verleden) petaat
samenstellingen: patattenstoemp, patattenboer, plantpatat enz.
uitdrukkingen met patat:
patat, zo zat als een ~,
patatten afgieten,
soep, tussen de ~ en de patatten,
patatten, het zout op de ~ niet verdienen,
in de patatten rijden,
boeren, de domste ~ hebben de dikste patatten,
patatten, nog niet aan de nieuwe ~ zijn,
viva bomma, patatten met saucissen
zie ook verzamellemma groenten en fruit
Droge patatten zonder saus smaken niet.
“Rooi kool met petatten!” (knack.be)
> andere betekenis van patat
SN/NL: Caribisch
“Caraïbisch / Caribisch
Beide vormen zijn correct. In België is ‘Caraïbisch’ de gebruikelijkste vorm.” (vrttaal.net)
Caraïbisch stoofpotje met kip en ananas (15gram.be)
Het is afgeleid van de traditionele Angolese semba met zouk muziek uit de Franse Caraibische eilanden. (salsatitanico.be)
SN/NL: op voorraad
“Op voorraad en in voorraad zijn allebei correct. In België is op voorraad minder gebruikelijk dan in Nederland.
(…)
In België is in voorraad het gewoonst.” (taaladvies.net)
zie ook stock
- Hallo, ik kom voor die gratis fles cava.
- Sorry meneer, die hebben we niet meer in voorraad. Ze waren op nog geen uur tijd al amaal op, en dan moest de winkel nog openen.
- Oké, cava.
valsspeler, iemand die potert
Uitspraak: poetereir
zie poteren, foefelaar, schamateur
Met die poteraar met de kaarten spelen? Ik peins van niet.
zeer hard werken, zich tot het uiterste inspannen
De mensen in de zorg hebben zich het laatste jaar driedubbel geplooid om de zieken op intensieve zorgen te verplegen.
gevangene die aangewezen is om in de gevangenis kleine werkjes te verrichten en daarmee wat extra’s te verdienen
Langgestraften met goed gedrag kunnen in Vlaamse gevangenissen soms als fatik werken, ze verrichten diensten voor wat bij te verdienen.
“Fatik (=diender)
Gedetineerde met een ondersteunende functie (betaalde arbeid) voor het gevangenispersoneel. Mogelijke taken van fatiks: helpen bij etensbedeling, onderhoud van de gangen en gemeenschappelijke lokalen, binnendragen van leveringen, organisatie van sportactiviteiten, …” (Gevangenisjargon – klasbak.net)
FATIK
Tijdschrift voor Strafbeleid en Gevangeniswezen
Verschijnt vier keer per jaar
34ste jaargang
januari-februari-maart 2017, nr. 153
kap tegen de regen
De softshell jassen van engelbert strauss worden door onafhankelijke bureaus getest en gecertificeerd. Met of zonder regenkap? (reisroutes.be)
Een regenkap kan uiteraard ook niet ontbreken, net zoals een extra dikke variant wanneer het wel erg koud wordt. (aboutyou.be)
Als je een jas kiest met een regenkap let dan op dat je zicht niet beperkt wordt. (woon-werkfietsen.be)
Omdat het plots hard begon te regenen, moesten we gaan schuilen inde fruitkraam. Terwijl ik helemaal ingepakt zat in mijn kinderwagen,zag ik toch de kans om onder mijn regenkap ongemerkt enkeleaardbeien mee te grabbelen en op te eten. Aan de vlekken op mijnnieuwe jas zag mama wat ik uitgespookt had en heeft ze metschaamrode wangen maar een pakje (-2) aardbeien gekocht. (users.skynet.be)
vechten, afranselen
weinig vervoegd, vooral inf. en volt.deelw.
zie ook batteren
gwnt – 1950: (batterde af. heeft afgebatterd), (Zuidn.) afranselen (uit af en fr. battre). (ensie.nl/van-dale/afbatteren)
maar de 15e eeuw is met Les guerres de Liège interessanter
er werd serieus wat afgebatterd toen ;-) (twitter)
“Ooit heb ik een zware beul geïnternaliseerd, waar ik al serieus wat mee afgebatterd heb." (Hilde Van Mieghem – De Morgen)
vechten
zie ook afbatteren
“Tijdens dit weekend gaat er hevig gebatterd worden tussen cowboys en indianen.” (scoutskokaz.be)
> andere betekenis van batteren
hypercorrectie van tussen de soep en de patatten
zie ook Vlaamse hypercorrectie
“Pas op mijn ‘kookdag’ kwam de vraag van de gasten, tussen de soep en de aardappelen, of ik transvrouw ben”, lacht Kristina (newsmonkey.be)
‘We moeten beiden ons werk doen en we nemen onze opdracht te ernstig om dat even tussen de soep en de aardappelen te regelen.’ (standaard.be)
Een interview tussen de soep en de aardappelen. (activerecruitment.be)
“Maar als we beter kijken in het Vlaamse tekstballonnetje en ook lezen wat er voor de ‘patatten’ geschreven staat, moeten we constateren dat het hier om een uitdrukking gaat: ‘tussen de soep en de patatten’. De uitdrukking die gebruikt is in de Vlaamse uitgave is een uitdrukking die in België gebruikt wordt en tot de spreektaal behoort volgens Van Dale. Het betekent dat je snel iets tussen andere bezigheden door doet. De uitdrukking ‘tussen de soep en de aardappels’ staat niet in Van Dale.” (Suske en Wiske)
typisch Vlaamse uitdrukkingen worden door gebruikers waaronder de media soms gecorrigeerd naar een opgekuiste versie. Dit zijn voorbeelden van hypercorrectie die de taalschizofrenie van de Vlaming illustreren.
Hieronder een alfabetische lijst:
zie ook verzamellemma
tussen de soep en de aardappelen voor tussen de soep en de patatten
wind, een ~ in een fles voor scheet, een ~ in een fles
Wordt er verloren van Galatasaray, blijft Anderlecht normaliter een vogel voor de kat en ook bij een gelijkspelletje is paars-wit nog niet aan de nieuwe aardappelen toe. (voetbalkrant.com) (zie patatten, nog niet aan de nieuwe ~ zijn)
ophef over een zaak die weinig betekent
< gepolijste versie van scheet, een ~ in een fles; zie ook Vlaamse hypercorrectie
“Achteraf bekeken was de Visa-affaire een wind in een fles, die weliswaar veel slachtoffers heeft gemaakt? ’Ja. Die zaak is enorm overdreven.” (standaard.be 03 oktober 2009 )
generiek van een film
Met dit dankgebed van rabbi Meir krijgt Amos Gitaï de toeschouwers al tijdens de filmgeneriek op het puntje van hun stoel. (standaard.be)
Ook de Franse acteur Michel Piccoli zal op de filmgeneriek prijken. (demorgen.be)
Een filmgeneriek die alle medewerkers vermeldt – en er veel vergeet – bestaat uit honderden namen. (sabzian.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
