Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
De onderstaande definities zijn de laatst gewijzigde definities van Vlaamse termen in ons woordenboek.
Deze lijst is ook beschikbaar als RSS Feed 
stoptrein, boemeltrein
vnw: stoptrein, boemeltrein
Van Dale 2016 online: BE, verouderd
Daarmee begint ge op vrijdag avond laat om dan met de laatste omnibus van Brussel naar Antwerpen kwam.Dit werd ook het weekendje omnibus genoemd omdat ge ook die zaterdag en zondag deze laatste trein had.(seniorennet.be)
Bij ons aan het spoor in de tijd dat ik nog werkte hadden wij dat ook. Wij noemden de korte treinritten rond de kerktoren.Nu weet ik niet of dat nog bestaat. Wij hadden een dienst in de week 4xMechelen.Dit was 4 keer omnibus naar Mechelen heen en terug. Elke rit was 28 minuten treinrijden,20 minuten rust en dan terug naar begin station. (seniorennet.be)
De Nederlandse “boemeltrein” is de Vlaamse “omnibus”. Een trein die op ieder station stopt. In Nederland in NS terminologie een stoptrein. De term was in Nederland al zeker in gebruik zodra sneltreinen werden ingevoerd of vlak daarna. Nu is het mogelijk dat in Vlaanderen dat soort treinen werden ingevoerd voordat dat het geval was in Nederland, maar ik heb daar mijn twijfels over. Ik meen me literatuur te herinneren (maar dat kan ik niet hard maken) waarbij een Vlaamse schrijver zei dat hij de “omnibus” naar Gent nam terwijl een Nederlandse schrijver zou zeggen dat hij de “boemel” naar Leiden nam. (nl.taal.narkive.com)
1) BE: gebruikt voor enkele stoeten en optochten bij een feestelijke gelegenheid, inzonderheid bij een kermis
vb de Ommegang van Mechelen, de ommegang van Brussel, de ommegang van Dendermonde,…
vnw: optocht, stoet
Oorsprong: een religieuze processie in de Zuidelijke Nederlanden. = “om (rond) de kerk gaan", ter verering van een heilige. In NL is een ommegang nog religieus getint.
2) Ommegang is ook de bijnaam van de militaire operatie tegen de Simba-opstand in Stanleyville (Kisangani) in 1964. De benaming werd door kolonel Fréderic Vandewalle gegeven naar het jaarlijkse Brusselse festival ‘Ommegang’, vanwege de diverse samenstelling van de troepen (Belgische en Amerikaanse soldaten en Congolese huurlingen), waardoor de opmars gelijkenissen had met de gelijknamige historische optocht.
1) De Ommegang van Mechelen is een aloude Mechelse traditie van de reuzenstoet. De reuzenfamilie, ’t veergebreuderspjeid, de praalwagens van De Peoene en De Lisbloem (rederijkerskamers), ’t Schip van Oorlog (Schip van ’s Lands Welvaren), het Rad van Fortuin, de Kemeltjes, de Paardjes en natuurlijk Opsinjoorke.
1) Hasselt is in de ban van de Virga Jessefeesten. Om de zeven jaar beelden honderden vrijwilligers het leven van Maria en Jezus uit tijdens een christelijke ommegang. (deredactie.be)
De Ommegang, of een selectie uit zijn elementen, begeleidt soms ook andere stoeten in de stad.
2) De ommegang werd samengesteld ten tijde van de Congocrisis om 2300 Westerse gegijzelden te bevrijden uit Stanleystad en Paulis.
- parcours voor deelnemers aan sportwedstrijden (vnl. in wielrennen)
- wielerwedstrijd
vnw: parcours, circuit
NL: parcours, criterium, circuit
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands niet algemeen
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
Komt voor in namen: “Omloop Het Volk”, “Omloop Het Nieuwsblad”, “Omloop der Vlaamse Ardennen”, “Omloop Mandel-Leie-Schelde”
Er stond een massa volk langs heel de omloop.
grond(gebied) in de buurt, aanpalend
vnw: •omgeving, omstreken
-Antwerpen en omliggende: Antwerpen en omgeving
-in het omliggende: in de omtrek
NL: ommeland(en)
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Smisdom: wel algemeen
De combinatie en omliggende is geen standaardtaal. Correct is en omstreken. (Team Taaladvies)
Kallo en omliggende is helemaal ingepalmd door de haven.
Aangeboden door de Koninklijke Bond der Brood en Banketbakkersbazen van St-Niklaas en omliggende (streekproduct.be)
Postzegelvrienden Oostende en omliggende (oostende.be)
Er zijn geen gewonden, maar omwonenden moeten ramen en deuren dicht houden en de straten in het omliggende zijn afgesloten. (vrt.be)
vnw: verzwikken, verstuiken
zie ook andere betekenis van omklinken
“Hij heeft zijn enkel omgeklonken. Bij Timo Werner gaat het dan weer om een spierblessure.” (voetbalnieuws.be)
Ongelukkig je voet omklinken kan soms al genoeg zijn om met een verstuiking te zitten. (apotheekmeeussen.be)
omvallen, omkappen, omkippen, kappen
vnw:
•omkantelen, omkieperen
zie ook andere betekenis van omklinken
Ik heb een kruiwagen met chape omgeklonken en nu moet ik het gaan opscheppen.
ompraten
vnw: ompraten, overhalen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Omklappen (Vlaams-België) tot een andere meening overhalen, ompraten.
‘Pastoor Bonnefooie laat zich omklappen om Nelleke opnieuw te doopen’ Claes, Kobeke (1933)
vergelijk uitklappen
Met enkele woorden had Charlotte haar nonkel omgeklapt.
Ge moet niet proberen om mij om te klappen, ik blijf bij mijn beslissing!
ompraten
vnw: ompraten, overhalen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Omklappen (Vlaams-België) tot een andere meening overhalen, ompraten.
‘Pastoor Bonnefooie laat zich omklappen om Nelleke opnieuw te doopen’ Claes, Kobeke (1933)
vergelijk uitklappen
Met enkele woorden had Charlotte haar nonkel omgeklapt.
Ge moet niet proberen om mij om te klappen, ik blijf bij mijn beslissing!
kader, ondersteunend geheel waarin iets ingebed is
bv. wettelijke omkadering, financiële omkadering, juridische omkadering, …
vnw: infrastructuur, kader
Van Dale 2017 online: BE
Minister van Justitie Marc Verwilghen wijst er op dat de wettelijke omkadering van DNA-analyses weldra een feit zal zijn. (standaard.be)
Digitale handtekening krijgt juridische omkadering (demorgen.be)
De nationale Unie der openbare diensten (NUOD) wijst op de gebrekkige communicatie en omkadering van het personeel. (dekamer.be)
In België wordt ook geregeld de juridische omkadering gebruikt voor het juridische kader. Geen enkel naslagwerk vermeldt deze betekenis. (taaladvies.net)
vnw: personeelsformatie
afgeleide van het ww. omkaderen
Standaardtaal in België
Van Dale 2017 online: BE
Het omkaderingspersoneel en het administratief personeel wordt berekend per scholengemeenschap.
zie taaladvies.net
ophangen
i.h.b. van muurdecoratie, gordijnen, …
Typisch Vlaams: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
Wanneer gaat ge nu eindelijk die spiegel in de badkamer eens omhooghangen?
Torre herinnert zich dat hij op zo’n bijeenkomst zijn kwaadheid moest schilderen, vervolgens het beschilderde blad omhooghangen,… (standaard.be)
de wijzerplaten worden weer omhooggehangen, want de restauratie van de toren van de kerk is bijna achter de rug. (vrt.be)
Sommige winkeliers hebben zelf een boodschap voor de burgervader neergekribbeld en omhooggehangen. (demorgen.be)
rond
vnw: in België ook als voorzetsel: rondom, om… heen
-omheen de huizen: om de huizen heen
Volgens Van Dale 2013 online kan omheen alleen gecombineerd met waar, hier of daar (bv. waaromheen: De tafel waar de stoelen omheen staan) en in de vaste uitdrukking ‘er niet omheen kunnen’
vgl. doorheen
Er staat een rij bomen omheen het plein.
Een voldoende hoog hek omheen de tuin plaatsen waar ze uiteraard ook niet onderdoor kunnen. (tuinadvies.be)
De aarde is rond en draait omheen de zon (lucasvanclooster.deredactie.be)
geldcollecte
vnw: collecte, geldinzameling
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
zie ook omhalen
Er was een omhaling voor 11.11.11.
inzamelen (bv. geld)
vnw: in België ook: ophalen, inzamelen, collecteren
Van Dale 2018 online: BE
zie ook omhaling
Geld omhalen, zelfs aan de kerken, was hen verboden; dus moest er zaad in het bakje komen van andere initiatieven. (skynetblogs.be)
Tom moest het geld omhalen; en had iets achterdochtigs en ondervragend in zijn blik. (Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1928)
iets afsluiten, iets als beëindigd beschouwen, het hoofdstuk afsluiten
vnw: een blad(zijde) omdraaien: een blad(zijde) omslaan of (fig.) met een schone lei beginnen
Van Dale 2018 online: BE, afsluiten wat voorafgaat en op een nieuwe basis beginnen = met een schone lei beginnen
SN: de bladzijde omslaan
ook: het blad omdraaien
Laetitia Delhez wil vooral “de bladzijde omdraaien” (hln.be)
Nicolas Lombaerts wil de bladzijde omdraaien bij KV Oostende (voetbalkrant.com)
We moeten het blad omdraaien, we zijn lang genoeg met onszelf bezig geweest. (deredactie.be )
En dat het blad omdraaien niet betekende dat ik ook de feiten van tafel veegde (blog.uptozest.be)
+ …-st (overtreffende trap v. vgl.
om het (meest, best, langst, …enz.)
Van Dale online:
om het hardst; (Belgisch-Nederlands, niet algemeen) om ter hardst
als om strijd, de een nog harder of nog meer dan de ander
taaladvies.net: In België wordt – vooral in spreektaal en informele schrijftaal – ook de combinatie om ter + een overtreffende trap gebruikt: om ter snelst, om ter hardst, om ter luidst, om ter mooist enzovoort. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die zulke combinaties met om ter afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of ze tot de standaardtaal in België gerekend kunnen worden.
vnw:
-om ter eerst: om het eerst
-om ter meest: om het meest
zie ook om ter eerstc; om ter meest
Om ter rapst boven op de berg klimmen.
We gaan om ter scheelste kijken en de Jean is de jury.
SN: om te weten
vooral in verbindingen: goed om weten, interessant om weten, …
zie ook om
DS2015 geen standaardtaalStaken de treinen vandaag? Dat is goed om weten, anders had ik daar staan blinken op het perron.
Goed om weten: een score van 5 wordt beschouwd als de ondergrens voor een milde depressie. (standaard.be)
Ook ‘Goed om weten’, werd er uitgedeeld, een brochure met een heleboel informatie over de rechten en plichten van werknemers. (standaard.be)
Goed om weten is dat de jurk maar liefst honderd meter tule bevat en zo’n zeven kilo weegt. (standaard.be)
Goed om weten is dat u nooit verplicht bent om een voorstel tot vervroegde uitbetaling te aanvaarden (standaard.be)
Goed om weten dus dat pornografie in België, op basis van de ‘wet op de schennis van de goede zeden’ uit 1867, nog steeds verboden is. (standaard.be)
zonder ‘te’
vnw: om + infinitief in België vaak zonder ‘te’
-goed om weten, prettig om lezen, mooi om zien: goed om te weten, prettig om te lezen, mooi om te zien
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Voorheen werd om veelal onmiddellijk, zonder te, met de onbep. wijs van het ww. verbonden: een gebruik, dat in de volkstaal van Vlaamsch-België nog heden bekend is.
Verdriet bij het afscheid van een dierbare is meestal moeilijk om dragen.
> andere betekenis van om
kwaliteit of het goede primeert op termijn
vnw: het goede of de waarheid overwint
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Maar olie drijft altijd boven en zijn firma liet zich algauw opmerken door vakmanschap en kwaliteit. (demorgen.be)
Olie drijft altijd boven, Jérémy Taravel ook. Bernd Storck zette de intussen 33-jarige centrale verdediger in februari terug naar de B-kern. (nieuwsblad.be)
En: olie drijft boven. Met die zinnetjes troostte hij mij wanneer ik het op mijn beurt hard te verduren kreeg. (standaard.be)
officieel maken
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Door de Vrede van Utrecht in 1713 werd de definitieve grens tussen Vlaanderen en Frankrijk vastgelegd. In 1963 werd in België zelf de boedelscheiding tussen Vlaanderen en Wallonië geofficialiseerd in een communautaire grens. (KNACK boekbespreking van Grens-frontière, G. van Istendael)
Ik heb mondelinge toestemming gekregen, dat moet alleen nu nog geofficialiseerd worden. Ze gaan me de nodige formulieren opsturen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
