Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
liften, autostoppen
gratis Van Dale online:
au·to·stop (de; m) (België)
1 autostop doen: liften
zie ook autostop; autostopper
Ze hakten de knoop door, deden autostop tot Leglise (ver buiten hun normale route) en stapten vandaar terug (roodbaard.be)
We doen autostop: twee australische touristen nemen ons mee. (rioclaro.be)
Het slachtoffer, een 51-jarige man uit Sint-Gillis, was in het centrum van Brussel op stap en had autostop gedaan om naar huis terug te keren. (nieuwsblad.be)
schoonmaak, poetswerk
zie ook kuis, grote ~
Van Dale 2016 online: BE
vgl. opkuis
Kunt ge Uw kamer niet eens kuisen?
De grote kuis komt er aan!
Ik heb vanmorgen mijne kuis gedaan. ’t Is weer proper voor een week.
> andere betekenis van kuis
1. jonkheid (de ~ (v.), geen meervoud
jonge mensen als een groep beschouwd, jeugd, het jong zijn
(Gans Vlaanderen)
vnw: rijpere jeugd
2. jonkheid (de ~ (v.), jonkheden)
mannelijke of vrouwelijke vrijgezel op leeftijd (Vlaamse Ardennen)
jongeheer, een oudere ongehuwde man (ouderske jonkheid) (Leiestreek)
zie ook verzamellemma mensen
1) Popmuziek is eerder iets voor de jonkheid.
Ik dacht het wordt tijd
da’k mijn wijsheid verspreid
voor ’t algemeen profijt van de jonkheid
(liedjestekst Urbanus)
Tijdens zijn jonkheid heeft hij wel dwazigheden begaan.
2) Onze buurman, de jonkheid, is ongehuwd en binnenkort viert hij zijn 50ste verjaardag.
Wie is die jonkheid daar? Oh, dat is tante Emma, de zuster van mijn moeder!
ondertitels
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen, enkel meervoud
Ik denk dat ik een nieuwe bril nodig heb, ik kan de onderschriften op tv niet meer goed lezen.
Waarom ondertitelen VRT en RTBF ‘1985’ niet met tweetalige onderschriften? (demorgen.be)
scheenbeschermer o.a. bij voetbal
Van Dale 2016 online: BE, niet algemeen
Ik moet morgen gaan sjotten en ik vind mijn scheenlappen niet.
verwijzing naar een onbenoemde manspersoon (bv. de eerste de beste) meestal met een negatieve connotatie
zie ook pierlala
depaddock.eu: natuurlijk, die “exception” kan betekenen dat Jefke Pierlala ook een superlicentie kan krijgen, als hij op een goed blaadje staat bij Mosley…
vensterbank, vensterblad
Van Dale 2018 online: BE
De ramen zijn geplaatst en nu moeten we de venstertabletten opmeten. Dit moest best gebeuren voor de bezetter komt. (livios.be)
Ceralith NV heeft voor u de mooiste venstertabletten in Belgisch hardsteen. Steeds op voorraad en scherp geprijsd! (ceralith.be)
“An viel door het raam. Tijdens het poetsen. Zag je die emmer en de schoonmaakproducten niet, die op het venstertablet stonden?” (De man die niet van vrouwen hield – Jos Pierreux)
een soort gordijnband
een dubbele plooi of vlinderplooi
Gordijn met vlaamse kop voor dressing – Facebook
Een dubbele plooi wordt ook wel vlinderplooi of Vlaamse kop genoemd. (bmfabrics.com)
Afwerking in wave, vlaamse kop of zeilringen. (decorosseel.be)
U kan kiezen voor een standaardafwerking zonder meerprijs, (enkel plooilint) of een luxueuze ingestikte plooi (Vlaamse kop). (id-interieur.be)
subsidie voor het onderhoud van een beschermde gebouwen, erfgoed, …
Van Dale online 2020: BE
Livios gaat in dit artikel dieper in op de mogelijkheden om voor beschermde monumenten een onderhoudspremie te krijgen wanneer zij bepaalde werken uitvoeren aan dit beschermd monument of aan het interieur. (livios.be)
Voor het onderhoud, het herstellen, het restaureren of instandhouden van beschermde monumenten kan een premie aangevraagd worden bij de cel Ruimte en Erfgoed. (sint-truiden.be)
In 1993 voerde de Vlaamse overheid de onderhoudspremie voor beschermde monumenten in. (monumentenwacht.be)
De aanvraag voor de onderhoudspremie van het VW is ingediend. ;)
niet meer weten wat te doen, het noorden kwijt zijn, radeloos zijn
vnw: de pedalen kwijt zijn/verliezen: in de war zijn
Van Dale 2020 online: BE
Alcoholcharter doet burgemeester de pedalen verliezen! (hoeilander.be)
Eén man, 533 kinderen… Je zou voor minder de pedalen verliezen. (facebook)
Scheidsrechter verliest de pedalen tijdens wedstrijd U14 KSV Roeselare -R.Antwerp FC (kw.be)
Minister van Leefmilieu Joke Schauvliege verloor de pedalen, begon te doddelen, vertelde Trumpiaanse nonsens en moest opstappen. (apache.be)
wenen, bleiten, krijsen, schreemen/schremen/schreeuwen, huilen
wordt in NL beschouwd als formeel tot archaïsch, maar is zoals vele andere in VL een doodnormaal woord
Da kindjen is daar nu al gans den tijd aan ’t schreien omda ze heure lekstok op de grond ee laten vallen. ’k Zou ze der ne nieuwe geven gewoon voor van ’t lawijt af te zijn.
eerste baardhaar, dons van een jonge vogel
gwnt: Zuidn.
vnw:
•dons van jonge vogels, nesthaar
•eerste baardhaar
Zij telden de eieren, zagen de jonge duiven groeien, hun duivelshaar verliezen, rekenden uit hoeveel een doghond verorberen kan, stelden belang in de … (nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be)
- Wanneer ik donker ben en blind
En loop van hot naar haar,
Zegt Vader Abt: jij bent mijn kind
Maar hebt nog duivelshaar…
(Jacques Schreurs, Kleine liederen van dood en leven)
- Degene die het best presteert op een bepaald terrein. Het gaat meestal over een land, regio, bedrijf, groep, e.d.
- de primus
in Nederland: het beste jongetje van de klas
“Voka noemt Zutendaal expliciet als beste leerling van de klas omdat de gemeente als enige de belastingdruk verlaagde via de opcentiemen.” zvp-zutendaal.be
“een tiental centimeter of een tiental centimeters. In België komt de enkelvoudsvorm vaker voor, in Nederland de meervoudsvorm.( … ) Na woorden op ~tal komen zowel de enkelvouds- als de meervoudsvorm in de praktijk in het hele taalgebied voor, maar de enkelvoudsvorm wordt vooral in België gebruikt en de meervoudsvorm vooral in Nederland.” (taaladvies.net)
Een tiental liter werd bij huiszoekingen in beslag genomen. (standaard.be)
De wagen kwam neer in de berm, een vijftal meter lager. (hln.be)
In Urrugne, aan de Frans-Spaanse grens, is gisteren een honderdtal kilo cannabishars in beslag genomen. (demorgen.be)
term voor een politicus die met veel kunst en vliegwerk (en sang froid) moeilijke politieke puzzels oplost en zodoende compromissen bewerkstelligt
NL: olieman
Van Dale 2016 online: BE: politicus die bedreven is in het tot stand brengen van compromissen
zie ook: Belgisch compromis en compromis à la belge
vgl. loodgieterij
Ze houden zich van nature in de coulissen op. Dealmakers, die de grote woorden schuwen en rustige vastheid als motto hanteren. Loodgieters die in de luwte aan compromissen sleutelen. Op en top Belgen. Bron: deredactie.be
“Hopelijk kunnen we rekenen op competente loodgieters die, zoals Jean-Luc Dehaene, erin slagen akkoorden te maken”, zei Justaert.
De loodgieter, werd hij genoemd, maar vandaag beschouwt Dehaene die bijnaam veeleer als een eretitel. (HLN)
smalend liever lui dan moe
’t Zijn zotten die werken bij deez weer.
Kempische volkszanger Juul Kabas onverwacht overleden, vooral bekend van “’t Zijn zotten die werken” (vrt.be)
Halftijds werken verdient evenveel als voltijds (…) Zoals het spreekwoord zegt: ‘t zijn zotten die werken.’ (nieuwsblad.be)
Hou die pyjamabroek dus nog even aan, leg je poten omhoog en blijf lekker tot na de middag in je nest liggen. Het zijn immers de zotten die werken. (trotop.be)
DS2015 drie maand en half: geen standaardtaal
SN-NL: drie en een halve maand
dus:
VL: twee euro en half = SN-NL: twee en een halve euro
VL: vier kilo en half = SN-NL: vier en een halve kilo
enz.
vgl. ook en half, één ~
… bakken en in de koelcellen plaatsen, puree maken en op smaak brengen met een berg boter van twee kilo en half en een serieuze snuf zout. (standaard.be)
“Het is drie bij twee meter en half groot en is 17.000 euro waard.” (standaard.be)
…hun grond is een meter a een meter en half opgehoogd tegenover onze grond (livios.be)
Zijn broertje woog bij de geboort 3 kilo en half en weegt nu op 8 maand juist 7 kilo. (mamaforum.libelle.be)
Drie jonge Albanezen hebben gevangenisstraffen tot drie jaar en half gekregen voor de verkrachting van een meisje van 14 uit Zwijndrecht. (vrt.be)
en dit en dat, en andere zaken;
‘met veel si en la’ betekent met veel (overtollige) uitleg en details
< waarschijnlijk van het Fr.: et ceci et cela
“Ge zegt na, hoe kan ne gast da blijven lappen?
die krijgt toch ook wel is control en si en la …” De Strangers
Ze heeft het me allemaal verteld, met veel si en la.
onbetaald consul
SN-NL: honorair consul
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 4; Vlaamsheid: 4
vgl. ereconsulaat
Wat de grote geopolitieke krachten voorhebben, weet niemand”, vertelt de ereconsul. (nieuwsblad.be)
Een ereconsul is iemand die woont in en de nationaliteit heeft van het land waar het consulaat is gevestigd. (nieuwsblad.be)
Ambassadeur Sleeuwagen loofde de beschikbaarheid en toewijding van de heer Toyoda als ereconsul om Belgische burgers en bedrijven bij te staan.(japan.diplomatie.belgium.be)
De Oostendse advocate Caroline Vanwynsberghe (52) is aangesteld als ereconsul van Italië voor de provincie West-Vlaanderen. (standaard.be)
politiek: de volledige bevoegdheid van een regering (in tegenstelling tot een regering in lopende zaken die een beperkte bevoegdheid heeft); ook volledige bevoegdheid van een regio over een aantal domeinen
juridisch: een rechtbank die alle bevoegdheden heeft (in tegenstelling tot rechtbanken met een beperkte bevoegdheid, bv. een arbeidsrechtbank)
googels in .NL hebben betrekking op .BE
“Regering met volheid van bevoegdheden is nu nodig” (hln.be)
Yves Leterme (CD&V) was toen zelfs langer eerste minister in lopende zaken dan die van een regering met volheid van bevoegdheden. (knack.be)
Minister-president Jan Jambon aan vooravond van 11 juli: “Dringend volheid van bevoegdheid nodig voor deelstaten” (vrt.be)
De rechtbank van eerste aanleg heeft volheid van bevoegdheid. Dit betekent dat de rechtbank bevoegd is om kennis te nemen van alle zaken, tenzij die tot de exclusieve bevoegdheid van een andere rechtbank zouden behoren. (rechtswijzer.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.