Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
vnw: familiebedrijf
zie familiaal
Welkom bij TVH, een familiaal bedrijf waar de werknemer centraal staat: “Je krijgt alle kansen om door te groeien” (demorgen.be)
De organisatie pleit dan ook voor een apart afzetkanaal voor Belgische varkens afkomstig van een familiaal bedrijf en voor binnenlands gebruik. (vrt.be)
Wijlen Vic Pauwels bouwde het familiaal bedrijf uit van een bescheiden kmo tot een wereldspeler, goed voor 2.300 werknemers (standaard.be)
ladder
de ‘ee’ is scherplang en klinkt dus o.m. als lier, leere, leijer, liër …
Woordenboek der Nederlandsche Taal: znw. vr., mv. en. Middelnederlands leer. Samentrekking uit Leeder, dat hetzelfde woord is als Ladder. De vorm Leer is zoowel in Zuid- als Noord-Nederland gebruikelijk.
Van Dale online 2018:
leer
1. ladder, m.n. trapleer
Mijn vroegste herinnering van toen ik vier jaar (oud) was, is een pompier die bij het blussen, met zijn spuit van een leer naar beneden gevallen was, en door vier omstaanders op een klein leerke werd binnengedragen in het huis van een gebuur.
Een beroemd woordgrapje afkomstig van komiek Chris Van den Durpel als Kamiel Spiessens (eigenlijk al een oeroude Vlaamse mop):
(tegen een getuige van Jehovah) “Als ’t voor de leer van Christus is, zet ze maar tegen de gevel!”
> andere betekenis van leer
vnw:
-de derde leeftijd: mensen die pensioengerechtigd zijn, 65-plussers
-de vierde leeftijd: mensen van meer dan 80 jaar, 80-plussers
Opm: Ondertussen ook in NL gebruikte term. Volgens sommige bronnen ligt de leeftijdsgrens van de vierde leeftijd op 75 jaar
vgl. leeftijd, de derde ~
Dan wordt een nieuwe categorie in het leven geroepen: de vierde leeftijd. Het geboortecijfer was ingestuikt en de levensverwachting bleef stijgen. (klara.be)
We glijden van junior naar senior en komen terecht in de derde, de vierde leeftijd. (leefmagazine.be)
vnw: bestaansminimum
Van Dale 2014: in België
NL bijstand.
zie ook: leefloner, leefloondynastie
Elke maand moet ik het geld bijeen schrapen om van mijn leefloon toe te komen.
kamer waarin gewoond of geleefd wordt, living
SN/NL: woonkamer
vnw: woonkamer, huiskamer
Een Van Gogh hoef ik niet in mijn leefkamer, maar Kevin De Bruyne wil ik wel in mijn voetbalploeg. (Walter van Steenbrugge)
geluidsoverlast
vnw: geluidshinder
De Vlaamse regering lijkt ons de Oosterweelverbinding met haar 19 rijstroken in Deurne door de strot te gaan duwen, de luchtvervuiling en lawaaihinder nog zal vergroten en onze stadsgenoten letterlijk de adem zal ontnemen. (deredactie.be)
functioneren, werken (van toestellen en apparaten, maar ook van principes, systemen, …)
vnw:
•lopen (in NL betekenis = gaan in VL, zie andere betekenis van marcheren)
•functioneren, werken
Typisch Vlaams: lopen, functioneren, werken: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 1
Afgeleid van het Frans “marcher”.
uitspraak: masjeren
zie ook macheren
Mijn koffiemachien marcheert niet goe meer, ik ga een nieuw moeten kopen.
Uit De Morgen (7/9/11): ‘Strafwerk? Och, dat marcheert allemaal niet meer’, reageert leraar André S. (56). ‘Honderd jaar geleden misschien wel, maar de grenzen liggen vandaag veel verder.’
ter discussie stellen, in twijfel trekken
vnw: in vraag stellen: betwijfelen, in twijfel trekken of betwisten, ter discussie stellen
standaardtaal in België? status onduidelijk
DS2015 standaardtaal
Dts. in Frage stellen
Fr. mettre en question
Oude wetenschappelijke denkbeelden durven in vraag te stellen.
VLD Antwerpen moet zich zelf in vraag stellen. (DS okt. 2006)
“Het optreden van de minister in deze affaire werd door verschillende leden van de oppositie in vraag gesteld. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
altijd, op ieder moment
Typisch Vlaams: “In Algemeen Nederlands wordt is ‘steeds’ synoniem met ‘voortdurend’ (‘Ik krijg steeds meer klachten’) of met ‘nog altijd’ (‘Ze is nog steeds aan het telefoneren’). In Belgisch-Nederland kan het ook betekenen: ‘op ieder moment’, bijvoorbeeld: ‘Je kunt je abonnement steeds opzeggen.’”: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1
Ongeacht of je wagen nieuw of tweedehands is, het is steeds mogelijk om je garantie te verlengen (Renault.be)
Ophaling voor particulieren is steeds mogelijk in ons magazijn en dit op zaterdag tussen 9 u en 12 uur op volgende adres (robiniahout.be)
Je kan steeds bij de dienst kinesitherapie terecht voor verdere informatie en/of behandeling. (mariamidelares.be)
kraan aan de lavabo
SN-NL: wastafelkraan
Het lekt aan de lavabokraan waardoor het hout kapot gaat. (booking.com)
De uitloop van de lavabokraan is voorzien van een perlator met een zeef voor een mooie bruisende waterstraal. (klassieksanitair.com)
Wat dient er te gebeuren om een lavabokraan op een badkamerlavabo door de verplichte “waterkeuring” te krijgen? (bouwinfo.be)
wastafel
vnw: wastafel, wasbak, fonteintje
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5t; Vlaamsheid: 6
< Frans lavabo < Latijn
Vlaamse uitspraak: la·va·boo
zie ook lavoir; lavabokraan, lavabotafel, lavabomeubel; lavabospiegel
In onze badkamer is een bad, een WC en twee lavabo’s.
“Toen hij op een keer dronken thuiskwam, heeft hij in de lavabo geplast. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
Voor een dubbele lavabo moet een werkblad minstens 140 cm breed zijn. (standaard.be)
Er is bijvoorbeeld geen bad of douche, geen wastafel of geen lavabo met een mengkraan voor warm en koud water (zie grafiek). (standaard.be)
De ene doucht zeven keer per week, de andere zweert bij een kattenwasje aan de lavabo. (standaard.be)
Elke kamer krijgt een sanitaire cel met toilet, lavabo en douche. (standaard.be)
In Nederland wordt het klein lavabootje in de wc fonteintje genoemd. In België is fonteintje in deze betekenis weinig of niet bekend.
winnaar, de eerste, de beste(n)
vnw:
•geslaagd kandidaat
•winnaar van een wedstrijd
DS2015 standaardtaal
Van Dale: laureaat
gelauwerd of bekroond kunstenaar, geleerde of sporter
Ik was laureaat wiskunde in het laatste jaar van de humaniora.
Karel is laureaat van de loopwedstrijd.
Vroeger werd alle finalisten de titel “laureaat” toegekend, maar vanaf de pianowedstrijd van 1995 zijn enkel de zes hoogst gerangschikte finalisten laureaat, en worden de anderen ex aequo gerangschikt met de titel “finalist”. (Wikipedia over Koningin Elisabethwedstrijd)
Stella Chen is de eerste laureaat van de 19e editie voor viool van de prestigieuze Koningin Elisabethwedstrijd. (vrt.be)
ergens zijn kunnen, moeite en tijd aan besteden – dikwijls tevergeefs
vnw: ergens zijn Latijn in steken: alles voor iets doen, zijn hoofd erover breken
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
“Ma vind da ik er wel al genoeg mijn latijn in gestoken heb. misschien vraag ik het vrijdag nog is na in het ziekenhuis aan de sociaal assistent.” (baby.be)
vertrekken bij iemand, iemand niet langer ophouden
vnw: ik laat u, ik moet u laten: ik ga weg, ik stoor u niet langer, ik houd u niet langer op
Typisch Vlaams: ik laat u: Geen Algemeen Nederlands
ook: ik ga u/jullie/je laten
< Frans: je vous laisse
Maar nu moet ik alles uitpakken ik laat jullie en tot snel mijn nieuw adres is; Laura Mc Elroy 147 Bryant Street, Buffalo, NY, 14222. Bye bye, xxx (bloggen.be)
Goed, ik laat je en schrijf je later nog wel. (jurgenholvoet.be)
Alé, ik ga u laten en tot morgen. Daaag. (telenet.users.be)
allez ik ga jullie laten en weet dat je altijd iets in men gastenboek moogt schrijven dikke kusjes en knuffels vanwege mij …(bloggen.be)
uitdrukkelijk laten weten, te kennen geven, laten begrijpen
vnw: iemand iets laten/doen verstaan: duidelijk maken, te verstaan geven, te kennen geven
DS2015 standaardtaal
zie ook verstaan
Vlak nadat Vertenten vrijgelaten werd onder voorwaarden had zijn advocaat al laten verstaan dat hij zijn ontslag wilde aanvechten. (vrt.be)
De Amerikaanse president Donald Trump heeft laten verstaan dat hij de Turkse inval in Syrië een slecht idee vindt.(radio1.be)
De jacht op de Waalse kabelmaatschappij VOO is duidelijk geopend, ook al heeft dat bedrijf al laten verstaan dat het momenteel niet te koop staat.(tijd.be)
aan iedereen worden dezelfde eisen gesteld
iedereen gelijk voor de wet
vnw: niet discrimineren, iedereen gelijk behandelen
standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Het wordt tijd dat men de lat gelijklegt tussen de verschillende onderwijsnetten. (taaladvies.net)
aan iedereen worden dezelfde eisen gesteld
iedereen gelijk voor de wet
vnw: niet discrimineren, iedereen gelijk behandelen
standaardtaal in België
DS2015 standaardtaal
Het wordt tijd dat men de lat gelijklegt tussen de verschillende onderwijsnetten. (taaladvies.net)
gerief om mee te naaien
SN-NL: Naaigerei, naaigereedschap, naaispullen
WNT: Naaigerief, in Z.-N.: hetzelfde als naaiengerei.
Stof en naaigerief vind je bij je Wolwinkel Filomena. (filomena.be)
Ooit was Veritas een familiebedrijf, een ‘gesloten coöperatieve’ die naaigerief en breigoed verkocht.(standaard.be)
Patricia Routledge wordt op 17 februari 1929 in het Engelse graafschap Cheshire geboren als dochter van een winkelier in naaigerief. (vrt.be)
een maat van een pak frieten, groter dan een grote friet, een extra groot pak friet
zie ook mini, kinderfriet, kleine, grote of medium, kleintje
Voor mijn gezin van 4, bestel ik altijd een familiepak, dat is goedkoper en iedereen heeft zijn frieten.
variant van raar of zelden
SN/NL: zelden tot nooit
Wij gaan raar tot zelden naar de dierenarts. (pipa.be)
Het is ook zo dat één van deze twee werken raar tot zelden wordt uitgevoerd. (yvesgoesclassic.blogspot.com)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.