Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
afkijken
vnw: iemand afzien: stiekem kijken naar wat iemand aan het doen is
Van Dale 1995: bij afzien: “4. leren doen door te kijken naar een persoon die erin bedreven is, syn. afkijken: iemand een kunst, de geheimen van een kunst afzien; -(gew. ongemerkt bespieden).”
Opm: De vermelding in Van Dale en vnw suggereert constructies zoals “Hij heeft hem een tijd afgezien en daarna een exacte kopie van zijn werk gemaakt”. Het is niet duidelijk of dergelijke voorbeelden in de praktijk gebruikt worden of werden.
ook in vaste woordverbindingen: afzien van iemand
Hebben ze afgezien van de Belgen. (hln.be)
> andere betekenis van afzien
het voor elkaar gekregen hebben, een prestatie geleverd hebben
het is wel leuk ma zo ingewikeld. 0. sontria. Lotte. ik heb het gekunnen het is heel moooooooooooi. (ketnet.be)
Handige Harry hier heeft het gekunnen. Heb mijn achterwiel gedemonteerd om het eens te laten rechten. (forum.mountainbike.be)
Chiro Ruien hebben het gekunnen: drie dagen vollenbak gaan in jeugdverblijf de Warande. (chiroruien.be)
krul
zie krollen
Encyclo.nl: krol is Zuid-Nederlands voor krul
Woordenboek der Nederlandsche Taal: gewestelijk, met name in ’t Brabantsch: krol
Begin vorige eeuw vond men het schattig en fotogeniek om in het haar van een baby 1 krol te draaien, die dan over het voorhoofdje viel.
Als mijn haar nat wordt, is de krol eruit.
1) vechtend over de straat rollen (ook fig.)
2) iets dat letterlijk over de kasseien rolt (bv. wielen)
3) een hoofd dat over de kasseien rolt: iemand die geliquideerd wordt (fig.)
zie kassei
1) Laat anderen maar over de kasseien rollen om zulke oude vetes uit te vechten, mij interesseert dat niet. (knack.be)
Waalse, Brusselse en Vlaamse politiekers rollen vechtend over de kasseien. (blog.seniorennet.be)
2) Over de geluidsoverlast veroorzaakt door de autobanden die over de kasseien rollen, was de schepen kort. (nieuwsblad.be)
Paardenkoetsen rollen over de kasseien van de rustige middeleeuwse stad Mdina. (1map.com)
3) Maar nog voor dat van Vladimir Vladimirovitsj zal het hoofd van Liz Truss over de kasseien rollen. (demorgen.be)
Als ik koning Albert was zou ik toch maar opletten met die liberale steun, want voor je ‘t weet rolt je hoofd over de kasseien van de Brusselse Grote Markt, en dan is het gedaan met naar de jaren ’30 te verwijzen nog vóór de N-VA haar fascistische dictatuur geïnstalleerd heeft. (adoc.pub)
vnw: zijn mond houden
ook: zijn bebbel (niet) kunnen houden
Typisch Vlaams: je bebbel houden: Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 2
De inbreng van alle gasten is beperkt; Sven kan zijn bebbel niet houden. (twitter)
Na de ontspanning kon Bert weer zijnen bebbel niet houden. De onderwijzer had het aldra in ’t oog. (nieuwsvandegrooteoorlog.hetarchief.be)
Weet nu één ding zeker ….zal in het vervolg men bebbel houden wat betreft die storm in een glas water hoor want …we hebben gisteren namiddag er eentje gekregen met 90 a 100km per uur het was er eentje om "U "tegen te zeggen . (seniorennet.be)
vnw: maillot
Typisch Vlaams: maillot: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3
Opm: Er bestaat ook een VL betekenis van maillot, zie ook reacties
2e kleuter tot en met 2e leerjaar. roze/witte collant; roze maillot met/zonder vollant/rokje; roze of witte danspantoffels; roos topje met logo van Tros (niet verplicht (danscompagnietros.be)
Indien je op zoek bent naar een collant waarop je kan vertrouwen tijdens lange, winterse fietstochten, hoef je niet meer te twijfelen. (fashionforcycling.be)
veel noten op zijn zang hebben
NL kapsones hebben
zie ook gesten hebben
zal niet geinteresseerd zij in barbie popjes die kostelijk zijn in onderhoud en meer streken hebben als een bok keutels. (reactie op artikel in HLN 190318)
bord met verkeerssignalisatie
“Signalisatie is standaardtaal in België. Het woord wordt in verschillende betekenissen gebruikt. Enkele synoniemen zijn bewegwijzering, verkeerstekens en wegmarkering.(…) Samenstellingen met signalisatie, zoals signalisatiebord en verkeerssignalisatie, zijn ook standaardtaal in België.” (taaladvies – vlaanderen.be)
Er is vanochtend grote hinder ontstaan op de Binnenring rond Brussel in Zaventem doordat een signalisatiebord boven de weg was beginnen te branden. (vrt.be)
De E40 in Aalter is in de richting van Brussel vrijgemaakt nadat een vrachtwagen een signalisatiebord afreed. (demorgen.be)
Boven de rijbaan zijn er alvast op verschillende locaties dynamische signalisatieborden aangebracht die wijzen op de maatregel. (nieuwsblad.be)
iemand met een schijnbaar aangeboren talent voor commerce, zaken doen, onderhandelen
soms ook meer pej. voor een gewiekst zakenman
Wordt dikwijls van kinderen gezegd als ze talent blijken te hebben om alles te onderhandelen en gedaan te krijgen.
zie commerçant
Als kind werd ik heel vaak ‘een geboren commerçant’ genoemd. (maximeliefooghe.be)
“Ben jij een geboren commerçant met een goede kennis Nederlands en Engels? Duw jij geen enkele uitdaging aan de kant?” (go4jobs.be)
Mulliez, een geboren commerçant met een kapitaalkrachtige textielfamilie achter zich, kwam er in contact met Bernardo Trujillo. (knack.be)
Mijn opa was oorlogsinvalide; dus het was mijn oma die de zaak deed. Ze was een geboren commercant en de zaak bloeide (twitter)
‘Ik ben een geboren commerçant’, zegt hij. ‘Ik verkoop tapijten aan Arabieren, ijs aan de ijsberen en een kam aan een kale man.’ (lijsterbes maart 2011)
bordenwisser, bordvager
ook: bordenveger
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 3
Jeujura Koffertje met krijt, whiteboardstiften en bordveger (dreamland.be)
Slapen deed ik niet, anders kreeg ik een bordveger naar mijn hoofd geslingerd maar naar mijn aandacht kon hij ook fluiten. (hln.be)
Het bord schoonmaken en regelmatig de bordvegers uitkloppen (nooit tegen de muur of vanuit het raam en op voldoende afstand van open ramen) (eerstegraad.sjabi.be)
Er zat een krijtbord, krijtjes, lat, en een bordenveger in. (blogspot.be)
bankrekening bij de post, BPost tegenwoordig
ook: postcheckrekening, zie voorbeelden
vnw: postrekening, girorekening
VD online: BE
NL: postrekening
Postchequerekening is de klassieke zichtrekening waarbij extra diensten en verrichtingen per stuk worden aangerekend. (bpostbank.be)
De Bank van De Post rekent vanaf 1 augustus beheerskosten aan voor de Postchequerekening. (standaard.be)
‘Men stelde me voor een postcheckrekening te openen. Dan zou men het bedrag overschrijven en…’ (standaard.be)
De bedoeling van de wetgever was ook de werknemer de bescherming van zijn loon te verzekeren wanneer dit gestort werd op een bank- of postcheckrekening. (kamer.be)
gillen, krijsen
vnw: gillen, schreeuwen
ook in bijeenkressen: zo hard krijsen dat iedereen opkijkt, toesnelt, …
zn. het gekres
De meisjes kressen van plezier.
Toen dat rek pardoes omviel kresten ze de hele GB bijeen.
wanneer niet alle regeringspartijen een voorstel steunen, maar er wel een meerderheid in het parlement gevonden wordt
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Als de Vlaamse regering het niet eens geraakt over het voorstel van de onderwijshervorming kan er in het parlement wel een wisselmeerderheid gevonden worden om het er alsnog door te krijgen.
smerig, gemeen, laag
ook krapuleus (zie voorbeelden)
vnw: gemeen
Alleenstaanden zijn het grootste slachtoffer van de beslissing van de Vlaamse regering om de elektriciteitsfactuur voor elk gezin met 100 euro per jaar te verhogen. De professor noemt dat in De Morgen crapuleus en vraagt zich af of het gelijkheidsbeginsel niet wordt geschonden. (deredactie.be)
Dergelijk gedrag is niet minder dan krapuleus en noodzaakt een bijzondere aanpak vanwege de overheid. (vsoa-pol.be)
1) kwaad worden, uitvliegen
2) in gang schieten, voluit aan iets beginnen
vnw: uit zijn krammen schieten: erg kwaad worden of erg actief worden, in actie komen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, alg.
1) Hij is uit zijn krammen geschoten, toen hij hoorde dat zijn aandelen niets meer waard waren.
Kandidate X-Factor schiet uit haar krammen na afwijzing (knack.be)
2) Clark schoot uit zijn krammen met twee lay-ups, een steal en een dunk en Okapi was aan de rust (39-33) zijn riante bonus kwijt. (nieuwsblad.be)
heel erg netjes, kraakhelder
zie ook: delikaat en kraakproper
vnw: kraakzindelijk, kraakhelder
Bij Marie is het kraaknet, je kan er van de vloer eten.
wevelgem.be: Dienstenchequebedrijf KRAAKNET
Kraaknet
Nu ben ik zuiver op de graat
’k Heb alles clean, alles op rij
Niet met een wip horizontaal
Alles omhoog, steeds verticaal
enz.
Wim De Craene
standaard.be: Zoroos houden stad kraaknet
deredactie.be: Voor jonge ouders is het elke dag een heuse onderneming om de woning kraaknet te houden,
al moet er nog zoveel moeite aan besteed worden, welk offer het ook moge eisen
vnw: kost wat kost: (het) koste wat het kost, het koste wat het wil
SN-NL: het koste wat het kost; koste wat kost
zie ook persé
< Frans: coûte que coûte
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
Ik wou die juke-box kost wa kost in mijn bezit hebben.
bloemlezing De Standaard:
Parijs wil kost wat kost fusie Aventis/Novartis verhinderen – De Standaard
De Stad Gent en de Internationale Jaarbeurs snijden op die manier de weg naar Gent af voor de Franse groep GL Events, die kost wat kost de Gentse beurshal wou binnenhalen, maar ondanks herhaalde verhogingen van zijn biedprijs nog geen meerderheid achter zich kreeg. (standaard.be)
In ‘Febar’ schetsen de Vlaamse theatermaker Michael De Cock en zijn Senegalese collega Younouss Diallo het verhaal van een jonge Senegalees die kost wat kost naar Europa wil komen. (standaard.be)
De vakbonden van autoconstructeur Ford in Genk willen de nachtploeg kost wat kost behouden. (standaard.be)
enz.
kostprijs, kosten(plaatje), uitgave
vnw: de kost van iets: de kosten van iets
standaardtaal in België? status onduidelijk
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
in SN spreekt men over kosten, ook als het over samenstellingen gaat: zie loonkost, meerkost, minderkost, beroepskost
De kost voor het hele project liep in de miljarden.
“De directie van het bedrijf vindt de loonkost te hoog. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
bloemlezing De Standaard:
De laatste factor waar je rekening mee moet houden bij het inschatten van de kost van je wagen: het verbruik. (standaard.be)
De Franstalige krant L’Echo raamt bovendien de kost van de politieke crisis op 1,8 miljard euro (standaard.be)
De nachtvergoeding betekent een extra kost van 1,06 miljoen euro (443.000 euro). (standaard.be)
enz.
> andere betekenis van kost
vnw: bruin bakken, bruin worden, bruineren, dichtschroeien
Je kan de baktijd van dikkere stukken verkorten door na het korsten een deksel op de pan te plaatsen. (lekkervanbijons.be)
Laat ze na het korsten nog 15 minuten garen aan de zijkant van de barbecue. (libelle-lekker.be)
Zo kan je – nadat je het vlees gekorst hebt – de aanbaksels deglaceren als basis voor je saus. (dagelijksekost.een.be)
koppig mens, stijfkop
zie ook steenezel
Van Dale 2016 online: BE, spreektaal
DS2015 standaardtaal
Die koppigaard zou nooit toegeven dat hij verkeerd is.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.