Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
ABN praten, “mooi nederlands”
Het is al wel een oudere uitdrukking: toen ik klein was hoorde je het nog heel veel, nu is het meer van: ABN klappen
zie ook letter, op de ~ spreken
Als iedereen dialect praat, dan valt dat wel op als er eentje oep de letter klapt.
pensioen voor burgerslachtoffers van WO II en voor terreurslachtoffers
Van Dale 2020 online: BE
Je bent een rechtstreeks slachtoffer van een terreurdaad die erkend is door de federale regering? Dan heb je eventueel recht op een herstelpensioen indien je invaliditeitspercentage minstens 10 % bedraagt. (Belgium.be)
Slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog krijgen vandaag de nodige ondersteuning van de staat. Die steun bestaat uit zowel een herstelpensioen, medische zorg en gratis openbaar vervoer. (openvld.be)
toestaan
vnw:
•in staat stellen, mogelijk maken, in de gelegenheid stellen: dat laat ons toe om
•toestaan
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
DS2015 standaardtaal
Het is hem niet toegelaten zich verder met de kwestie te bemoeien.
Gezien de wet toelaat dat de verzekerde elektronisch op de hoogte wordt gebracht, zou een e-mail kunnen volstaan. (vanbreda.be)
1) in elkaar draaien
2) snel, spontaan, geïmproviseerd, … in elkaar steken, ineenflansen
3)kunstmatig opzetten, fingeren, …
zie ook ineen~
1) Handmatig spinnen – het ineendraaien van lange vezels tot een draad – wordt nog zelden gedaan. (jobat.be)
2) Wolfgang Huybrecht, Vlaanderens meest verguisde chefkok, heeft een nieuwe uitdaging te pakken: vol-au-vents en stoverij ineendraaien onder de palmbomen van het Thaise Phuket.(gva.be)
2) Een beetje grafisch ingestelde journalist kan nog tijdens het vijftien minuten durende gesprek een grafiekje ineendraaien (apache.be)
2) Faut le faire, een jaarprogramma ineen draaien en uitvoeren waarbij een heleboel parameters onzeker zijn. (bruzz.be)
3) Er bestaat in Libië “een heel pak” suggesties dat het nieuws over de dood van de zoon en drie kleinkinderen ineengedraaid kan zijn.(hln.be)
vnw: behanger
vgl. tapisseerder; tapisseren
Benoni was beroepshalve behanger-garnierder (tapissier) en had een winkel op de hoek van de Gentsestraat en de Capucijnenlaan. (familiekunde-aalst.be)
Een tapissier is een behanger. Een boekanier was een zeerover. Een juwelier verkoopt juwelen. Een cipier bewaakt gevangenen.
(adoc.pub/kring-voor-geschiedenis-en-kunst-van-deinze-en-de-leiestreek)
Zij werkt als tapissier en stoffeert de stoelen en zetels in de winkel; je ziet haar aan het werk in de etalage. (standaard.be)
water dat veilig is om te drinken
SN-NL: drinkwater
Typisch Vlaams: drinkwater: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 3
vgl. water, lopend ~
Het belang van drinkbaar water wereldwijd. “We moeten water als grondstof beschermen”. (caritasinternational.be)
Vandaag hebben 785 miljoen mensen geen directe toegang tot drinkbaar water. (joinforwater.be)
Kraantjeswater komt niet in gedrang door aanhoudende droogte, maar “stop met auto’s te wassen met drinkbaar water”. (hln.be)
De fonteintjes met drinkbaar water in Brussel staan op een handige kaart. Het kaartje moet vooral mensen helpen die dringend water nodig hebben (brussel.be)
Informatieborden – Drinkbaar water | Seton België
In de getroffen zone zitten volgens de Waalse watermaatschappij SWDE momenteel nog 1.650 gezinnen zonder drinkbaar water. (standaard.be)
regering of gemeentebestuur gevormd door twee politieke partijen
synoniem: bipartite
zie ook tripartite
“Een tweepartite. Mathematisch vormen de twee grootste partijen een comfortabele meerderheid.” (hln.be 16/10/2018)
“Wetend dat de twee-partite van Verhofstadt al vechtend over straat rolde, en wetend dat Michel de macht liever niet deelt met de PS zit het er dik in dat je gelijk krijgt, …” (forum.politics.be 2/01/2018)
“Een tweepartite vind ik het beste, maar je weet maar nooit. Maar makkelijk wordt het niet klaarblijkelijk.” (mechelenblogt.be)
“ha een twee partite regering kan dus : 22,7+28,3 = 51%.” (tijd.be 24 mrt. 2017)
juist geteld
vnw: op de kop: precies, op de kop af
Het was op de kop 25 euro.
doen, uitvoeren, werk leveren, presteren
andere betekenis van uitsteken
“Voor de rest verveel ik me rot, kan door de pijn op mijn blaas ook nog maar heel weinig uitsteken, zelfs een wasmachine uitladen lukt me niet.” (9maand.be/forum 3 jul. 2010)
“Ik had me voorgenomen om de etalage te veranderen, vandaag…heb nog niks uitgestoken…tja, kweetnie hoe lang staan babbelen met een …” (mamaforum.libelle.be 15 okt. 2007)
“Nu, inderdaad denk dat ze daar bitter weinig uitsteken want enkele maanden geleden heb ik die mensen als eens aangeschreven, zit nog op antwoord te wachten.” (autoforum.be/forum/)
Moderne, verkorte vorm van moderne humaniora, of moderne wetenschappen is een onderwijskundige term in het secundair onderwijs in Vlaanderen. De term werd ingevoerd toen de klassieke humaniora, waar Latijn een hoofdvak was, werd opgesplitst met een variant zonder Latijn. Men wilde daardoor begaafde leerlingen die niet zo taalvaardig waren, toch de kans geven een diploma secundair onderwijs te behalen om zich voor te bereiden op het hoger onderwijs, bijvoorbeeld voor meer wetenschappelijke studierichtingen. Het was ook een reactie van het officiële onderwijsnet tegen het vrije (katholieke) onderwijs, dat zowat het monopolie had in colleges en kleinseminaries van de klassieke humaniora. Aanvankelijk was het ook bedoeld als een goede voorbereiding op bediendenfuncties bij banken, de post, gemeentebesturen, overheidsdiensten enz. (wikipedia)
Geen Latijnse of moderne? Dan voelt een leerling zich mislukt (vrt.be)
Of je nu Latijn of Moderne gedaan hebt, de richting in aso is niet volledig doorslaggevend van welke studie je in het hoger onderwijs wil aanvangen. (awel.be)
In 6e lj wilde het pms me naar de Handel sturen, maar mocht gelukkig van thuis Moderne doen. (forum.zappy.be)
’t College in Oostende, de 4de moderne in 1963-64. (blogspot.be)
dus
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal, Gangbaarheid: 7, Vlaamsheid: 5
Van Dale online2020: (formeel) ten gevolge daarvan; = derhalve: we hebben pech gehad en arriveren bijgevolg later
Op dit ogenblik ligt onze samenleving en bijgevolg ook de sportwereld helemaal stil. (ieper.be)
Over deze periode zijn productietechnieken uiteraard sterk geëvolueerd en bijgevolg hebben hebben een rijke collectie aan bakkerij materialen verzameld. (degrotenapoleon.be)
foert
varianten:
kust mijn botten
kust mijn gat
kust mijn kloten
Ge kunt mijn botten kussen” en Satan trok er uit (Volksliedjes en gezegdes opgetekend door Hugo Resseler)
“Ge kunt allemaal mijn kloten kussen!” | De Morgen
“Bart is toen vertrokken: ‘Kust mijn gat, ik ben hier weg.’” (demorgen.be)
de krachten bundelen, (zeel, aan hetzelfde ~ trekken)
vnw: aan één/dezelfde koord trekken: samenspannen, in dezelfde zin handelen, één lijn trekken
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
ook: aan dezelfde koord trekken
hln.be: We moeten aan één koord trekken om belangrijke projecten te realiseren, zoals de Spartacuslijnen en de Noord-Zuidverbinding.
te zoeken hebben
variant: verloren zijn
Typisch Vlaams: niets verloren hebben: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
“Die buurtbewoners hebben hier niets verloren”, zegt Blommen. (hbvl.be)
Het viel op, in zoverre dat M. de zus van A. ons toeriep: “Wat hebben jullie hier verloren?”, waarna wij snel doorbeenden (blog.sadeler.be)
‘Heb jij hier iets verloren?’ vroeg Boyke terwijl hij zijn vuist opstak. (www.eygen-boeken.be)
Toen ik zei dat ik naar Iran ging waren de eerste en meeste reactie, WAT? Naar waar ga je?? Wat heb je daar verloren? (koningaap.be)
Ze zijn hier illegaal ze zijn hier niets verloren en in overtreding (facebook)
razend kwaad, woedend, driftig
zie ook koleire, koleire, in een Franse ~ schieten, koleriek, kolerig
uitspraak: eir wordt uitgesproken als in -ère
spellingvariant: colèrig
Intussen maakt Imelda Marcos zich koleirig omdat ze haar juwelen moet afgeven aan de Filipijnse overheid.
Ne koleirigen typ is dat, dat zeg ik u! Zo kwaad heb ik nog nooit iemand gezien!
Ik ben – alweer – “koleirig” op mijn burgemeester in Brussel (Luckas Vander Taelen – demorgen.be)
speelplaats
zie ook speelkoer
< Frans: la cour
Van Dale 2017 online: BE, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
De kinderen mogen tijdens de speeltijd voetballen op de koer.
De leerlingen van basisschool De Piramide uit de Brugse Poort spelen al jaren op een veel te kleine koer. (standaard.be)
Spelen gebeurde op zondagnamiddag op de koer van de jongensschool, bij slecht weer in de patronagezaal in de Poststraat. (standaard.be)
> andere betekenissen van koer
iets dat zonder incidenten afloopt
vnw: het zal wel koelen zonder blazen: vanzelf kalmeren
VD2015: (weinig gebruikt)
WNT: Het zal wel koelen zonder blazen (d. i. dat de zaak vanzelf terecht zou komen), segers, B. d. Kemp. 33 (1900).
Het is van oorsprong een Kempische uitdrukking.
In een reactie laat de politie weten dat er geen sprake is van een overtreding. “Meneer Jordan heeft geen enkele wet overtreden, daarom hebben wij besloten om de hele zaak te laten koelen zonder blazen.” (deredactie.be)
Al die hetze rond … Het zal wel koelen zonder blazen zeker.
Koelen zonder blazen? De internationale beurzen deden het vrijdag opnieuw een stuk beter. (standaard.be)
Dit zal koelen zonder blazen, maar het moet aan de onderhandelingstafel worden besproken. (radio1.be)
heftig, fel, ophefmakend, …
Van Dale 2015 online: gewestelijk
zie ook kletterende ruzie; kletteren
knack.be: Traxfestival in Roeselare eindigt met kletterend onweer
motorum.be: …en tot slot ook nog eens regelmatig ’s nachts kletterende ambras maken met slaande deuren, roepen en tieren …
hln.be: Kletterende ruzie tussen luchthavens
nieuwsblad.be: Daar hoorde ook een kletterend optreden van Brassband Ghent in de kiosk op de Kouter bij.
brouwselsopstraat.be:Deze ‘markt voor levensgenieters’ spreidt zich uit over gans het dorp en doet u even verpozen na een kletterend spektakel.
lid van een mutualiteit, voorvechter van het mutualiteitsprincipe
Van Dale 2018 online: BE, niet algemeen
En dan kan je je nog de vraag stellen wat een mutualist daartussen komt doen. Nochtans horen economie, ethiek en ziekenfondsen onlosmakelijk samen wanneer we de bevolking toegang willen verschaffen tot een duurzame en kwalitatief hoogstaande gezondheidszorg. (Op uw gezondheid – Geert Messiaen)
Een mutualist waarschuwt wanneer onderfinanciering in de ouderenzorg en gezondheidszorg ervoor zorgt dat dat de factuur en de verantwoordelijkheid voor zorg worden doorgeschoven naar onze kinderen en kleinkinderen. (spa-melle.be)
De Wachter raadt iedereen tot slot aan om “verantwoord onnozel” te doen. “Humor, daarop moeten we blijven inzetten. Het is een ventiel om de spanning te lossen. Plezantigheid, zottigheid: daarin zijn wij Belgen goed. We zijn een volk van surrealisten, van dadaïsten, van stripverhalen.” (vrt.be)
‘Godgeklaagd’, noemt professor Blanpain de toestand. Hij eist een aanpassing van de wet. ‘Tegelijk kan men dan de zottigheden over de horeca in die wet rechttrekken’, vindt hij. (standaard.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.