Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #401 13 August 2024: opnemen

    opnemen

    dweilen

    vnw: in België ook: dweilen

    zie ook opnemer, aftrekker

    Voila! Alleen de keuken nog oepnemen en ’t is weer propel.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door jiet en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (24 Jul 2024 06:43)
    Dit woord was woord van de dag op 13 Aug 2024

    👍
    310

    #402 12 August 2024: te deum

    te deum
    (begrip)

    het ‘te deum’ is een hymne (voluit ‘te deum laudamus’, ‘wij loven u God’)
    In België is het onlosmakelijk verbonden met de nationale feestdag omdat het onderdeel is van het dagprogramma waarop alle hoogwaardigheidsbekleders, de zogenaamde gestelde lichamen, aanwezig zijn. Op die manier krijgt het in België een andere betekenisinvulling dan de ‘hymne’ die VD als verklaring geeft. Er is zelfs een politieke connotatie omdat het onderdeel is van het gevoelige spanningsveld tussen kerk, staat en koningshuis.

    Omdat den Berre vandaag de kroon doorgeeft aan de Fluppe (zie Berre en Fluppe) zijn er alvast twee uitzonderingen op de nationale feestdag: 1) Frank Deboosere heeft ervoor gezorgd dat er geen drasj national is, in tegendeel het wordt hoogzomer, en 2) de koning en de koningin, zowel de nieuwe als de oude, woonden het te deum bij; gewoonlijk is het koningspaar daar niet bij aanwezig.

    De koninklijke familie is aangekomen bij de kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele om er het Te Deum bij de wonen, de religieuze ceremonie waarmee traditioneel de nationale feestdag begint. (vrt.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (21 Jul 2024 12:47)
    Dit woord was woord van de dag op 12 Aug 2024

    👍
    276

    #403 11 August 2024: bal national

    bal national
    (begrip)

    een volksfeest ter gelegenheid van de nationale feestdag op 21 juli op het Brusselse Vossenplein in de Marollen

    zie ook bal populaire

    vgl. Brol National, Resto National

    Aan de vooravond van de nationale feestdag is in Brussel het Bal National gehouden. (vrt.be)

    Een vol Vossenplein heeft zaterdagavond het Brusselse ‘Bal National’ bijgewoond met het huidige en toekomstig koninklijke paar. (gva.be)

    De Belgische nationale feestdag valt op 21 juli, maar naar aloude traditie is het de avond voordien alvast prijs met Bal National (zila.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 06:50)
    Dit woord was woord van de dag op 11 Aug 2024

    👍
    108

    #404 10 August 2024: opleg

    opleg
    (zn. m.)

    extra kost, meerkost, het bedrag dat men moet opleggen, bijbetalen

    vnw: toeslag, bijbetaling

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 3

    Van Dale 1995 online: Belgisch-Nederlands: wat men op, de prijs van, iets toe­legt

    Mits een kleine opleg kunt ge in het hotel ook een kamer met airconditioning reserveren.

    > andere betekenis van opleg

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (21 Jul 2024 11:51)
    Dit woord was woord van de dag op 10 Aug 2024

    👍
    283

    #405 09 August 2024: opkuisen

    opkuisen
    (ww., kuiste op, opgekuist)

    1) opvegen, door reinigen verwijderen
    2) (schertsend) opeten
    3) fig.: iets terug op orde stellen

    1 & 2: Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal

    vnw:
    •schoonmaken
    •opnemen, opdweilen

    voorbeelden: een hof (bladeren e.d.), een garage, kot, kamer, zolder (oprommelen, opvegen, …)
    “Kuist uw kamer ne keer op, manneke! Gij woont precies in ne varkensstal.”

    vgl. proper en opgekuist; opkuiser; opkuis

    Met ne vollen emmer water liep hij al morsend door de huiskamer. Moeder riep dat hij dat schonekes allemaal moest opkuisen!

    De pest aan den herfst is het opkuisen van al die blaren.

    Allee, er is nog een halve patat en drie spruitjes over. Ik zal dat eens opkuisen se, met nog wat saus van ’t vlees.

    Hij heeft drie maanden nodig gehad om de puinhoop op te kuisen die de vorige directeur van de afdeling achtergelaten had.

    demorgen.be: …de minister van Binnenlandse Zaken heeft het in een reactie op de feiten van de avond voordien over een “opkuisactie” en hij vindt dat de zaak “proper opgeruimd” is.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (21 Jul 2024 11:46)
    Dit woord was woord van de dag op 09 Aug 2024

    👍
    473

    #406 08 August 2024: dedouaneren

    dedouaneren
    (ww. dedouaneerde; gededouaneerd)

    fig. iets of iemand aanvaardbaar maken, van schuld ontlasten

    vgl. dedouaneren: goederen inschrijven

    Historisch onderzoek toont overigens aan dat De Vlaamse Linie het ‘zwarte Vlaanderen’ dedouaneerde bij de bredere katholieke bevolking (bloggen.be)

    Als ze de eerste twee weken na haar ‘schandaal’ (wat het ook reëel moge geweest zijn) overleeft, is de zaak definitief van de baan en wordt ze vanzelf maatschappelijk gededouaneerd. (dewereldmorgen.be)

    ‘De N-VA is niet opgericht om het Belang te dedouaneren’ (knack.be)

    Toch hebben de auteurs het gedrag van Laïs tegenover Soetkin terecht gesitueerd binnen een welbekende wetmatigheid: je kunt je als gedoodverfd “fascist” alleen dedouaneren door weer anderen van “fascisme” te beschuldigen. (inflandersfields.eu)

    Het Brusselse establishment is gededouaneerd voor een premier De Wever, schrijft Rolf Falter, historicus en auteur van onder andere De geboorte van Europa en 1302 – Het jaar van de mythe. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Jul 2024 18:17)
    Dit woord was woord van de dag op 08 Aug 2024

    👍
    5

    #407 07 August 2024: opgezet zijn met

    opgezet zijn met
    (uitdr.)

    blij, in zijn schik zijn met

    vnw: met iets opgezet zijn: ingenomen zijn, in zijn schik, tevreden zijn met iets

    DS2015: standaardtaal

    Van Dale 2020 online: BE, spreektaal

    “N-VA-kopstuk Theo Francken is niet opgezet met de openlijke kritiek van partijgenoot Jan Peumans op hem en de marsrichting van N-VA.”
    (dD 010718)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Jul 2024 10:48)
    Dit woord was woord van de dag op 07 Aug 2024

    👍
    322

    #408 06 August 2024: crisette

    crisette
    (zn. v., ~s of ~n)

    kleine crisis

    neologistisch Wetstratees

    Oorsprong: het woord ontstond naar aanleiding van het ontslag van Bert Anciaux (2002), dat tot een crisette of een minicrisis binnen de Vlaamse Regering leidde. Crisette is gevormd naar analogie van andere woorden met het achtervoegsel -ette: operette, fuguette, kitchenette, superette, wasserette.

    ‘Als opwarmertje kan de crisette over de dienstencheques tellen.’ (De Standaard, 27/11/03: – bron: www.nlterm.org)

    ‘Geen akkoord zonder crisette. Het is een wetmatigheid in de Wetstraat. Maar het zag ernaar uit dat het op een crisette zonder akkoord zou uitdraaien.’ (De Morgen, 15/09/11)

    Het komt dan nog wel eens tot een rechtstreeks gesprek tussen enkel de N-VA en de PS maar, zoals ik in een eerste bijdrage aangaf, pas nadat een “crisette” in de Wetstraat werd uitgelokt. (vrt.be – 2019)

    Van een crisis of een crisette is geen sprake. Bij Vooruit, cd&v en Les Engagés wordt aangegeven dat het nog altijd om de prille start van de onderhandelingen gaat. (demorgen – 2024)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (18 Jul 2024 07:31)
    Dit woord was woord van de dag op 06 Aug 2024

    👍
    348

    #409 05 August 2024: wijl

    wijl
    (voegw.)

    terwijl

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België, poëtisch/literair, archaïsch: omdat; doordat; aangezien; vermits
    Ter uitdrukking van een oorzakelijk of redengevend verband, waarbij de zin ingeleid door wijl verklaart of bevestigt wat in de hoofdzin staat. (zie ook reacties)

    vgl. Engels ‘while/whilst’

    Men ziet er onder meer een maquette met het vroegere sas nog aan de westelijke zijde van het Spaans Huis, wijl het huidige oude sas aan de andere kant ligt. (Klein-Willebroek – Wikipedia)

    Dit goed werd gepubliceerd met bestemming woongebied, wijl het in wezen landbouwgebied betrof. (ipi.be)

    Pas wijl ik al halverwege de straat voor de Amitié had overgestoken, werd rechts naast de toren een schijnsel zichtbaar. (mechelenblogt.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (17 Jul 2021 07:34)
    Dit woord was woord van de dag op 05 Aug 2024

    👍
    18

    #410 04 August 2024: opfrissen

    opfrissen
    (ww. friste op; opgefrist)

    renoveren (van een huis, een gebouw, …)

    vnw: een gebouw opfrissen: vernieuwen, renoveren

    Typisch Vlaams: een huis opfrissen: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 2

    Sociaal Huis opgefrist. Het Sociaal Huis, de thuishaven van het OCMW, is door de gemeentearbeiders gerenoveerd. (gva.be)

    Vijf architecten willen lelijkste Gents gebouw opfrissen (hln.be)

    Tijdens de afgelopen jaren werd het huis opgefrist, zo werd de keuken bij de woonkamer getrokken en volledig vernieuwd, werd er nieuwe vloer gelegd in de … (immospeurder.vom)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (15 Jul 2024 10:19)
    Dit woord was woord van de dag op 04 Aug 2024

    👍
    18

    #411 03 August 2024: spitsonderzoek

    spitsonderzoek
    (zn. o.; ~en)

    vooraanstaand onderzoek

    Van Dale 2016 online: BE

    zie ook spits

    Uitvoeren van academisch spitsonderzoek om de behandeling, preventie en diagnose van AIDS, neurodegeneratie en mucoviscidose te verbeteren (kuleuven.be)

    Kunsthistorici, fotografen, scheikundigen, archeologen, ingenieurs en conservatoren-restaurateurs voeren interdisciplinair spitsonderzoek uit naar de materialen en technieken gebruikt in het erfgoed en naar de producten en methodes voor conservatie-restauratie. (focusonbelgium.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 00:51)
    Dit woord was woord van de dag op 03 Aug 2024

    👍
    199

    #412 02 August 2024: merde toch

    merde toch
    (uitroep )

    uitroep van verbazing of spijt
    AN: verdomme toch, wat spijtig toch

    zie merde

    Wat was je een prachtige madam, iemand die volop van het leven genoot, alles durfde en met je glimlach een kamer opfleurde. Merde toch, veel te vroeg! (dansnospensées.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (26 Mar 2022 07:40)
    Dit woord was woord van de dag op 02 Aug 2024

    👍
    4

    #413 01 August 2024: onderzoek, een ~ openen

    onderzoek, een ~ openen
    (uitdr.)

    een onderzoek starten

    vnw: een onderzoek instellen

    DS2015 standaardtaal

    Het parket heeft een onderzoek geopend naar seksuele intimidatie en exhibitionisme, maar Bruel ontkent alles. (demorgen.be)

    Franse gerecht opent een onderzoek naar frauduleuze geldwerving voor de Notre-Dame. (vrt.be)

    De Britse overheid gaat een onderzoek openen naar de rol van leidinggevenden bij de teloorgang van de 178 jaar oude reisorganisatie (nieuwsblad.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Jul 2024 06:27)
    Dit woord was woord van de dag op 01 Aug 2024

    👍
    44

    #414 31 July 2024: opdringen, zich ~

    opdringen, zich ~
    (ww. drong zich op, heeft zich opgedrongen)

    vnw: zich opdringen: gewenst zijn, dringend nodig zijn: een oplossing dringt zich op

    Typisch Vlaams: dringend nodig zijn: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2

    Van Dale 1995: (in Belg.): dringend gewenst, uitermate nodig zijn

    Soms kan iemand zich dermate in het authentieke Vlaamse karakter van een lemma vergissen dat het overschrijven van het lemma zijn eigen opdringt.

    Voorlopig komen beide pechverhelpers daarin tussen, maar een structurele oplossing dringt zich op. (hln.be)

    12 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Jul 2024 21:26)
    Dit woord was woord van de dag op 31 Jul 2024

    👍
    368

    #415 30 July 2024: geseind worden

    geseind worden
    (uitdr.)

    gezocht worden, geregistreerd worden/staan/zijn

    < Belgisch-Nederlands

    zie ook geseind staan, geseind zijn, seinen

    Maar meteen na het vonnis in Brugge werden wel bijzondere opsporingsmethoden toegepast, vattingsbevelen uitgeschreven en werd Fehriye Erdal nationaal en internationaal geseind, verzekert het federaal parket. (het nieuwsblad)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door fansy (12 Jul 2021 03:24)
    Dit woord was woord van de dag op 30 Jul 2024

    👍
    134

    #416 29 July 2024: hoofd, er het ~ bij neerleggen

    hoofd, er het ~ bij neerleggen
    (uitdr.)

    zich erbij neerleggen

    vnw: ergens het hoofd bij neerleggen: berusten in iets, zich ergens bij neerleggen

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    ook: kop, er de ~ bij neerleggen

    Zelf de grote triple-A games hebben er hun hoofd bij neergelegd en er zeker voor gezorgd dat ook hun games een battle royale mode hadden (gameverse.be)

    Nooit zullen we er echter het hoofd bij neerleggen, we blijven er tegenaan gaan. (politie.be)

    Ik heb zeer zware tijden achter de rug, maar ik leg er niet zo vlug het hoofd bij neer. Ik ben positief ingesteld. Ik wil blijven leven (standaard.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (15 Mar 2024 07:30)
    Dit woord was woord van de dag op 29 Jul 2024

    👍
    3

    #417 28 July 2024: kermis, van een kale ~ thuiskomen

    kermis, van een kale ~ thuiskomen
    (uitdr.)

    contaminatie van ‘van een koude kermis thuiskomen’ (NL) en ‘van een kale reis thuiskomen’ (VL)

    zie ook: kaal, van een kale reis terugkomen

    Wij zijn er alvast zeker van dat je niet van een kale kermis zult thuiskomen. (columbus-middelkerke.be)

    En wie de ene dwang met de andere bestrijdt, komt op den duur pas echt van een kale kermis thuis. (Revue Lanoye: filippica (polemische replieken))

    Wie gisteren op de markt op het Polenplein wat kaas wilde kopen in het oranje kraam, kwam van een kale kermis thuis. (hln.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (20 Jul 2021 16:31)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Jul 2024

    👍
    58

    #418 27 July 2024: copiloot

    copiloot
    (zn. m. -en)

    persoon die tijdens een autorally de piloot assisteert

    “Zoals gewoonlijk krijgt Loeb – vorig weekend winnaar van de WK rally van Spanje – Daniel Elena naast zich als copiloot.” (Autosportwereld (persbericht)-31 okt. 2018)

    “Vijfvoudig rallywereldkampioen Sébastien Ogier en zijn copiloot Julien Ingrassia verlaten Ford en zullen vanaf volgend seizoen opnieuw …” (Sporza.be-28 sep. 2018)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door de Bon (08 Aug 2021 08:23)
    Dit woord was woord van de dag op 27 Jul 2024

    👍
    134

    #419 26 July 2024: saturatiepunt

    saturatiepunt
    (z. nw. het ~ (o.) ~en)

    NL/SN: verzadigingspunt

    Omstreeks 1890 hadden de industriesteden van Noord-Frankrijk hun saturatiepunt inzake opneming van bevolking bereikt en daarom oordeelden de grensarbeiders het beter zich niet meer in deze steden zelf, maar in de grensgemeenten, te vestigen. (DBNL)

    De tijd is niet ver meer af dat de zelfvarende kraanbok "Brabo’ van het Antwerps havenbedrijf met zijn opdrachten het saturatiepunt bereikt. Dan zal Antwerpen hard toe zijn aan een nieuw drijvend heftuig voor lasten van 200 tot 250 ton. (De Tijd)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (14 Jun 2021 14:34)
    Dit woord was woord van de dag op 26 Jul 2024

    👍
    45

    #420 25 July 2024: een, twee, drie, piano

    een, twee, drie, piano
    (begrip)

    kinderspel

    SN/NL: Annemaria koekoek

    (eigenlijk: een, twee, drij, piano)

    Een… twee… drij… piano! Ha Louise, gij zijt bewogen, ga maar terug naar de start!

    De immens populaire Netflix-serie Squid Game sluipt steeds meer het dagelijkse leven van kinderen binnen. In de Koreaans horroserie spelen de personages kinderspelletjes zoals 1-2-3 piano en touwtrekken, maar wie verliest, moet sterven. (vrt.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (13 Oct 2021 15:36)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Jul 2024

    👍
    3

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.