Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
maandag/dinsdag/…
dagen zijn mannelijk, dus wordt ‘de’ verbogen: de maandag, den dinsdag, de woensdag, den donderdag, de vrijdag, de zaterdag en de zondag
in Antwerpen, zie e (weekdag)
Ze gaat den dinsdag vertrekken en de zaterdag terugkomen.
achtergrond (letterlijk en figuurlijk)
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
antoniem: voorplan
zie ook achterplan, zich op het ~ houden
‘Deze bewindslui voelen zich niet veilig in de coronamaterie en daarom zetten ze zich op het achterplan’, is zijn analyse. (demorgen.be)
Hitte dringt corona naar het achterplan bij Belgische renners in Strade Bianche : “Als je twee bidons mist, ben je verloren”. (nieuwsblad.be)
België schuift bezwaren Europese Unie over plannen DHL naar achterplan. (tijd.be)
- schappelijk, goedkoop,
- uitdr. “democratische prijs”
Van Dale 2013 online Belgisch-Nederlands
vnw: democratische prijzen, schappelijke, gunstige prijzen, kleine prijsjes
Culinair genieten voor een democratische prijs.
Anderlecht vraagt democratische prijzen voor bekerwedstrijd.
We vragen alleen 2 euro inkom. Ik denk toch dat dat heel democratisch is, nee?
voetbalterm: doellat, bovenste lat van de goal
Van Dale 2005: gewestelijk
Van Dale 2016: ongemarkeerd
Typisch Vlaams: 7 leeuwen
De penalty was los op de deklat. Brute pech.
ambtsgebied van een deken
dekenij is standaardtaal in België (VRT-Taalnet)
Van Dale 2015 online: BE
SN: decanaat, dekenaat
Omdat er steeds minder pastoors zijn wordt de dekenij niet groter maar wel zwaarder om te besturen.
in uitdrukkingen zoals gij zijt ne/een frisse: gij zijt ne/een lekkere, gij zijt er nogal ene/een
NL: je bent me er eentje
vgl. lekkere
Gij zijt ne frisse gij. Eerst hier een beetje komen uitjanken dat ge misschien een rechtszaak aan u broek hebt omdat ge gelogen hebt. (9lives.be)
Awel, gij zijt een frisse. Ik doe dan al de moeite om je te willen begrijpen en helpen en gij doet nog niet eens de moeite om te antwoorden op … (libelle.be)
belgacom betaalt niks terug gij zijt ne frisse gij :mrgreen: nee nee serieus nu als u denkt dat uw modem defect is moet u naar de technische helpdesk van … (userbase.be)
Niet de wereld, sommige mensen (en Peumans is ne frisse). (politics.be)
Omda gij ga surfen moet ik gon slapen? Gij zijt ne frisse. (politics.be)
geschikt, degelijk, zoals het hoort, normaal, tegoei;
eerbaar, beleefd, respectabel, welgemanierd (niet in de betekenis ‘stijf’)
vnw: net, behoorlijk, degelijk van zaken
Pakt die kramakkelijke stoel niet, daar kunt ge niet deftig op zitten, ge gaat er seffens nog aftotteren.
De Paul heeft nu een goei job met een deftige pree en maaltijdcheques.
Ge moet deftig gerief hebben om deftig te kunnen werken.
Mensen delen dezelfde bezorgdheden en willen hetzelfde. Levenskwaliteit. Ze willen een goede job, een deftig loon, wat spaarcenten, een goede gezondheid. (vakbondsman, deredactie.be)
Deftige werkvrouw gevraagd.
Die jongen komt uit een deftige familie.
> zie ook andere betekenissen van deftig
prutske, klein kind
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 3
En dat prutske maar wenen, hij was verloren gelopen.
Wereldkampioen Noor Vidts gevierd op haar eigen Vilvoordse Atletiekclub: “Hier begon ze als prutske van 7 jaar” (vrt.be)
> andere betekenis van pruts
cabriolet
vnw: auto met open dak, auto met schuifdak
< Frans: décapotable
zie ook wegcode
Die kakmadam kon nogal stoefen met hare decapotabel.
…en een schadevergoeding van een nieuwe iPhone6, een BMW decapotabel en een jaarabonnement voor dancing Carré eisen en krijgen. (forum.politics.be, Kinepolis Brussel)
Koen Roggen maakte een indrukwekkend geluidsdecor met geloofwaardige omgevingsgeluiden. Alleen de “decapotabel” van Koen Van Impe klinkt nog wat teveel als een blikken doos, en te weinig als een echte oldtimer en de zweep van Illegems op het gat van de muilezel knalt iets te luid in mijn ochtendoren, maar dat is detailkritiek. (Cobra.canvas.be)
het midden, de omgeving of de wereld waarin de misdaad zich afspeelt
ook: het misdaadmilieu
NL: het criminele milieu
Het heeft alweer gerommeld in de Antwerpse misdaadmiddens. In de wijk Dam werd er zondagavond twee keer brandgesticht én klonken er geweerschoten. (HNL)
Is het in alle misdaadmiddens niet de gewoonte, dat daders ‘houdt den dief’ roepen, zodat ze zelf veilig en wel kunnen ontkomen? (seniorennet.be)
Vele arme landen zijn maar al te vaak het toneel van conflicten met gewapende groepen die ook buurlanden onveilig maken en banden hebben met internationale wapenleveranciers en misdaadmiddens en vluchtelingenstromen tot gevolg. (dekamer.be)
SN/NL: historische vereniging
dikwijls verkort tot heemkring
zie ook heem
De heemkundige kring van Wommelgem meet de schade en het verlies op na de drieste inbraak van afgelopen maandag. (gva.be)
In Vlaanderen komt de term historische vereniging vrijwel niet voor, namen met heem erin zijn zeer dominant, af en toe duikt geschiedkundig, oudheidkundig of erfgoed op in de naam. De situatie in Noord-Brabant en Nederlands Limburg lijkt hier erg op. In veel andere Nederlandse provincies zijn namen met heem erin in afwezig of uiterst zeldzaam, terwijl de term historische vereniging juist veel voorkomt, naast andere aanduidingen. (wikipedia.org)
lavabo met onderkasten of schuiven
zie ook lavabokast
Lavabomeubel – 2 deuren
Dit lavabomeubel is perfect voor in uw badkamer! Al uw handdoeken, toiletartikelen en dergelijke zal u hier allemaal kunnen opbergen. (acaza.be)
het gezin betreffend
Van Dale 2016 online: BE, algemeen
opm: familiaal in de betekenis van de familie betreffend is niet algemeen
zie ook familiaal verlof; familiaal helpster; intrafamiliaal
Vlaamse Vereniging voor Familiale Bemiddeling (desocialekaart.be)
Licentiaat in de Familiale en Seksuologische Wetenschappen aan de Katholieke Universiteit Leuven (kuleuven.be)
Dankzij dit akkoord zijn we gesterkt om de familiale- en zakelijke uitdagingen in de toekomst aan te gaan. (hetanker.be)
Wat is een Familiale Verzekering? Waarom heb je als alleenstaande een Familiale Verzekering nodig? (coronadirect.be)
iemand die met jeugd werkt, of haar begeleidt
NL: jeugdwerker, jongerenwerker
zie ook monitor
Hij brak met z’n opvanggezin en stond op eigen benen en dat leek te lukken. Daarna werkte hij een tijdje als jeugdmonitor maar na een verkeersongeval nam hij weer z’n toevlucht tot de drugs. (VRTNWS)
SN/NL: Nobelprijs voor Scheikunde
zéér dikwijls ook ‘Nobelprijs voor de chemie’
vgl. Zweeds ‘Nobelpriset i kemi’ = ‘de Nobelprijs in chemie’
klemtoon op de eerste lettergreep (zie Vlaamse uitspraak)
zie ook chemie; Nobelprijs voor fysica
De Nobelprijs voor Chemie wordt dit jaar toegekend aan de Franse wetenschapster Emmanuelle Charpentier en haar Amerikaanse collega Jennifer Doudna. (nieuwsblad.be)
Dit jaar krijgen Emmanuelle Charpentier en Jennifer Doudna de Nobelprijs chemie voor de ontwikkeling naar de ‘genschaar’ Crispr-Cas, waarmee het genoom van organismen aangepast kan worden. (standaard.be)
vaste weerman/weervrouw in de media
vgl. anker; nieuwsanker; verkeersanker; sportanker
zie ook het weer
Ex-Miss België Tatiana Silva (32) ruilt haar job als weervrouw bij de RTBF in om als weeranker aan de slag te gaan bij de tv-zender TF1. (bruzz.be)
VTM NIEUWS-weeranker Frank Duboccage verwacht voor de komende uren dat die onweerszone een beetje naar het oosten kan opschuiven (vtm.be)
Dit is pure lichtvervuiling”, vertelt weeranker van VTM Eva Clockaerts aan Het Nieuwsblad. (metrotime.be)
rap kwaad worden en je stem verheffen, opvliegen
West-Vlaanderen: omhoge gaan
Je moet niet zo rap omhoge gaan, ’t is voor je goed dat ik het zeg.
register waarin alle inwoners van het land geregistreerd worden
Van Dale 2015 online: in België
zie ook rijksregisternummer
hln.be: Bestuur Geert Bourgeois een brief gestuurd aan zijn federale ambtgenoot met de vraag om de taalcode uit het rijksregister te verwijderen.
Nu dat ik mijn belastingsbrief weer moet invullen denk ik er toch serieus aan mij uit het Rijksregister te laten schrappen.
sport: een competitie waarbij de rangschikking wordt bepaald op basis van toegekende punten volgens de plaats in de uitslag van de wedstrijden (o.a. Formule 1, ProTour wielrennen, …)
Typisch Vlaams: sportklassement volgens prestatie op de belangrijkste wedstrijden: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 7
Elk atletiekjaar organiseert Atletiekclub Grimbergen vzw een regelmatigheidscriterium voor de leden van de club. (acgrimbergen.be)
Het neemt de Superprestige over, het oudste regelmatigheidscriterium in het veld. (sporza.be)
Opgelucht omdat zijn tweede grote objectief van het seizoen, de eindzege in dit prestigieus regelmatigheidscriterium, eindelijk binnen was. (demorgen.be)
Het WK triatlon op de korte afstand is eigenlijk een regelmatigheidscriterium. In de World Triatlon Series wordt de optelsom gemaakt van drie wedstrijden tijdens het seizoen (Yokohama, Leeds en Montreal), de Olympische Spelen en de grote finale in Edmonton. (sporza.be)
het contacteren, het opnemen van contact
vnw: het maken van contacten, het in contact komen met
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 4
Na contactname met onze servicedienst proberen wij binnen de 12 uur een eerste actie te ondernemen naar herstelling. (abtechniscs.be)
Na contactname met het parket werd een huiszoeking uitgevoerd, waarbij de politie 14 mensen aantrof. (vrt.be)
Om contactname mogelijk te maken dienen de straatartiesten een actief GSMnummer mee te delen ten laatste bij afhaling van hun vergunning. (gent.be)
Slechts een vijfde van de contactnames kwam afgelopen jaar van professionele hulpverleners. (overheid.vlaanderen.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.