Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
premie die een werknemer op het einde van het jaar krijgt
ook: eindejaarspriem; zie ook priem
NL: kerstgratificatie
Vindt gij ook dat er van uw eindejaarspremie zo weinig overblijft ‘na taks’?
IK ben van begin feb tot eind oktober thuis geweest in zwangerschapsverlof ( wel verplicht thuis) en heb nu nog een behoorlijke eindejaarspriem (libelle.be)
En vooral conjรฉgeld en eindejaarspriem niet vergeten ;-) (duiken.be)
passagiersstoel, passagiersplaats
Algemeen Nederlands Woordenboek: vooral in Belgiรซ
Van Dale 2014 online: toegevoegd in 2010
Volgens de statistieken is de passagierszetel naast de chauffeur de gevaarlijkste plaats in de auto.
Elfjarige achter het stuur met papa op de passagierszetel.
1) dag waarop men moet werken
2) vermoeiende lastige dag, een dag van hard werken en zwoegen
Van Dale: werkendag
(gewestelijk) werkdag
1) We gaan het van den avond niet te lang trekken want morgen is het werkendag.
2) โDat de laatste week de lastigste wordt is nu aan de hand van het rittenschema al duidelijk. Het wordt werkendag. Hopelijk keer ik ook van daar met positieve gevoelens terug.โ (Sander Armee (Herent), HLN.be)
2) "Voor Van der Poel is alles 1 groot spel, voor de rest "werkendag"" (sporza.be)
verkorte vorm van salut, de kost en de wind vanachter
Wordt ook wel pejoratief gebruikt.
skynet.be: Koning Karel VI van Frankrijk (1380-1422) liet een gouden munt slaan met als afbeelding “De Boodschap van Maria”. Naar het onderwerp noemde men deze munt “Salut d’Or”. De boden van de Koning, die van stad tot stad reisden om de wetten af te kondigen, kregen op bevel van de Koning in elke stad รฉรฉn salut en bovendien voedsel en onderdak. Naderhand evolueerde deze betalingswijze tot een loonvorm; vandaar ontstond de typische volksuitdrukking “salut en de kost”.
standaard.be: Bij zijn vertrek als minister van Begroting was er slechts die ene kreet, vooral dan in zijn eigen kamp: salut en de kost! Welnu, de wereld benijdt ons nu die Van Rompuy.
as
Van Dale 2015 online: BE niet algemeen
Typisch Vlaams: 7 Leeuwen
vnw
zie ook asseweg; assewoensdag; assekruisje
Ze hebben zijn asse uitgestrooid boven de Noordzee.
Op assewoensdag begint de vasten en dan krijgt ge een assekruiske.
bij verkiezingen: voorkeurstem, stemmen op een bepaalde persoon op de lijst eerder dan op de hele lijst (= kopstem)
Van Dale 2013 online: in Belgiรซ
zie ook naamstemming
Ge moogt zoveel naamstemmen, effectieve kandidaten en opvolgers, uitbrengen als ge wilt, ge moet wel binnen dezelfde lijst blijven.
Op eenzelfde lijst moogt ge zelfs een kopstem combineren met naamstemmen.
omroeper, aankondiger (met bel) in steden of gemeenten; o.a. in Gent waar de bellenman de Gentse feesten opent
vr: bellevrouw, zie voorbeelden
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Klik op de afbeelding
Gentse belleman
De parade werd traditioneel geopend door de Belleman, die het publiek voor de gelegenheid naast “Goeie Gentse Feesten” ook “droge” Gentse Feesten toewenste. “Regen of geen regen: nie pleuje”, klonk het. Ruim twee uur lang passeerden onder meer circusartiesten, orkesten en dans- en theatergroepen de revue.
In Vlaanderen zijn er ook 2 bellevrouwen, maar zij nemen niet deel aan de wedstrijd: “Er zullen wel dames zijn in mooie klederdracht die hun belleman zullen bijstaan. Er is namelijk ook een wisselbeker voor best verklede escorte. Zij escorteert de belleman om deel te nemen aan de bellemanwedstrijd.” (vrt.be)
tweebaansweg, weg met twee rijstroken
ook tweevaksweg
zie ook wegcode
Van die pipo’s die op een tweevaksbaan op het tweede vak blijven plakken omdat ze 5 km verder naar links moeten afdraaien.
met nadruk: amai; kan een positieve of schertsende negatieve bijklank hebben;
ook ‘amaaikes’
vnw: amaai, amai (tussenwerpsel): uitroep van verbazing, teleurstelling of pijn
uitspraak: klik op het pijltje om het woord te beluisteren
- Onze Louis was de beste van de klas in rekenen!
- Amaai! Dat is goed gewerkt, zenne!
- Die van hierneffe hebben weeral ne nieuwe auto.
- Amaai! Chique dinges, dat kan daar niet op zeker.
doden, doodmaken, slachten
Van Dale 2014: Belgisch-Nederlands
zie met veel doen ze ne stier dood
Ge moet die spinnekop niet dooddoen, zet ze maar buiten.
overuren maken, overwerken
vnw: zijn uren kloppen: werken, in dienst zijn
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook overuren presteren; overuren doen
Als ik overuren klop krijg ik die in geld en vrije tijd uitbetaald.
een voorkeur hebben voor, neigen naar
ook: dicht aanleunen bij
Van Dale 2015 online: BE
Hun politieke systeem leunt aan bij het communisme.
hln.be: De respons is enorm, misschien ook omdat deze eeuwenoude bereidingen dicht aanleunen bij het tegenwoordig populaire paleodieet.
bedrijfskosten, kosten voor het functioneren
zie ook: werkingsmiddelen; werkingstoelage en Rekenhof, het ~
Van Dale 2018 online: BE
De ministerraad keurt een ontwerp van koninklijk besluit goed dat het budget vaststelt voor de financiering van de werkingskosten van de ziekenhuizen.
Het Rekenhof weigert nu de werkingskosten die de prins als beroepskosten inbrengt onder meer de kassatickets van de Colruyt goed te keuren.
staat symbool voor iemand met een glazen bol die de toekomst kan voorspellen
< Germaine Soleil (1913-1996), een Franse waarzegster-astrologe
Hoe kunt ge dat nu al zeggen? Zijt gij Madame Soleil of zo?
De politieker deed weer een uitspraak met een hoog Madame Soleil-gehalte.
Dat ‘ochtendgrijs’ ooit in Van Dale zou staan te blinken, had zelfs Madame Soleil niet kunnen voorspellen.
Tot en met ervaren, door en door
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
NL-SN: doorgewinterd
De doorwinterde wielertoerist kon de camionette nog just op het nipperke ontwijken.
- de Koninklijke Belgische Duivenliefhebbersbond (KBDB)
- plaatselijke vereniging voor duivenmelkers
Belgiรซ is de bakermat van de duivensport. Omstreeks 1800 vonden er in Luik, Antwerpen en Gent al wedstrijden plaats. De duivenbond bestaat al sinds 1910 en heeft vijftien regionale afdelingen. Vanaf 1950 is in de omgeving van Lier, met zijn zondagse internationale duivenmarkt, de sport nog erg populair.
NL: NPO (Nederlandse Postduivenhouders Organisatie)
De duivenbond is de overkoepelende organisatie voor duivensport.
Duivenbond wil minder roofvogels: “Een bloedbad bij de duiven, drama’s bij de liefhebbers” (vrt.be)
De duivenbond groepeert tal van duivenmelkers. Vooral in de zomermaanden wordt er met de duiven gespeeld. In de wintermaanden zijn er tentoonstellingen.(.wiekevorst.com)
Een uit de media, sport of bedrijfsleven gerecruteerde stemmentrekker, meestal een BV
Alg.: Een onverwachte kandidaat.
Een wit konijn is in de Belgische politiek een (vaak spottende) bijnaam voor iemand die bekend is om andere dan politieke activiteiten en onverwacht naar voren wordt geschoven voor een politiek mandaat of een hoge functie (wikipedia)
Ik veronderstel dat men denkt aan het wit konijn dat de goochelaar uit zijn hoge hoed tovert.
vgl. verruimingskandidaat
zie ook wetstratees
Hij benadrukte dat de actrice geen โwit konijnโ is. โIk geloof niet in die zogenoemde witte konijnen."
Een “wit konijn” bij N-VA, maar wat betekent dat voor het Gentse politieke landschap? (vrt.be)
Jinnih Beels, het wit konijn van “Samen” | VRT NWS
Bart De Wever heeft zijn wit konijn op het oog | plus | De Morgen
“Witte konijnen”, veel vrouwen en een opmerkelijke comeback: ontdek hier wie minister wordt in regering-De Croo (vrt.be)
politieke partij die er niet naar streeft aan de regering deel te nemen, maar het als haar taak ziet andere partijen onder druk te zetten om bep. maatregelen te nemen (def. Van Dale 2009)
Van Dale 2015 online: BE
De kans dat een Vlaamse partij door loutere verkiezingsoverwinningen als zweeppartij invloed kan uitoefenen op een Franstalige partij, is quasi nul. (uit Pallieterke)
lijst met kandidaten waaruit geput kan worden voor nieuwe aanwervingen
ook: werfreserve; aanwervingsreserve
Van Dale 2016 online: in Belgiรซ en bij de Europese instellingen
vgl. ook wervingsstop
De provincie Vlaams-Brabant legt een wervingsreserve aan voor de statutaire functie van administratief medewerker op de provinciale jeugddienst.
vlaamsbrabant.be: Als je slaagt in de selectie maar niet het vereiste diploma heeft op het moment van de samenstelling van de wervingsreserve, kan je niet aangesteld worden.
nu gaan we het krijgen, de moeilijkheden gaan beginnen, de poppen gaan aan het dansen
Van Dale 2005: (Belgisch-Nederlands, niet algemeen) nu komt de kat op de koord
- nu hebben we de poppen aan het dansen
- nu begint het pas echt (moeilijk te worden)
DS2015 nu komt de kat op de koord: standaardtaal
vergelijk kat, nu komt de ~ op de koord
Als de postjes moeten verdeeld worden, komt de kat op de koord.
Toen de erfgenamen van de dierbare nonkel zijn testament lazen, kwam de kat op de koord.
De kat komt dikwijls op de koord wanneer de aap uit de mouw komt.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.