Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
rakelings
Van Dale 2016 online: BE; niet algemeen
vergelijk AN scheren: rakelings voorbijvliegen
De postbode passeerde skeerlings langs mij, zonder een goeiedag te zeggen. (Leiestreek)
“Daar vloog ne steen schèèrlings veurbij m’ne’ neus”. (Cornelissen-Vervliet 1899, Antwerpen en Kempen)
Een auto raast scheerlings langs haar heen. (blogspot.com)
bewustmakingsactie, campagne om problemen, (wan)toestanden e.d. bekend te maken bij de bevolking
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
100 huizen ingetapet tijdens sensibiliseringsactie gezinsgeweld (uit nieuwsbericht Focus-WTV)
intensieve reeks van lessen in een vreemde taal
verblijf in een anderstalige omgeving om de plaatselijke taal te leren
Van Dale: BE
Een taalbad nemen, ik kan het de jongeren alleen maar aanraden.
Een taalbad is een verblijf in een omgeving waar een vreemde taal gesproken wordt om de beheersing van die vreemde taal te verbeteren. (Wikipedia)
Wetenschappers hebben bedenkingen bij het idee van een taaltest en zo nodig een taalbad voor kleuters.(vrt.be)
Als blijkt dat je kind niet genoeg Nederlands kent om de lessen te kunnen volgen, kan de school een taalbad inrichten. (onderwijs.vlaanderen.be)
te veel is te veel
“Trop is te veel en te veel is trop”, bekende uitspraak van wijlen premier Paul Vanden Boeynants.
vnw: trop is te veel: te veel is te veel
Van Dale 2018 online: trop: BE
Akkoord dat de kinderen huiswerk krijgen maar trop is te veel!
Zo zei de Belgische premier Paul Vanden Boeynants meer dan veertig jaar geleden in een wonderlijke mengeling van Frans en Nederlands: ‘Trop is te veel en te veel is trop.’ Die uitspraak is wereldberoemd in België en is nog geregeld te horen. Ze staat dan ook terecht in de Dikke. (vandale.be)
- onnodige (financiële) uitgaven, buitensporig
- nutteloos geld uitgeven, nutteloze zaken aankopen
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Dat zijn zotte kosten.
Ge gaat zotte kosten doen/maken.
Ge koopt ne velo en ge rijdt er niet mee … zotte kosten!
Dat de toenmalige minister van Verkeer Johan Sauwens (toen VU, red.) de verkeerspalen in Vlaanderen geel-zwart liet schilderen in plaats van rood-wit, zoals in de rest van het land, dat vonden we belachelijk en zotte kosten. (demorgen.be)
hoge gezagsdragers, prominenten, de gestelde machten
opm: meestal, maar niet altijd, met het lidwoord erbij: ‘de gestelde lichamen’
< Frans: corps constitués
corps heeft hier niet de betekenis van lichaam, maar van een ‘corps’ dat bij wet is samengesteld
vnw: de gestelde lichamen: de hoogste gezagsdragers
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
De gestelde lichamen zaten vooraan bij het schouwspel.
Voor de middag kwamen de gestelde lichamen langs bij het diamanten paar met de nodige bloemen, diploma’s en een medaille van de stad Antwerpen die gepersonaliseerd is. (sic)
De Ommegang werd een mondaine stoet waarin alle gestelde lichamen mee defileerden. (bruzz.be)
slaan met nagels, hoeven of klauwen
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Als dat paard kwaad wordt, dan kapt dien in de grond met zijn poten.
De kattin kapte met haar nagels in de neus van de kater. Tja, als een vrouw ‘nee’ zegt,…
> andere betekenis van kappen
advertentie
Van Dale 2016 online: BE
NL: speurder
vgl. ook zoekertjessite, zoekertjesblad
Ik heb een zoekertje geplaatst om mijn moto te verkopen.
toonbank
Van Dale 2018 online: BE
De drie creaties van de hobbybakkers zetten we in de winkeltoog van een willekeurige banketbakkerij. (stephandestrooper.be)
Louis zag Hortence staan aan de winkeltoog, schrijvend met haar stompe potloodje, terwijl hij met zijn boter bezig was in de woonkamer. (De bloemen – Koen Peeters)
“Het waren lange uren, maar er werd hier ook ontzettend veel gelachen”, zegt Jean Meers, die 47 jaar achter de winkeltoog stond. (nieuwsblad.be)
(voornamelijk meervoud) milieu, omgeving, wereld, kring(en)
vnw:
midden (het, middens)
•milieu, omgeving
-in die middens, milieus, kringen
-in kunstmiddens/sportmiddens/studentenmiddens enz.: in kunstkringen/ sportkringen/studentenkringen enz.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
< Frans milieu(x)
ook samenstellingen: artiestenmiddens;misdaadmiddens, kunstmiddens
Het ‘koloniale vraagstuk’ vormt vooral in socialistische middens een heet hangijzer.
Eerst bleek haar tienerdochter zwanger, toch niet echt een voordeel in de middens van conservatieve christenen. Dan bleek haar echtgenoot lid te zijn geweest van een afscheidingsbeweging in Alaska. (over Sarah Palin, terzake.canvas.be)
“Zoals te verwachten in dit midden kreeg de Antwerpse VOKA-voorzitter Stéphane Verbeeck makkelijk de handen op elkaar toen hij zich streng uitsprak over de eventuele invoering van een meerwaardebelasting.” (doorbraak.be)
“Achterberg groeide op in een calvinistisch gezin, en de taal van de bijbel spreken betekende in dat midden: deelachtig worden aan de ware bevindingen van de heiligen, uitverkoren zijn.” (literairecanon.be)
In de middens van de numismatiek wordt een specifieke terminologie gehanteerd die de slijtage van de munten bepaalt.
Creatine heeft in sportmiddens enorm veel aandacht gekregen, maar ook vanuit de wetenschappelijke wereld en vanuit de media.
> andere betekenis van midden
actievoerder, lid van een partij
vnw: actievoerder, actief, strijdvaardig lid van een partij of organisatie
DS2015 standaardtaal
zie ook partijmilitant, vakbondsmilitant
vgl. ook militeren
De militanten brengen folders over hun politieke partij rond.
De kap van het bos werd wekenlang tegengehouden door militanten.
weg die voornamelijk gebruikt wordt door niet-gemotoriseerde voertuigen;
verzamelnaam voor buurtwegen, kerkwegels, land- en boswegen, jaagpaden en oude spoorbeddingen (westvlaanderen.be)
zie ook trage wegen-activist
zie ook wegcode
Dag van de trage weg 2013: zaterdag 19 en zondag 20 oktober.
De Dag van de Trage Weg is een actieweekend waarbij burgers, verenigingen en besturen samenwerken om verwaarloosde en verdwenen trage wegen weer open te maken.
Tussen de Brugsestraat en Lindestuk is er een nieuwe trage weg aangelegd. Deze is toegankelijk voor fietsers en voetgangers. (harelbeke.be)
het politieke jargon dat in Vlaanderen gehanteerd wordt, genoemd naar de Wetstraat te Brussel, het Belgische politieke centrum,
Van Dale BE; informeel politiek jargon
Wafelijzerpolitiek is typisch Wetstratees voor als den ene iets krijgt, moet den andere ook iets hebben. Een beetje zoals bij de klein mannen: Zij heeft een stuk chocolat gekregen, ik moet er ook een hebben.
Sinds gisteren is curieuzeneuzemosterdpot ook al Wetstratees.
De keien van de Wetstraat (keien van de Wetstraat, de ~) is Wetstratees voor het politieke centrum van België.
persoon die de leiding heeft, manager, baas, enz.
Van Dale 2018 online: BE
DS2015 standaardtaal
ook samenstellingen: aankoopverantwoordelijke, afdelingsverantwoordelijke, projectverantwoordelijke, beleidsverantwoordelijke, …
Ik wil de verantwoordelijke spreken!
“Vanaf volgend jaar is Marjolijn de nieuwe verantwoordelijke van het team. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
“U kunt het best contact opnemen met de verantwoordelijke van de zaal. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
“De persverantwoordelijke weigerde meer uitleg te geven over het incident. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
laten zien wie dat er thuis de baas is
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
de broek aanhebben
zie ook verzamellemma kledij
Die hare vent is nen echte sloef. ’t Is duidelijk wie dat er thuis de broek draagt.
Eén ding is zeker: Lydie draagt de broek thuis, al heeft ze ook heel wat korte rokjes en kleedjes. (vier.be)
Adams draagt de broek thuis bij Beckham, die enkel op het veld het spel verdeelt. (demorgen.be)
1) graad van licentiaat: een academische graad (master) die volgt op een kandidatuursdiploma (bachelor)
2) houder van een licentiediploma die het recht heeft tot lesgeven (vr.: licentiate)
vnw: (bnl.) persoon die een universitaire studie heeft afgerond, doctorandus (nl.) (binnenkort: ‘master’)
Van Dale:
- (vóór de invoering van de bamastructuur) studie die aan een Belgische universiteit leidde tot de graad van licentiaat.
- Academicus die de bevoegdheid heeft om tot doctor te promoveren (o.a. in België). NL: doctorandus
zie ook lic
1) Hij heeft zijn diploma licentiaat wiskunde behaald.
2) Een licentiaat geeft les aan studenten in het hoger secundair onderwijs.
De smaak te pakken hebben, door iets begeesterd zijn, zin in iets gekregen hebben, enthousiast over iets geworden zijn…
ook :microbe, gebeten door de ~
DS2015 standaardtaal
variant: de microbe te pakken gekregen hebben
canvas.be: De burgemeesters vertellen hoe ze de politieke microbe te pakken hebben gekregen.
popsjot.be: Heb jij ook de inline-microbe te pakken of wens je de eerste stappen op skeelers te zetten?
Ik heb ne keer meegedaan met dat spel en toen had ik de microbe te pakken gekregen.
niet goed wijs zijn
ook: een vijs verloren zijn
zie ook: vijs, daar zit een ~ los, vijs, een ~ kwijt zijn
Van Dale online: BE, spreektaal
Dat is toch niet normaal niet meer, zoals die doet. Volgens mij heeft die een vijs verloren. Als het er geen twee zijn…
Ofwel is em zat ofwel is em een vijs verloren. Ziet die nu toch eens lopen…
het lijf, het lichaam (pars pro toto)
Woordenboek der Nederlandsche Taal
Benaming voor de maag, den buik, het lichaam.
Zijn kas (kasse; kasken) vullen, zich dik eten (Joos; Cornelissen-Vervliet; Teirlinck)
E stuk in zij(n) kasken hebben, dronken zijn, Corn.-Vervl.
Wa(t) naar zijn kas krijgen, verwijtingen of kijven krijgen, Ald.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
herkomst: mogelijk de afkorting van karkas, borstkas
zie ook verzamellemma geneeskunde
vnw: zijn kas vullen: zijn buik vullen
uitdrukkingen met “kas”: zie
kas, een stuk in zijn ~ hebben
kas, er zijn ~ aan vegen
kas, het is ~
kas, iets in zijn ~ spelen
kas, in zijn ~ slagen
kas, kop in ~
kas, op zijn ~ krijgen
kas, uw ~ opvreten
kas, uw ~ volspelen
kas, zijn ~ afdraaien
kas, zijn ~ leegrijden
Ge kunt u niet voorstellen wat die allemaal in zijn kas slaagt.
Hij zit de godganse dag zijn kas op te vreten.
> andere betekenis van kas
meer krijgen van iets wat men al heeft
SN: erbij krijgen
Van Dale 2016 online: BE
vgl. ook bijvragen
Kunnen wij nog wat frieten bijkrijgen astublieft?
“We weten sinds vorige week dat we nog een zoontje bijkrijgen.”
“Hoe kan ik meer spiermassa bijkrijgen?”
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.