Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
sport: uitslag van een wedstrijd wanneer een ploeg niet opdaagt
Uitdrukking kan ook gebruikt worden wanneer bv. een voetbalploeg effectief met 5-0 (of 0-5) wint.
Voetbal: 5-0
Minivoetbal: 10-0
Basketbal: 20-0
Volleybal:3-0
Hockey: 5-0
vnw: forfaitcijfers, forfaitscore: uitslag van een sportwedstrijd waarbij de tegenstander verstek laat gaan, in het voetbal bijvoorbeeld 5-0
taaladvies: Forfait komt in de standaardtaal in België ook voor in samenstellingen als forfaitcijfers, forfaitscore en forfaitzege.
Van Dale 2016 online: BE
vgl. ook forfait
hln.be: Doodziek Club Brugge krijgt forfaitcijfers aangesmeerd
nieuwsblad.be: Het provinciaal comité besliste dat rood/wit de wedstrijd wint met 0-5 forfaitcijfers.
soort tijdkrediet, door de werkgever toegestane vrije tijd voor het volgen van zeker onderwijs, een cursus e.d.
vnw: (bnl.) educatief verlof
zie ook educatief verlof
Waarom kan men kredieturen krijgen voor een kookles, maar niet voor een brandweeropleiding?
Daarom heb ik mijn overplaatsing gevraagd naar de hoogovens want daar kon ik kredieturen krijgen om verder te studeren.
de tram(lijn) langs de Belgische kust: van Knokke tot De Panne
niet in Van Dale online
zie ook verzamellemma wegcode
Klik op de afbeelding
Er gebeuren opvallend veel dodelijke accidenten met de kusttram.
De kusttram is volgens wikipedia met zijn 67 km de langste tramlijn ter wereld.
kapje, doekje om mond en neus te beschermen tegen stof, bacteries,…
SN: stofmasker
NL: mondkapje
Klik op de afbeelding
Agenten met mondmasker in Seattle tijdens de Spaanse griep in 1918.
Van Dale 2014 online maakt voor het SN onderscheid tussen:
mondmasker: syn. operatiemasker: hygiënisch masker dat chirurgen en hun assistenten bij operaties dragen
en
mondkapje: kapje met filter, voor de mond gedragen, tegen besmetting, vervuilde lucht e.d.
In VL wordt dat onderscheid niet gemaakt, ook niet in de ‘professionele sector’. Moest ge het mij in een quiz vragen, ik zou de betekenissen dan eerder omdraaien. Trouwens denk ik dat ze in NL ook niet altijd dat onderscheid maken: ‘Shop online voor Medisch mondkapje uit een breed aanbod bekende merken en webwinkels in Nederland’
regio kust: mondmasscher
zie ook verzamellemma geneeskunde
gamma.be: Veiligheid bij klussen dragen wij hoog in het vaandel. Zo draag je bij sommige klussen, zoals het verwijderen van gevaarlijke stoffen, best een mondmasker.
irceline.be: Helpt een mondmasker om de inhalering van fijnstof te verminderen?
standaard.be: Een marathon met een mondmasker.
wie iets beroepshalve doet, oftewel, in overdrachtelijke zin, dermate deskundig dat hij/zij er een beroep van zou kunnen maken.
Grammaticaal mannelijke vorm ook op vrouwen van toepassing.
Taaltelefoon:
“Wat is correct: Professionelen of professionals in de zorgsector worden met veel veranderingsprocessen geconfronteerd?
Zowel professionelen als professionals is correct. Professionelen is standaardtaal in België; professionals is standaardtaal in het hele taalgebied."
vergelijk amateur, liefhebber
Ik stofzuig gelijk nen echten professioneel.
zie krapuul
vnw: gespuis, uitschot
Van Dale crapuul
zelfstandig naamwoord; het
(1832 ‘zwelgerij’) ontleend aan Frans crapule
1.(meervoud: g.mv.)
gepeupel, gespuis
2.(meervoud: crapulen, crapuuls)
(Belgisch-Nederlands) schoft, smeerlap
vgl. crapulleke
Zaterdag was het weer crapuulekesnacht.
" … dat noemen ze zo, als iemand bijna dood geklopt wordt, waarom mag men daar in de firma niet over praten? Bescherming van de crapullen? (happymama.be)
Dat crapuuleke van het straat heeft weer geparkeerde auto’s beschadigd deze nacht.
Stuk crapuul dat gij zijt! Kapt (kappen) uw vuiligheid in uwen eigen hof!
“Dat was wat crapuul bij elkaar. Zij hitsen elkaar op om amok te maken in de stad.” (vrt.be)
‘Het was crapuul, die leerling, ik kan het niet anders zeggen. Maar plots draaide hij helemaal bij’. (demorgen.be)
jobs die door omstandigheden verloren gaan
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
SN-NL: banenverlies
antoniem: jobgroei, jobaangroei, jobcreatie
Jobverlies in elke hypermarkt – Het Nieuwsblad
Amerikaanse waarschuwing doet vrezen voor jobverlies in Geel (standaard.be)
Vrees voor jobverlies in brouwerij Hoegaarden | De Tijd
Jobverlies door automatisering op de Belgische arbeidsmarkt. (hrsquare.be)
langwerpig met pudding gevuld gebak bestreken met chocolat of mokka
diminutief: eclairke(s) (eeklerrekes)
zie ook sjoeke
Van Dale 1995 in België
Van Dale 2018: eclair
< Frans éclair
langwerpige, met banketbakkersroom of slagroom gevulde en met chocolade bedekte soes
Eclairs met chocolade
’s Zondags na de pistolets nog een eclairke met een taske koffe als toetje, meer moet dat niet zijn.
Een eclair met citroencrème, aardbeienmousse of tiramisu: alles kan en mag tijdens “de week van de eclair” (vrt.be)
(verouderd in Nederland)
knijpen, knellen
West-Vlaanderen: niepen
< Middelnederlands: nipen
vnw:
•knijpen
•knellen, krap zitten van schoenen en kleren
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt): Nevenvorm van knijpen.
Beide woorden waren oorspronkelijk synoniem, maar uiteindelijk ontstond een betekenisverschil tussen het concrete knijpen en het overdrachtelijke nijpen (waarvan de letterlijke betekenis wel bewaard bleef in de samenstelling nijptang).
Van Dale 2016 online: nijpen, verouderd
knijpen, m.n. tussen vinger en duim: iem. in de arm nijpen
2. BE; niet algemeen knellen: die schoenen nijpen
DS2015 geen standaardtaal
samenstellingen: toenijpen, dichtnijpen, platnijpen, afnijpen, overnijpen, uitnijpen, samennijpen, bijeennijpen
zie ook schoentje, waar nijpt het ~
Hij heeft mij zo genepen dat ik er een blauwe plek aan overhoud.
Die schoenen zijn te klein, ze nijpen aan mijn tenen.
Sinds Trump is de handdruk ook een deel van de internationale politiek: door zijn gast bij het schudden ongeveer plat te nijpen en tegen zijn veston te trekken probeerde de bejaarde zijn status te etaleren. Tot Macron hem door had en terug neep. (Mark Coenen – demorgen.be)
Oppositie nijpt, maar nijpt niet door – De Standaard
Het tekort aan klaslokalen nijpt al een hele tijd. (standaard.be)
weekend- of nachtdienst hebben, stand-bydienst – m.b.t. genees- en verpleegkundigen
vnw: van wacht zijn: dienst hebben, weekend- of nachtdienst hebben
taaladvies.net: van wacht zijn is standaardtaal in België. Standaardtaal in het hele taalgebied is dienst (avonddienst, nachtdienst, weekenddienst) hebben.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
zie ook verzamellemma geneeskunde
Frieda kan niet naar het feest komen, ze is verpleegster in het UZ en van het weekend is ze van wacht.
Dat kind had meer dan 40 graden koorts. Wij ermee naar den dokter van wacht en vandaar recht naar den apotheker van wacht voor medicatie. ’t Was nogal ne nacht zenne.
“Welke dokter is er vannacht van wacht? (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
1) verdiensten van een kunstenaar
2) lijst van prijswinnaars of uitslagen op school (verouderd)
Van Dale 2013 online en taaladvies.net: Belgisch-Nederlands
1) “In 2005 behaalden ze ook de Gouden Palm voor de film ’L’enfant’. Ook deze keer wordt de film getipt voor een plaats op de palmares.” (destandaard.be)
2) Tijdens klassenbijeenkomsten in de turnzaal, werd het palmares van de periodieke examenuitslagen telkens voorgelezen door zuster-directrice.
Het palmares van de wiskundeolympiade vindt u op onze schoolwebsite. (taaladvies.net)
> andere betekenis van palmares
loonverschil tussen een minimum en een maximum
VD2015 online: Belgisch-Nederlands
jobat.be: Ook het gebruik van bredere loonvorken ligt bij een grote meerderheid van de werknemers goed in de markt. Zeven op tien meent dat een fikse loonsverhoging – tussen twaalf en twintig procent – ook zonder de klassiek bijhorende promotie mogelijk moet zijn.
acod.online.be: Elke reeds aanwezige contractueel werd op basis van zijn loon ingeschaald in zijn loonvork.
zwemuitrusting, zwemgerei
taaladvies.net: standaardtaal in België
zie ook gerief
Deze rugzak met zwemgerief werd aangetroffen ter hoogte van De Campina in Gemeente Dessel. (facebook)
Opgelet deze activiteit is van 13u tot 17u en zwemgerief zal nodig zijn! (scoutsdehaan.be)
In deze 3 dagen zul je zwemmen (woensdag zwemgerief meebrengen), basketten, hockey, je coolste tricks op de airtrack laten zien, baseball en … (popsjot.be)
Zwemgerief vergeten= niet mee gaan zwemmen (de school beschikt niet over reservekledij). (vbsramsel.be)
1) door … (heen), dwars door
2) in de loop van, gedurende
Van Dale 1995: in België
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
2) DS2015 doorheen het jaar: geen standaardtaal
vgl. ook omheen; lossendoor
‘De Morgen’ gidst ons doorheen de downloadjungle.
Doorheen de hele periode van kolonisatie waren er veel Blanken naar Zuid-Afrika gekomen en hadden zich daar gevestigd.
Een smakelijke wandeling doorheen de Wervikse geschiedenis.
In Mechelen is de nieuwe bibliotheek “Het Predikheren” ingehuldigd. Dat gebeurde met een stoet doorheen de stad. (vrt.be)
Dat is meer dan doorheen het jaar (12,4 procent). (standaard.be)
Ze hebben bijvoorbeeld een bureaujob en sporten amper doorheen het jaar. (standaard.be)
Al zijn er volgens Natuurpunt wel verschuivingen doorheen het jaar. (standaard.be)
Al besefte hij ook wel dat een WK niet te vergelijken valt met de nationale competities doorheen het jaar.(standaard.be)
Bedrijfsobligaties hinkten iets achterop maar kenden per saldo ook een positief momentum doorheen het jaar.(standaard.be)
iamand die vaak of lang aan de bar/toog zit, kroegloper
toogplakker
vnw: persoon die veel in een café zit, kroegloper
Als de Jef van Marie gedaan heeft met werken gaat hij recht naar de kroeg. Ik hoor Marie nog altijd zeggen dat ze nooit zou trouwen met nen tooghanger.
De man ging tijdens een feestje te keer en beet een stuk uit een oor van een tooghanger in Grimstad. (hln.be)
een vuistslag in het gezicht
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
Brugge: een mûlpêire
prov. Antw.: een peer: ‘Iemand een peer tegen of op zijnen appel geven.’
NL: Weinig gebruikt
Van Dale: informeel, klap in het gezicht
Als je niet zwijgt geef ik je een muilpeer.
Deze week heb ik bijna een oma een muilpeer verkocht. (standaard.be)
charcuterie, delicatessen, bijval
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 2; Vlaamsheid: 4; ‘Fijnkost’ in een specifiekere betekenis is een soort worst in blokvorm.
zie ook: fijnkostslager
Ik eet eerst een boterham met fijnkost, en dan ene met iets zoet.
Het dochterbedrijf van Ter Beke, is in opspraak gekomen door de aanwezigheid van listeria in zijn fijnkost. (demorgen.be)
In dezelfde winkels kan de directie voor de afdelingen zuivel, fijnkost en droge voeding met drie werknemers een werkregime van 5 tot 20 of 21 uur uitproberen. (standaard.be)
(jeugdtaal) heel tof
- kei-: de in het tweede lid genoemde hoedanigheid in hoge mate bezittend
- In Vlaanderen ook gangbaar: keineig of keinijg, keigoed, keiplezant, keistom, keigraaf, keigemakkelijk, …
synoniemen: dood-, reuze-
Die film is keinijg.
Herman, gij hebt keizacht haar.
pseudo-ereteken van speeksel: met speeksel aan de duim iemand of uw eigen “decoreren”
ook: speekselmedaille (zie voorbeelden)
znwb: speekselmedaille: (1981) (Vlaanderen, sch.) alternatief van een schouderklopje: met speeksel je duim afdrukken op de borst van iemand die moet gevierd worden.
Prov. Antwerpen: spiekmadolle, spiëkmadeulle, spiekmadol
Antw. Kempen: tufmadolle, speekmadolle
Mooi zo! Ge krijgt van mij een speekmedaille!
“We hebben dan ook wel allemaal een ‘speekmadolle’ (uw duim even natmaken met uw tong en dan op hartje duwen) verdiend.” (demotorsite.be)
“Verdorie! Dat is een goed idee…! Daar mag ik mezelf wel een “speekmadolle” voor geven!" (Lambik: De stalen bloempot)
Voor die onnozele vondst alleen al, dames en heren, is die film de moeite waard en verdient regisseur Jan Verheyen een “speekmedaille”. (Louis van Dievel – vrt.be)
Wij die trots onze burgerlijke ongehoorzaamheid als een speekmedaille ronddragen, willen nu plots met harde hand geleid worden. (Mark Coenen – De Morgen)
Die speekselmedaille is deze week voor Mohsin Abbas, de deelnemer die het vaakst van Erik Van Looy te horen kreeg dat alles nog mogelijk was. (demorgen.be)
huisraad
vnw: huisraad, huishoudelijke voorwerpen
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
vgl. huishoudgerief
zie gerief
Heb-de gij meubelen, en heb-de gij huisgerief? Dan kunt ge trouwen met uw lief!
Den ouwe zot!
(liedje)
Je kan deze spullen die voornamelijk bestaan uit huisgerief, bezorgen aan de sociale dienst. Zoals potten en pannen, huishoudtoestellen zoals … (hln.be)
Dieven hebben materiaal en huisgerief gestolen uit de kelder van een appartement aan de Rijksweg. (hbvl.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
