Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
VL: boulevard, bolwerk
AN: een met bomen omzoomde (wandel)weg
Van Dale 2009, laan 2a (= alg. Belg.-Nederlands))
Van Dale 2020 online BE
zie ook verzamellemma wegcode
Volg de ringlaan tot voorbij de Adolphe Maxlaan.
De Meulebroekstraat wordt een laan tussen het heraangelegde Kaaiplein en de Markt. (nieuwsblad.be)
(ertoe) in staat (om)
Van Dale 2016 online: BE; niet algemeen
Typisch Vlaams: 1 leeuw
Hij is bekwaam om al het geld wat hij met zijn vakantiejob heeft verdiend, aan platen uit te geven.
Hij is bekwaam om het aan de grote klok te hangen. (vb. uit Van Dale)
zie karuur
breedte van het bovenlichaam van schouder tot schouder
fig. uitstraling, gezag
Van Dale: BE; spreektaal postuur, lichaamsbouw
zelfstandig naamwoord; de (v); meervoud: carrures
< Frans carrure
zie ook verzamellemma geneeskunde
Een vent met zo’n carrure kan dat zwaar werk wel af. (afkunnen)
“Bronnen bij de PS zeggen dat hij een goede kennis heeft van zijn dossiers, maar dat hij de “carrure” mist om het gezicht van Brussel te zijn." (deredactie.be)
daadwerkelijk ontslag
naakt ontslag is standaardtaal in België
Van Dale: (algemeen Belgisch-Nederlands) naakt ontslag:
ontslag zonder begeleidende of overgangsmaatregelen
In Nederland: ‘gedwongen ontslag’
Naakte ontslagen kunnen soms vermeden worden door wie op pensioen of brugpensioen gaat, niet te vervangen. Er is dan wel banenverlies in een bepaald bedrijf, maar zonder daadwerkelijk ontslag. Of er kan een canada dry-regeling worden toegepast.
De vakbonden beweerden dat er naakte ontslagen zouden vallen.
Een heel lang en mager persoon die een beetje zwikt (zwikken) als hij gaat.
zie ook zwik, lange ~, zwikzwak
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Gewestelijk, in Vlaams-België en Zeeland: Lang, mager mensch (die met knikkende knieën en zwikkende voeten loopt).
“Gij lange zwik-zwak!” Sieders (1869).
zo’n lange zwik zwak heb ik nog niet veel gezien. Hoe vindt die broeken die lang genoeg zijn?
het gelijktijdig uitvoeren van meerdere al dan niet bezoldigde mandaten, verschillende banen of functies gelijktijdig uitoefenen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
antoniem: decumuleren
Onder de titel ‘Wie zijn de cumulkampioenen’ las ik gisteren in de gazet dat de winnaar zomaar efkes 59 mandaten cumuleert.
Veel politiekers cumuleren een burgemeesterssjerp met een zetel in het parlement.
uitroep van verwondering wanneer men iets verneemt wat niet positief is (ah bon? – met intonatie van het vraagteken): is dat zo?
uitroep van verontwaardiging wanneer men iets verneemt wat niet positief is (ah bon! – met intonatie van het uitroepteken): als dat zo zit!
- “Het was geen ongeval, het slachtoffer is vermoord.”
- “Ah bon?” antwoordde Witse.
Ze rekenen de kosten van het rechtzetten van hun eigen fouten aan? Ah bon! Dat gaan we nog eens zien. Geeft mij eens pen en papier.
ruimtelijke omgeving, entourage
vnw: omgeving; een mooi kader
Van Dale 2018 online: BE: ruimtelijke omgeving, beschouwd met het oog op geschiktheid en sfeer
= entourage
DB & Co in een romantisch kader (gallicisme: dans un cadre romantique; NL: in een romantische omgeving)
De docente had haar lessen in een vernieuwd kader gegoten.
De premier start de regering met een een vernieuwd kader.
> andere betekenis van kader
dichtrijden (ook fig.)
Van Dale 2016 online: BE
zie ook wegcode
wielertoerist.be: In Merendree een groepje van 6 weg en ik dan het gat toegereden met alleen Katrien in mijn wiel.
smo-triatlonteam.be: Metertje per metertje kwam ik dichter, maar zoals ze zeggen, de laatste 10 m toerijden zijn het lastigst
pvda.be: Dit stadsbestuur schept dus eerst een verschil en beslist dan dat uitgerekend de gebruikers van de zomerschool dit gat moeten toerijden.
vrt taalmail 631:
Twee medeverdachten zijn om dezelfde reden ook al veroordeeld geweest.
? Twee medeverdachten zijn om dezelfde reden eerder ook al veroordeeld.
zie ook gezegd gehad, gehad hebben, west
Het M-decreet is in maart dit jaar goedgekeurd geweest en gaat in voege vanaf volgend schooljaar. (vrt.be)
“Mocht hier (op het partijbestuur, nvdr.) gestemd geweest zijn over het lot van Marianne Thyssen, dan zou zij alle stemmen van het hele bestuur gehad hebben om verder te gaan.” (vrt.be)
Sinds 31 maart 1968 is Herman De Croo altijd verkozen geweest of was hij minister. (vrt.be)
Sommige juwelen waren al sinds haar dood in 1793 niet meer gezien geweest in het openbaar.(vrt.be)
“Mijn vader is na de oorlog veroordeeld geweest voor collaboratie. " Geert Bourgeois (pleitbezorger voor een afgeborsteld SN) op vrt.be
Bent u al ooit bedrogen geweest op vakantie? | VRT NWS – VRT.be
De regering zou nu niet nog een legervliegtuig naar India hebben willen sturen om de koninklijke besluiten door koning Filip te laten ondertekenen waardoor de koning zou gevraagd geweest zijn om vroeger naar België terug te keren. (vrt.be)
Kardinaal Godfried Danneels is vandaag meer dan tien uur ondervraagd geweest in de zaak van kindermisbruik door geestelijken. (vrt.be)
personeel op de spoeddienst van het ziekenhuis
zie ook spoedarts, spoedverpleegkundige, spoed, spoedgevallen; spoeddienst; spoedafdeling; verzamellemma geneeskunde
deredactie.be: Directie belooft extra spoedpersoneel Sint-Elisabethziekenhuis, acties blijven
ugent.be: Bijstand voor spoedpersoneel na het meemaken van een traumatische ervaring tijdens hun job: een empirisch-kwalitatieve studie.
SN/NL: m’n twaalfde
in tal van uitdrukkingen:
- van mijn twaalf jaar
- vanaf mijn twaalf jaar
- sinds mijn twaalf jaar
- op mijn twaalf jaar
- tot mijn twaalf jaar
- …
uiteraard met alle leeftijden van 1-111
vgl. Frans ‘mes douze ans’
vgl. de gelijkaardige NL uitdrukking ‘mijn twintiger jaren’ (enkel met tientallen)
Ik speel al toneel sinds mijn twaalf jaar. (muzotatjanabosman.blogspot.com)
Ten tweede heb ik sinds mijn achttien jaar een visuele handicap. (veto.be)
Op mijn 100 jaar loop ik ze nog allemaal voorbij. Tot mijn 91 jaar woonde ik … (kw.be)
Wel, ik ben vandaag 84 en ik zeg altijd dat ik door doe tot aan mijn 100 jaar! (radioreflex.be)
kapsel
ook coiffure
< Frans: la coiffure
Woordenboek der Nederlandsche Taal: COËFFURE, znw. vr., mv. -s.
Het frans coiffure `kapsel; hoofdbedekking’ (1694, in de verb. coiffure à boucles c. 1500), naast ouder coeffeure (voor 1528); zoo ook engels coiffure (voor 1631), incidenteel duits coiffure (begin 19de e.). Gelet op de data in de etymologische woordenboeken moet frans coiffure ouder zijn dan 1694. Eertijds ook in den vorm coëffure, een vorm die correspondeert met den ouderen vorm in het frans.
zie ook coiffeersel, coiffeur, coifferen
Een nief coiffuur
De coiffeuse heeft een nieuw coupe geknipt. Wat vindt ge van mijn coiffuur?
’k Wilde nooit naar de coiffeuse en mijn moeder moest ook van mijn coiffure afblijven.(De maand van Marie: vier vrouwen – Luuk Gruwez)
Kinderhoofden krijgen een volledige verzorging en een coiffure die helemaal af is. (lepetitartiste.be)
iemand die op brugpensioen is
niet in Van Dale 2016 online; brugpensioen wel
Van Dale 2018 online:bruggepensioneerde
in BE iem. die met brugpensioen is
zie ook verzamellemma mensen
De bruggepensioneerde ontvangt van de RVA een brugpensioen uitkeringen zijn ex-werkgever betaalt maandelijks een aanvullende vergoeding. Slechts weinig bruggepensioneerde keren ooit terug naar de arbeidsmarkt. (werk.belgie.be)
Een werkgever moet een bruggepensioneerde werknemer vervangen door een uitkeringsgerechtigd volledig werkloze of daarmee gelijkgestelde. (telenet.be)
Als een bruggepensioneerde wacht tot de leeftijd van 65 jaar om de groepsverzekering op te vragen, kan hij dat doen tegen een voordelig tarief van 10 procent. Dat blijkt nu zwart op wit uit een bericht van de fiscale administratie aan de werkgevers. (tijd.be)
ontgroening bij studenten
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, studententaal
zie ook: studentendoop, dopen en andere definitie van doop, doopcharter, doopgids
Op den doop drinkt het praesidium geen alcohol. De schachten uiteraard wel.
Feestelijk gezinsevent (ander dan gewone grote/kleine kermis), braderie, feestmarkt, rommelmarkt enz.
Vlaams volksfeest voor jong en oud, meestal een weekend lang, met traditionele kermisactiviteiten.
- volksspelen en dansen
- sport en spel
- kermis
- eten en drinken: streekgerechten
- tweedehandsmarkt
- straat- en randanimatie
- bal of fuif
vnw: volksfeest met kramen en tenten voor een liefdadigheidsdoel, liefdadigheidsbazaar, fancyfair
in Nederland “fancy fair”, “liefdadigheidsbazaar” e.d.
Van Dale 2012 online Belgisch-Nederlands
Vlaamse kermis in 1652 door David Teniers II
zie ook andere betekenis van Vlaamse kermis
Er is op de Hondenzwemming in Sint-Baafs-Vijve geen speciale doelstelling of superprijs te winnen. Het is een Vlaamse kermis met kraampjes, oude ambachten, brocante en jenevertentjes. Er is na de wedstrijd ook nog de Hondenworp.
Iets of iemand uitsluiten vóór de onderhandelingen. Bijvoorbeeld om een coalitie te vormen.
Wordt vaak gebezigd in ontkennende zin: geen exclusieven stellen; SN: niets of niemand uitsluiten
Van Dale: exclusieve, de (v.); -s, -n, Frans
1. Belgisch-Nederlands, niet algemeen
radicale afwijzing van iets waaraan of iemand met wie men niet wil meewerken
synoniem: veto
Van Dale 2016 online: BE algemeen
zie ook exclusieve
De minister stelt evenwel geen exclusieven tegenover hen. Ze spelen hoog spel, maar het is een democratische partij als een andere. De kiezer maakt uiteindelijk zijn keuze.
de auto met was behandelen
vnw: een auto in de was zetten
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
< Simoniz, merknaam voor autowas
zie ook simonis; verzamellemma wegcode
Nu kunt ge de auto ook in de carwash laten simoniseren.
Elk weekend in het sop, om de zoveel weken simoniseren tot hij zichzelf erin kon spiegelen. De carrosserie blonk (standaard.be)
" Ik heb zelfs auto’s gewassen en gesimoniseerd om wat extra geld te verdienen om in mijn zangcarrière te investeren." (hln.be)
een wagen die in afwachting van de levering van een leasingwagen beschikbaar gesteld wordt aan de klant
Van Dale 2015 online: BE
zie ook verzamellemma wegcode
sofim.be: Stel: in afwachting van zijn definitieve firmawagen die hij krijgt vanaf 1 juni krijgt hij vanaf 1 maart een aanloopwagen ter beschikking.
belfius-autolease.be: Met onze aanloopwagens kunt u al de baan op vooraleer uw bestelde leaseauto’s geleverd zijn.
vnw: (fig.) domoor, dom en koppig persoon
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Prov. Antw.: ne /stienezel/ ook /steinezel/
zie: steenezel, zo koppig zijn gelijk ne ~
Het is ne loempe steenezel
Chris en Wendy van ‘t Gerecht in Turnhout zitten nog in de race voor het tv-programma ’Mijn Restaurant’ en die race wordt vermoeiend. Bij een interviewafspraak stuurt Chris zijn kat, want hij is voetballen en Wendy noemt hem een “koppige steenezel”. HBVL 260509)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.