Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
tekort hebben, mankeren, missen in de betekenis van ‘het niet hebben van’
meestal met voornaamwoord hem, haar,
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, weinig gebruikt afwezig zijn bij, ontbreken
Typisch Vlaams: mangelen aan: Geen Algemeen Nederlands
Hij heeft alles, het enige dat hem mangelt is een goei lief. Daar moet hij geld voor hebben om ze te kunnen onderhouden en dat mangelt hem ook.
“Het Brussels International Business Court moet in het Engels internationale geschillen oplossen. Maar juridisch mangelt er wat en de KMO’s dreigen in de kou te staan.” (Doorbraak 04/09/18)
> zie andere betekenis van mangelen
Iemand die na zijn opleiding gaat werken en daarna weer onderwijs gaat volgen om een hoger diploma te behalen
ook zij-instromer, zie voorbeelden
NL: neveninstromer
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, onderwijsterm
EHBO-kit voor zijinstromers.
Met zijinstromers bedoelen we personen die (nog) geen aggregatieopleiding, lerarenopleiding of GPB-opleiding gekregen hebben of die na een lange tussenperiode opnieuw in het onderwijs stappen. (website: Katholiek Onderwijs Bisdom Brugge)
Mijn dochter is een zijinstromer. Ze heeft 5 jaar als kapster (beroepsopleiding) gewerkt en nu start ze de opleiding voor verpleegkundige om een A1-diploma te behalen.
Coronacrisis veroorzaakt carrièrewending, meer zij-instromers in het hoger onderwijs (vrt.be)
arm zijn, geen geld bezitten, blut zijn
Van Dale online 2016: (informeel) geen nagel meer hebben om zijn gat, zijn kont te krabben, erg arm zijn
Ghemeene Duytsche Spreekwoorden: Hy en heft niet een naghel den eers (aars) mede te clouwen (1550)
zie ook rotte, gene ~ frank hebben
Zie dat daar lopen te stoefen met zijne nieuwe jas, en hij heeft verdorie gene nagel voor aan zijn gat te krabben.
’Doine iej giene noogel vei on ze gat te krabbe!’ (deredactie.be)
jonge middenklasser-Vlaming die als inwijkeling in de Brusselse Dansaert-buurt komt wonen
vgl. Dansaerteffect
De Dansaert-Vlaming is hier niet geboren, maar via studentenhuis ‘Melrose Place’ of via de hokken aan de VUB de hoofdstad binnen gesijpeld. (bruzz.be)
Ze hebben het gemunt op de Dansaert-Vlaming, een politieke nitwit die er volgens politici en opiniemakers de bon vivant uithangt op kosten van de Vlaamse Gemeenschap. (knack.be)
De favoriete adresjes van de Dansaert-Vlaming – De Standaard
Dansaert Vlamingen. Je kan ze misschien best omschrijven als de hippe Nederlandstalige Brusselaars die in de buurt van de Dansaertstraat wonen. (radio1.be)
Voor wie het allemaal maar van de zijlijn heeft gevolgd: een Dansaertvlaming is een hippe Vlaming die in een bepaalde wijk van Brussel woont. Maar voor Sara Leemans (29) zijn de clichés die bij deze hipsters uit onze hoofdstad horen, van toepassing op millennials over het hele land. (demorgen.be)
Het geruzie tussen de deelregeringen in België.
vgl: ‘vechtscheiding’
zie ook afgunstfederalisme, oplossingsfederalisme, samenwerkingsfederalisme
VD2014 online: Belgisch-Nederlands
Het klopt dat er samenwerking tussen de beleidsniveaus nodig is, dat vechtfederalisme vermeden moet worden, dat beleid van het ene niveau duidelijke gevolgen heeft voor het andere en omgekeerd. Bron: VRT-nieuws, Carl Devos
demorgen.be: Metrofederalisme met pragmatische samenwerking of vechtfederalisme met gewestgrenzen als loopgraven: wat zal het zijn?
De schending van het colloque singulier of het buitengewoon overleg. Het niet naleven van de zwijgplicht die van kracht is nadat men bij de koning en/of koningin in een audiëntie is ontvangen ofte wel uitspraken doen over de interne aangelegenheden van het Hof.
De koning mag er geen persoonlijke mening op nahouden, aangezien alles wat hij zegt, gedekt wordt door de regering.
Het geheimhouden van de inhoud van de audiënties is cruciaal tijdens regeringsvormingen. De meeste politici houden zich dan ook strikt aan deze regel en zullen nooit een uitspraak doen over de inhoud van het gesprek of de mening van de Koning. Indien er toch een mededeling is, dan zal dit altijd met goedkeuring zijn van een minister. Wanneer een burger of een minister iets gezegd of gedaan heeft waardoor hij de geheimhoudingsplicht geschonden heeft m.b.t. de gesprekken met het staatshoofd, zegt men dat hij of zij de Kroon heeft ontbloot.
< Frans: découvrir la Couronne
Van Dale 2016 online: BE
NL: de eenheid van de Kroon is in gevaar
zie ook verzamellemma kledij
In Voeren legt Happart voor de vierde keer de eed af als eerste schepen. Wynants weigert de eed af te leggen. De Kroon is ‘ontbloot’. (De Morgen, 25/09/87)
De speciale senaatscommissie over Rwanda zal geen persoonlijke medewerkers van de koning en ook geen leden van het Militair Huis kunnen ondervragen. Deze beslissing komt er na een advies van KUL-grondwetspecialist André Alen en diens Luikse collega Scholsem waarin gesteld wordt dat zo’n ondervraging neerkomt op ‘het ontbloten van de kroon’. (De Morgen, 25/02/97)
NL: saamhorigheid
DS2015 standaardtaal
vrttaal.net: samenhorigheid, saamhorigheid: Beide varianten zijn correct. In België is samenhorigheid het gebruikelijkste woord, in Nederland saamhorigheid.
vgl. ook samenhorigheidsgevoel
De samenhorigheid in een dorp zoals Bovekerke waar iedereen iedereen kent, leidt tot hulp ten bate van mensen in nood (nieuwsblad.be)
Hij deelt daartoe feestcheques uit aan buurtinitiatieven die het sociaal contact en de samenhorigheid in de Demerstad kunnen bevorderen. (hbvl.be)
kort verzuim, buitengewoon verlof (werkonderbreking met behoud van loon, geoorloofd bij bepaalde familiegebeurtenissen)
< Frans: congés de circonstances
vnw: (bnl.) buitengewoon verlof (voor o.a. huwelijk, overlijden familielid enz.)
Van Dale 2017 online: BE
ook klein verlet
Werknemers die trouwen krijgen 3 dagen omstandigheidsverlof.
Familiaal verlof valt niet onder het omstandigheidsverlof omdat het onbetaald is.
gordelroos, Sint-Antoniusvuur
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
zie ook windpokken, wijnpokken; verzamellemma geneeskunde
Ik heb de zona gehad op mijn linker schouderblad en had er geweldige jeuk van.
toestel om buizen mee te ontstoppen
Van Dale 2016 online: BE
Ik denk eraan een rioolrat te kopen zodat ik elke 6 maand de buizen eens kan doorspuiten. Maar waar kan ik die vinden, gewone DHZ-zaak? (bouwinfo.be)
Rioolrat (slang 1/4" – 15m) klein – Verhuur. Rioolrat (slang 1/4\" – 15m) klein. Technische omschrijving:Aan te sluiten op een elektrische hoge druk reiniger. (huurland.be)
Met een rioolrat kan u soms resultaat halen, zoniet belt u naar ’t Gents Ontstopperke die u direct uit de nood zal helpen. (ontstoppingsdienst-limburg.be)
menstruatie, ongesteld
synoniem van maandstonden, veranderingen
< Frans règles
zie ook verzamellemma geneeskunde
Ik heb mijn regels.
Met het innemen van de pil kunnen de regels nu ‘geregeld’ worden.
-vervangproducten binst en kort na de oorlog, meestal van minderwaardige kwaliteit – vb eierpoeder
-ook synthetische producten
-algemeen woord voor alles wat er in die periode op de markt kwam
uitspraak /erzats/ met de klemtoon op de eerste lettergreep, van het Duits ersetzen: vervangen
Algemeen Nederlands Woordenboek: ersatz
(vooral) in België
iets van een mindere kwaliteit of geschiktheid wat gebruikt wordt ter vervanging van iets anders, vaak omdat dat laatste niet beschikbaar is
Moeder maakte een omelet met eierpoeder, het was een soort gele pannenkoek, niet zo smakelijk als van een vers eitje.
Tot hiertoe verkocht vader alleen degelijke goederen die uit katoen, wol of zijde werden vervaardigd, al de rest vond hij maar erzats.
Toen er in de buurt een Mongooltje werd geboren kwam dit volgens hem door ‘den erzats’.
1) trek, goesting
2) lust, goesting
1) VD2015 online: verouderd
2) VD2015 online: Belgisch-Nederlands
1) Nee, ik gaan niet eten nu, ik heb geen appetijt. Ik zal straks wel een boterham of zo smeren.
2) hln.be: Seksuele appetijt kan je eten
2) Aspe: Ze heette Roxanne, een topmodel met eindeloos lange benen en een onvoorstelbare seksuele appetijt.
a) klein kind; ukje
b) ook als diminutief van broekvent
Van Dale 2016 online: BE
ANW: (vooral) in België: jong kind dat nog maar net een broek draagt
vnw: kleuter, broekje, broekenman
a) klein bubbelke klein pummelke
klein broekventje van mie
kom hier ik zal u pakken
kom op uw vaders knie
(Bubbelke – Willem Vermandere)
a) demorgen.be: Chinees broekventje staat plots met scooter tijdens spits op druk kruispunt
b) industria.be: Het zal niet lukken want Rafke is eigenlijk maar een onnozel broekventje!! Hij is ook niet al te pienter! Tja, eerder DOM.
(Frans: maison de justice) dienst van de federale overheid die gerechtelijke bijstand levert
NL: Bureau Rechtshulp
Van Dale 2016 online: BE
Tijdens de openingsuren van het justitiehuis Gent kan men bij een justitieassistent terecht voor vragen die betrekking hebben op de taken van de justitiehuizen. (justitie.belgium)
Wie een juridisch probleem heeft of wie slachtoffer wordt van een misdrijf, weet soms niet meteen waar naartoe. Het justitiehuis in uw buurt kan u op weg helpen. (Elfri de Neve)
SN-NL: gekkekoeienziekte
De dolle koeienziekte heeft aan de veehouders reeds een pak geld gekost
met twee maten (meten)
vnw: met twee maten en twee gewichten werken/meten: handelen afhankelijk van de situatie, met twee maten meten
Fr. avoir deux poids et deux mesures
Europa meet met twee maten, twee gewichten: “We zien dat de economische en militaire samenwerking met Israël gewoon verder gaat, geen vuiltje aan de lucht. Maar de Palestijnse Autoriteit wordt om de haverklap gestraft (…) dat is meten met twee maten en twee gewichten: een straffe houding tegenover het Palestijnse volk en een heel soepele houding tegenover de Israëlische autoriteiten.” (uit: Indymedia)
(media) Vlaanderen
verwijst naar de politieke suprematie van de CVP (Christelijke Volks Partij) gedurende een bepaalde periode
“Decennialang stond Vlaanderen synoniem voor de CVP en Wallonië voor de PS. Nadat de CVP/CD&V-staat in Vlaanderen jaren geleden al ten onder was gegaan, verbrokkelde de PS-staat in Wallonië ook al een tijdje.” (De Tijd 200617)
En zo worden we op 15 oktober bijna zeker wakker in een Vlaanderen dat weer wat minder de oude CVP-staat is. (DM 061012)
afspraken over het houden van de studentendoop die vastgelegd worden in een soort contract (charter)
De Leuvense rector en de studentenverenigingen zijn trots op het nieuwe, aangescherpte doopcharter dat regelt wat er kan en niet kan bij studentendopen. (standaard.be)
Geduld van rector is op na dodelijke studentendoop: “Wie charter niet ondertekent, riskeert sancties die zelfs kunnen leiden tot uitsluiting KU Leuven” (hln.be)
Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits eist dat alle studentenverenigingen zich aan het doopcharter houden. (vrt.be)
traag, langzaam
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In het Zuiden.
Wat stil gaat, gaat lang, Rutten (1890).
Ga wa’ stilder, ik kan oe nie’ volgen, Corn.-Vervl. (1899)
Die rijdt zo stil hiervoor, ik zal hem is rap voorbijsteken sè.
> andere betekenis van stil
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.