Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
wondpleister, (kleef)pleister, kleefverband
zie ook: plekker; verzamellemma geneeskunde
We zullen op die wond ne plakker plakken.
Ge moet dat ontsmetten en er ne plakker op doen.
> zie andere betekenis van plakker
rennen, hardlopen
DS2015 standaardtaal, maar in Vlaanderen heeft “lopen” een engere betekenis, namelijk “zich snel op de benen bewegen”, in NL betekent “lopen” ook “zich op de benen bewegen”, in VL gebruikt men dan eerder “gaan”
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1; Gaandeweg dringt de Belgische betekenis ook in Nederland door. Mensen die voor hun plezier (hard)lopen noemen zichzelf ‘lopers’ en onderscheiden zich daarmee van trage wandelaars.
Ik heb de hele afstand gelopen.
Loopt, of ge mist uwen bus straks nog!
Waar is Armand naartoe? Hij is kwaad naar buiten gelopen.
betekenis Vlaanderen: er zijn voor- en nadelen aan
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
betekenis Nederland: het levert voordeel op voor beide partijen
bron: taaltelefoon.vlaanderen.be
De budgettaire besparingen, dat is een mes dat aan twee kanten snijdt: langs de ene kant maaakt de staat minder schulden, langs de andere kant wordt de economie minder gestimuleerd waardoor de staat minder inkomsten krijgt.
houden van, liefhebben , beminnen
DS2015 standaardtaal
dit is de enige authentieke uitdrukking in Vlaanderen om liefde uit te drukken; andere uitdrukkingen worden hier als bekakt en onecht ervaren; voor Vlamingen is woordgebruik zoals “Ik heb je lief”, “Ik bemin je”, “Ik hou van je” typisch voor boekskes of liefdesliedjes
zie ook gaarne zien
Schatje, ik zie u graag!
“Als ge wilt dat het iets wordt met haar zult ge toch ne keer moeten zeggen dat ge haar graag ziet.”
“Ziet ge elkander graag? Kus elkander dan, ga ne keer samen onder den douche”
demorgen.be: Nederlandse krant AD brengt ode aan België: “Wij zien u graag”
Hoeveel Nederlanders in een relatie met een Belg zullen er in onzekerheid hebben gezeten door de zin: ‘Ik zie je graag’? (gidsvoorhetzuiden.nl)
actie waarbij de politie gedurende een bepaalde periode intensief en over een hele regio snelheidscontroles houdt
Woord van het jaar in Vlaanderen in 2014 (Van dale)
google2014: .BE (>40.000) ; .NL (>1.900) meestal mbt tot BE
zie ook wegcode
nieuwsblad.be: De tweede flitsmarathon lijkt zoals de vakbonden voorspelden eerder een mak ‘flitsloopje’ te zijn geworden.
hln.be: Slechts 62 van de 122 Vlaamse en Brusselse politiezones zullen vandaag deelnemen aan de flitsmarathon, zo blijkt vrijdag uit een rondvraag van Het Laatste Nieuws.
1. heel ambetant, vervelend, rot
2. in samenstellingen: kakwijf, kakvent, kakmadam, kakweer,…
syn.: shit
NL: kut
1. Oh nee, kak, dat ging efkes ni goe.
2. Dat vies grijs kakweer ben ik kotsmoe!
(Fr: La Flamme Rouge) driehoekige rode vlag in de wielersport om aan te geven dat de renners op 1 kilometer van de finish zijn
zie ook vod : vlag, wimpel
Ik dacht dat we het zouden uitzingen tot de finish, maar we werden onder de rode vod gegrepen door de voorwacht van een fel uitgedund peloton. (nieuwsblad)
Onder de rode vod zette Anisha Vekemans alles op alles maar ook haar poging werd tenietgedaan. (cyclingteam-damesvlaanderen)
zeuren, jammeren over een bepaalde toestand;
ook zagen en klagen (zie voorbeelden)
zie zagen
“We weten allemaal, eens goed klagen en zagen, dat kan deugd doen. “Het kan inderdaad aardig opluchten, maar dat is een kortstondig gevoel.” (deredactie.be)
“Daarom is zagen en klagen nog niet zo slecht voor je. We maken er ons allemaal wel eens schuldig aan. Klagen over het Belgische weer, mopperen over de drukte op het werk of zeuren over de ellenlange files en trage chauffeurs.” (feeling.be)
‘Stop met klagen en zagen’: minister van Mobiliteit Lydia Peeters reageert furieus op topvrouw De Lijn (demorgen.be)
gerecht bestaande uit een boulet gevuld met een hardgekookt ei
NL: gehaktbal kiekeboe
Vogelnestjes worden traditioneel geserveerd met tomatensaus.
Mijn moeder paneerde de vogelnestjes altijd, dan hadden ze een krokante korst als ze uit het fritvet kwamen.
Tot voor kort kregen we nog schattige vogelnestjes in bomen te zien wanneer we deze zoekopdracht intikten in Google. Inmiddels zitten we in de Belgische filterbubbel en krijgen we plaatjes van gehaktbal met een hardgekookt ei erin te zien. (gidsvoorhetzuiden.nl)
weggaan
vooral in de gebiedende wijs: stap het af! (ga weg)
Van Dale 2016 online: BE
DS2015 geen standaardtaal (ondanks voorbeelden onder)
vergelijk afstappen
Ik stap het hier af!
Komaan jong, stap het af!
Ze weigerden mee te werken en één van hen stapte het af in het midden van een les. (standaard.be)
Zowat de helft van de dapperen die het beestenweer trotseerden om Anderlecht aan het werk te zien, stapte het af na de 0-3. (standaard.be)
zeg, in verschillende betekenissen en met verschillende connotaties
Seg, hebt ge het al gehoord van de Paul? Die heeft verleden week iet voorgehad …
Seg! Kunde gij niet zien waar dat ge loopt!
Ja, seg, … ik heb het al zo dikwijls gevraagd, hij luistert toch niet.
Séééég, ’t zal wel genoeg zijn zeker?
Seg, seg, seg … wat is dat daar allemaal?
Séggis, wie was dat weer gisterenavond op tv waarvan we de naam niet meer wisten? (zeg eens)
vlug, min of meer op goed geluk, iets of iemand grijpen en vasthouden
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Vastgrabbelen, (Zuid-Nederland) in ’t wild of rondtastend vastgrijpen
“Probeert, of hij het kaartje snel genoeg kan vastgrabbelen” Roothaert, Dr. Vlimmen (1936).
Wederk.
Als men valt, wilt men hem (zich) vastgrabelen, Gezelle (St.-Margriete, ± 1880).
Ze kon de kleine nog just vastgrabbelen toen hij de straat overliep.
enquete, zich informeren bij een bepaalde doelgoep
ook: het zich bevragen (zichzelf vragen stellen)
Van Dale 1995 (in België) enquete
vrt taalnet: bevraging (enquête) is standaardtaal in België. In Nederland komt het nauwelijks voor.
maar: Het werkwoord bevragen (ondervragen bij een enquête) is in het hele taalgebied gebruikelijk
vgl. ondervraging
zie ook marktbevraging, sectorbevraging, ledenbevraging, zelfbevraging, burgerbevraging, buurtbevraging
Het voorstel kwam tot stand na een uitvoerige bevraging van de omwonenden.
Muziekpedagogie aan het Lemmensinstituut: Een doorgedreven terugkoppeling tussen ervaringsgerichte praxis en theoretische reflectie verzekert dat de student dat doet vanuit een permanente bevraging van zijn eigen muzikaal en muziekpedagogisch handelen.
Na een diepgaande bevraging van zijn geweten kwam hij tot inkeer.
traditionele politieke partijen, met negatieve bijklank
zie ook trado, traditionele partij
“Wanneer zullen de trado’s eindelijk eens begrijpen dat deze tactiek hun geloofwaardigheid uitholt en de kiezers wegjaagt.” (uit een blog)
krantenwinkel, dagbladhandel, dagbladwinkel, krantenshop, gazettenkot
zie ook: dagbladhandelaar
Elke morgen passeer ik de gazettenwinkel. Ik koop er de gazet, soms de libel en kingmuntjes.
illegale afvalstorter
Van Dale 2016 online: BE
zie ook: sluik-; sluikstorten
Nadat de sluikstorters betrapt waren, werden ze met hun afval naar het stort begeleid.
Om de sluikstorters te betrappen bracht de stad met behulp van vrijwilligers de meest sluikstortgevoelige plaatsen in kaart. (vrt.be)
vlijtige student
vnw: ijverig student, studiehoofd, studiebol
Van Dale 2018 online: BE
Zijn leven lang bleef hij een zoekende geest, een studax, zoals ook blijkt uit dit gedicht, wellicht zijn bekendste. (kuleuven.be)
De oudste zoon was een studax, u leest zijn verhaal in een volgend hoofdstuk, en de jongste baby werd directeur van een bankinstelling te Waregem waar hij nu nog woonachtig is. (De witte veer. Honderd jaar duivensport – Edward Baeten)
Valeer was een studax, een pedagogische-filosofische boekenwurm, die zich uren-dagen-jarenlang met ontoombare gulzigheid een weg beet in zijn letterzware, stapelhoge privé-bibliotheek. (seniorpix.be)
Van studax tot Teletubbie en terug: dit moet u weten over de “oude nieuwe” SP.A-minister Frank Vandenbroucke (vrt.be)
verdubbeling van gaan
vnw: in België soms dubbel gebruikt: ik ga gaan zwemmen: ik ga zwemmen
gaat ’t gaan gaan? = gaat dat stilaan ophouden
ook in Oost-Vlaanderen
Half zeven al? We gaan gaan eten. (Hier wordt niet bedoeld dat men uit eten gaat!)
Gisteren op tv gebruikte een man de driedubbele gaan, en het klonk geeneens verkeerd: We gaan hier eens gaan gaan eten. (Hier ging men wel in een restaurant eten)
We gaan ne keer gaan zien. (We stappen maar eens op.)
Gaat ’t gaan zo met die twee tassen in uw handen? (Zal het lukken…?)
Een vader zegde tegen zijn ruziënde jongens: “Gaat ’t gaan gaan?”
Gaat hij daarmee akkoord gaan, of gaat hij daarmee niet akkoord gaan?
Gaat het hier bijna gaan gedaan gaan zijn?!
den enigste grapjas gaat ook andere oorden opzoeken. hij gaat gaan werken voor nen bierproducent.(denblaven.blogspot.com – Aalst)
“Hij rijdt iedere week met zijn twee zoontjes Tobias en Gabriel op de fiets en gaat af en toe met mij gaan paardrijden als dat nog lukt.” (Herman De Croo op vrt.be)
Toen destijds het concept van een Vlaamse canon geopperd werd passeerden allerlei concepten de revue. Patatten. De Chiro. Vogelepik (vogelenpik) op ne velo. Het combineren van het hulpwerkwoord ‘gaan’ met het bewegingswerkwoord ‘gaan’. Maar vooral: onze valse bescheidenheid. (demorgen.be)
voor vuile vis uitgemaakt, uitgescholden worden
Of ik ben twee minuten slechtgezind, omdat iemand me heeft uitgemaakt voor “het rot van de straat”. (civieleveiligheid.be)
Waarom maakt jouw man je uit voor het rot van de straat als je hem vertelt over zo’n probleemsituatie? (happylicious.be)
Ook mij heeft hij uitgescholden voor het rot van de straat. (nieuwsblad.be)
- niet vervolgen, een strafdossier zonder gevolgen klasseren
- een met redenen omklede beslissing door het Openbaar Ministerie, niet tot vervolging over te gaan; meestal toegepast bij kleinere overtredingen wanneer men het te druk heeft met grotere misdrijven
De Nederlandse term hiervoor, ‘sepot’, is in Vlaanderen onbekend.
Er was klacht wegens ordeverstoring tegen u neergelegd, maar uiteindelijk vonden ze het moeite niet om u te vervolgen en hebben ze voor seponering gekozen.
In België is het OM wettelijk verplicht zijn beslissing tot seponering te motiveren. Dit gebeurt aan de hand van omzendbrief COL 12/1998 waarin de motieven van de zonder-gevolgstellingen bepaald werden. (Wikipedia)
Ook in België heeft de beslissing tot seponering een voorlopig karakter: het OM kan alsnog tot vervolgingen overgaan, voor zover de strafvordering nog toelaatbaar is. (Wikipedia)
In België is tegen een beslissing tot seponering niet in beroep te gaan. Men kan zich wel burgerlijke partij stellen bij de onderzoeksrechter, zodat het dossier verplicht heropend en onderzocht wordt. (Wikipedia)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.