Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #1551 09 April 2021: kadee

    kadee
    (de ~ (m.), ~s)

    kerel, vent, vooral spottend
    schertsfiguur, mooierd, ‘ook eentje’

    vnw:
    •flinke kerel, vent
    •losbol, boemelaar
    •jongen, deugniet

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal

    vgl. ook cadet

    zie ook verzamellemma mensen

    Gij zijt nogal ne kadee. Uwe gsm ergens neergelegd en nu maar zoeken waar.

    > andere betekenissen van kadee

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door haloewie en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Feb 2023 15:16)
    Dit woord was woord van de dag op 09 Apr 2021

    👍
    442

    #1552 08 April 2021: duvelke

    duvelke
    (het ~, ~s)

    een klein kacheltje dat veel warmte afgeeft; een klein, handig voorwerp dat “duivels” goed presteert

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Klein gietijzeren kacheltje. In Zuid-Nederland (Cornelissen-Vervliet)

    Het duvelke brandde op halve kracht, maar toch was het na een half uur al lekker warm in de blokhut.

    > andere betekenis van duvelke

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door de Bon (27 Jul 2021 13:54)
    Dit woord was woord van de dag op 08 Apr 2021

    👍
    432

    #1553 07 April 2021: koterij

    koterij
    (verzamellemma)

    De Vlaming is, zacht uitgedrukt, erg gesteld op zijn koterij in de bouwkunde, maar even goed in de taalkunde. In dit lemma bewaren we een overzicht van een hele rist koten – ‘koterij’ is hiervan het collectief meervoud. In se is elke afgesloten ruimte kleiner dan een volwaardige woonst een kot (hoewel het woord ‘kot’ ook als koosnaam voor een huis kan aangewend worden), waardoor er constant nieuwe samenstellingen kunnen ontstaan. Naast deze samenstellingen bestaan er ook ettelijke typische uitdrukkingen die rond een of ander ‘kot’ draaien.

    Samenstellingen:

    apenkot
    ballenkot
    bergkot
    bergingskot
    bezemkot
    buskotje
    digikot
    doempkot
    drankkot
    drugskot
    druppelkot
    duivenkot
    fietsenkot
    frietkot
    fritkot
    gazettenkot
    hennekot
    hoerenkot
    hondenkot
    houtkot
    hullekot
    jeneverkot
    kattenkot
    kelderkot
    kiekenkot
    knutselkot
    koffiekot
    kolenkot
    konijnenkot
    koolkot
    kotgenoot
    kruipkot
    nachtkot
    oefenkot
    opkotplicht
    pandoerenkot
    paskot
    platen kot
    rattekot
    rokerskot
    rommelkot
    smoorkot
    smurfenkot
    stampkot
    stemkotje
    studentenkot
    telefoonkot
    tuinkot
    varkenskot
    vogelkot
    vogelkotje
    waskot
    wc-kot
    werkkot
    wietkot
    zottekot
    zuipkot
    zwienekot
    zwijnenkot

    Studentenjargon:
    boerenkot
    kotstudent
    kotbaas, kotmadam, kotvader
    kotbaasbedrijf
    kotbedrijf
    kotencomplex
    kotenimperium
    kotfuif
    kotprijs
    kotreglement
    kotleven
    koteten en daarmee ook kotkilo’s
    kotlabel
    kotbelasting, kottaks
    kotspotting
    luxekot
    sportkot

    Uitdrukkingen:
    blijf in uw kot
    dansen, mijn kot staat te ~
    kot, eerst een ~ en dan een varken
    kot, het ~ afbreken
    kot, het ~ in brand steken
    kot, het ~ is te klein
    kot, het ~ voor zich (alleen) hebben
    kot, het ~ vrij hebben
    kot houden
    kot, iemand uit zijn ~ lokken
    kot, in zijn ~ blijven
    kot, op ~ gaan
    kot, op ~ zitten
    kot, uit z’n ~ komen

    Regionaal beperktere uitdrukkingen:
    Kotegem
    kot, daar hebt ge het ~
    kot, iemand naar zijn ~ rijden
    kot, er zijn ~ in hebben
    sterven op het kot
    kotje, in een ~ zitten
    vogelkotje, tegen het ~ gelopen

    afgeleiden:
    krotbaas
    krotspotting

    zie ook kot, -erij

    zie ook schrijf- en uitspraakvariant koterie

    > andere betekenissen van koterij

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (12 Apr 2025 18:21)
    Dit woord was woord van de dag op 07 Apr 2021

    👍
    106

    #1554 06 April 2021: weerbots, van de ~

    weerbots, van de ~
    (uitdrukking)

    van de weeromstuit

    ook wel eens ‘van de weerombots’: contaminatie van de weerbots, ven de weeromstuit, zie voorbeelden

    Zijn vrouw is ’t afgebold en van de weerbots is em in ’t klooster gegaan.

    Ik las daarnet de post van Patricia toen ze hem naar de mailinglijst van Gentblogt stuurde (aha! in exclusiviteit gelezen, dus!), en ik heb dat van de weerombots aangegrepen om ook een afspraak te maken bij de kapper. (blog.zog.org)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (21 Aug 2021 14:02)
    Dit woord was woord van de dag op 06 Apr 2021

    👍
    320

    #1555 05 April 2021: welvaartsenveloppe

    welvaartsenveloppe
    (de ~, ~pen m. zelfst. nw.)

    een enveloppe voor de welvaartsaanpassing van uitkeringen van de sociale zekerheid van de zelfstandigen en werknemers

    De financiele begrippenlijst: BE: een structueel mechanisme dat de loondrempels en de sociale uitkeringen bindt aan de welvaart.

    De Wever benadrukt tegelijkertijd de noodzaak van sociale correcties. Hij noemt als voorbeeld de 100 procent van de welvaartsenveloppe die de regering nu toekent.
    (DS 05/12/14)

    En opnieuw: de indexsprong gomt de inspanningen van de welvaartseveloppe gewoon weg. (visie/CM)

    “De oplossing van de werkgevers voor de crisis? Gepensioneerden, zieken en werkzoekenden verarmen door te snijden in de welvaartsenveloppe.” (vrt.be – 2022)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (13 Sep 2022 11:05)
    Dit woord was woord van de dag op 05 Apr 2021

    👍
    243

    #1556 04 April 2021: bedrijvig

    bedrijvig
    (bw.)

    Typisch Vlaams: bezig, actief, werkzaam: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 3; De Nederlands-Nederlandse bijbetekenis ‘druk, druk, druk’ ontbreekt in België. Iemand die rustig zijn werk doet, kan in België ook ‘bedrijvig’ worden genoemd.

    vnw: in België ook in de neutrale betekenis: actief, werkzaam (zonder de bijbetekenis ijverig, druk)

    Inbrekers bedrijvig in Pajottenland (Herne) – De Standaard

    Voor onze klant te Niel, een familiale onderneming bedrijvig in de vervaardiging van betonproducten, zijn wij op zoek naar polyvalente operatoren (vdab.be)

    Hij was werkzaam in de firma Eternit als handelscorrespondent en sinds 1962 bedrijvig in de politiek. (blog.seniorennet.be)

    Groep CMW, bedrijvig in de sociale dienstverlening, wijzigt per 1 januari 2001 zijn benaming in Arenberg Dienstengroep. (dvo.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (07 Sep 2021 07:07)
    Dit woord was woord van de dag op 04 Apr 2021

    👍
    37

    #1557 03 April 2021: caractériel

    caractériel
    (zn. m.; ~s)

    iemand met een principiële, koppige, hardleerse persoonlijkheid; persoon die door zijn karakter altijd min of meer in conflict ligt met iedereen, die geen harmonieuze relatie kan hebben met zijn omgeving

    “Als je een beetje rechtlijnigheid aan de dag legt, word je al snel omschreven als een ‘caractériel’. (opinie.deredactie.be)

    Wie daar tegen is is een caractériel, een eedbreker, een onbetrouwbare onderhandelingsparter. (inflandersfiels.eu)

    “De partijtop weet nu dat hij niet meer door ‘caractériels’ zal worden gegijzeld”, besloot De Standaard. (demorgen.be)

    Is het de caractériel Bouchez die toeslaat? (vrt.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (11 Aug 2021 04:11)
    Dit woord was woord van de dag op 03 Apr 2021

    👍
    278

    #1558 02 April 2021: in een wip en een gauw

    in een wip en een gauw
    (uitdr.)

    snel, onmiddellijk

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    prov. Antw.: op een wip en een gauw

    zie ook: gauw, op nen hik en ne ~, op een wip en een flik

    Het product was in een wip en een gauw uitverkocht.

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Jozefs en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 02:54)
    Dit woord was woord van de dag op 02 Apr 2021

    👍
    466

    #1559 01 April 2021: terugdraaiende teller

    terugdraaiende teller
    (begrip)

    “De terugdraaiende teller:
    loopt op wanneer je meer energie verbruikt dan je produceert en
    draait terug wanneer je meer energie produceert dan verbruikt.” (fluvius.be)

    google2021: zowat alle hits op .NL hebben betrekking op BE

    Eigenaars van zonnepanelen die tegelijkertijd een warmtepomp of elektrische wagen hebben aangeschaft, zullen de afschaffing van de terugdraaiende teller financieel het hardst voelen. (vrt.be)

    Het Grondwettelijk Hof heeft zijn arrest gepubliceerd over de terugdraaiende teller bij zonnepanelen. (vreg.be)

    Protest op social media tegen vernietiging systeem terugdraaiende teller: “Laten we met z’n allen onze zonnepanelen uitschakelen” (hln.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 04:54)
    Dit woord was woord van de dag op 01 Apr 2021

    👍
    32

    #1560 31 March 2021: vierentwintigurenstaking

    vierentwintigurenstaking
    (de ~ (v.), ~en)

    (wat men in Nederland noemt, een) 24 uursstaking

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    Zo ook: vierentwintigurenmarathon, vierentwintigurenloop

    Het syndicaat heeft nog maar eens een 24 urenstaking afgekondigd.
    Werchter heeft te lijden onder een vierentwintigurenstaking van de NMBS.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 00:25)
    Dit woord was woord van de dag op 31 Mar 2021

    👍
    313

    #1561 30 March 2021: kruispuntbank

    kruispuntbank
    (zn. v., ~en)

    databank die vanuit verschillende bronnen gegevens combineert en groepeert (meestal door overheid opgezet)

    Van Dale 2013 online: in België (opm. enkel in functie van de sociale zekerheid)

    demorgen.be : De databank zou nog een heel eind verdergaan dan de eerder bekendgemaakte “kruispuntbank rijbewijzen”.

    wikipedia: De benaming Erkend Ondernemingsloket mag alleen worden gebruikt door de ondernemingsloketten die worden bedoeld in de wet van 16 januari 2003 tot oprichting van een Kruispuntbank van Ondernemingen.

    trefpunt autisme Vlaanderen: Een kruispuntbank rond autisme in het bijzonder en handicap in het algemeen in Vlaanderen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door fansy (06 Aug 2021 06:22)
    Dit woord was woord van de dag op 30 Mar 2021

    👍
    298

    #1562 29 March 2021: bangelijk

    bangelijk
    (bn. bw.)

    geweldig, fantastisch

    Typisch Vlaams Geen Algemeen Nederlands; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 2

    vnw: bangelijk (bn. en bw.):
    •geweldig, fantastisch, verschrikkelijk (afhankelijk van de context):
    -een bangelijk optreden: een heel goed/heel slecht optreden
    •versterkend bijwoord: heel, erg:
    -dat is bangelijk goed gedaan: dat is geweldig goed gedaan

    De jongeren van vandaag zijn erg verwend en vinden niet zo gauw nog iets dat ze bangelijk vinden.

    “Frietrock is volgens frituuruitbaters “bangelijk goed” geweest." (gva.be)

    “Bangelijk lekkere balletjes in tomatensaus! Awel, hier had ik nu echt eens goesting in .” (blogspot.com)

    > andere betekenis van bangelijk

    7 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door la_rog en laatst gewijzigd door de Bon (21 Aug 2021 12:02)
    Dit woord was woord van de dag op 29 Mar 2021

    👍
    475

    #1563 28 March 2021: ginder

    ginder
    (bijwoord)

    ginds, aldaar

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 6

    Verwant met Engels ‘yonder’. Geldt in Nederland als archaïsch of poëtisch; in Vlaanderen echter heel gebruikelijk.

    Goede reis, en als ge ginder aankomt, doe ze mijn groeten!

    6 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Rodomontade en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 00:08)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Mar 2021

    👍
    369

    #1564 27 March 2021: wijnpokken

    wijnpokken
    (zn. mv. )

    waterpokken, windpokken

    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    Ne zona of gordelroos komt van hetzelfde virus als wijnpokken.

    CM.be: Waterpokken of windpokken, ook wijnpokken of varicella genoemd, is een zeer besmettelijke kinderziekte, die zich vooral kenmerkt door hevig jeukende blaasjes.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (10 Aug 2021 23:43)
    Dit woord was woord van de dag op 27 Mar 2021

    👍
    285

    #1565 26 March 2021: rapte, in de ~

    rapte, in de ~
    (uitdr.)

    snel snel

    vnw: in de rappigheid, in de rapte: in de gauwte, in de haast, in zeven haasten

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Rapte. Meestal in de verbinding in de —, met de (een) rapte, vlug, in der haast. In Zuid-Nederland.

    vergelijk: raprap,
    vlugte, in de ~,
    rapte, met de ~
    rapke, in een ~
    rappigheid

    We zijn eerst naar die fuif geweest en daarna hadden we nie veel tijd meer en zijn we nog efkes in de rapte bij ne maat binnengesprongen (binnenspringen).

    “In de rapte de gazette overzien” De Bo (1873).

    Pas zaterdagmorgen heb ik “In de rapte” een ploeg samengesteld. (sporza.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door leander11 en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (13 Jan 2025 07:34)
    Dit woord was woord van de dag op 26 Mar 2021

    👍
    389

    #1566 25 March 2021: fuiven

    fuiven
    (ww. fuifde, gefuifd)

    deelnemen aan een fuif, partyen, feesten (in de jongerenbetekenis)

    “In het BN is het nu een algemeen woord; in het NN raakt langzamerhand in onbruik, ondanks een korte opleving in de jaren 1990 onder invloed van een televisiereclame van Duyvis (voor als er een fuif is).” (Etymologisch Woordenboek van het Nederlands – M. Philippa e.a.)

    Het is geen geheim dat dat de meeste jongeren al eens graag uitgaan en gaan fuiven. (huisvanhetkindstabroek.be)

    Er werd dan ook gefuifd tot de laatste speciaal ingerichte pendelbus omstreeks half vijf ’s ochtends de laatste fuifgangers veilig naar Malderen bracht. (nieuwsblad.be)

    Soms komen er ook karaoke-installaties aan te pas en wordt er gefuifd tot een stuk in de nacht. (standaard.be)

    De feestvierders fuifden tot in de vroege uurtjes. (nieuwsblad.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (03 Aug 2021 13:25)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Mar 2021

    👍
    27

    #1567 24 March 2021: manu militari

    manu militari
    (bw.)

    onder dwang, met sterke hand, krachtdadig
    (weinig gebruikt in Nederland)

    < Latijn, letterlijk: door militaire interventie

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    NL:‘met de sterke arm’

    De vechtersbaas werd manu militari door de buitenwipper op straat gezet.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (08 Aug 2021 19:02)
    Dit woord was woord van de dag op 24 Mar 2021

    👍
    377

    #1568 23 March 2021: verslensbaar

    verslensbaar
    (bw.)

    het kunnen verslensen of verwelken

    zie ook verslenst

    Klaprozen zijn rap verslensbaar.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 05:43)
    Dit woord was woord van de dag op 23 Mar 2021

    👍
    31

    #1569 22 March 2021: zetel, vanuit uw luie ~

    zetel, vanuit uw luie ~
    (uitdr.)

    zonder dat ge er u voor moet verplaatsen, op een gemakkelijke manier, van thuis uit

    niet in Van Dale 2015 online

    .indicator.be : Iets kopen vanuit zijn luie zetel lijkt heel aanlokkelijk voor mensen die weinig tijd hebben, zoals b.v. vrije beroepers.

    filmfestival.be: Beleef het festival vanuit je luie zetel!

    deredactie.be: De kraker anno 2013 surft voortaan vanuit zijn luie zetel naar een Google Maps-bestand en kiest er zijn nieuwe stek uit.

    standaard.be: Vanuit zijn luie zetel kan hij voortaan terecht bij het interactieve e-loket. Een primeur voor Vlaanderen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 00:06)
    Dit woord was woord van de dag op 22 Mar 2021

    👍
    223

    #1570 21 March 2021: olifantenpijp

    olifantenpijp
    (zn. v.; ~en)

    wijd uitlopende broekspijp

    VD2016 online: BE

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 1; Vlaamsheid: 1

    vgl. ook: olifantenpijpenbroek

    2dehands.be : Retro broek met olifantenpijpen uit wollen mantelstof

    stylepoint.be: De flared jeans of ‘de broek met olifantenpijpen’ is aan een opmars bezig. Deze zal je de komende seizoenen steeds vaker zien.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (11 Aug 2021 03:08)
    Dit woord was woord van de dag op 21 Mar 2021

    👍
    227

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.