Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
(politiek jargon) Ongeveer zoals een informateur in Nederland maar met minder bevoegdheden. Meestal een oudgediende uit de Wetstraat die probeert aanknopingspunten te vinden in een vastgelopen politieke situatie.
vergelijk: preformateur, ontmijner
Dehaene, Van Rompuy, en Martens zijn inmiddels al weer verkenner af.
de bel gaat, de bel is gegaan vs het belt, het heeft gebeld
de Taalunie via taaladvies.net:
Het is niet duidelijk of we het belt al dan niet tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. Standaardtaal in het hele taalgebied is in elk geval de bel gaat.
Toelichting
Het werkwoord bellen kan in België onpersoonlijk gebruikt worden. Zinnetjes als het belt of het heeft gebeld worden regelmatig gebruikt in België, ook door standaardtaalsprekers. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die een dergelijk gebruik afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of het onpersoonlijke gebruik van het werkwoord bellen tot de standaardtaal in België gerekend kan worden.
(1) (in een schoolsituatie:) Het heeft gebeld. Ga maar allemaal netjes in de rij staan. (in België, status onduidelijk)
Standaardtaal in het hele taalgebied zijn in elk geval de bel gaat, er wordt (aan)gebeld of er is (aan)gebeld.
Dit is een zogenaamde taalfout die al generaties tevergeefs in de Vlaamse scholen bestreden wordt. Zonder succes. De taaldeskundigen moeten hun eigen eens afvragen hoe dat komt.
Op een grote pancarte in de klas stond destijds ‘t volgende:
zeg niet ’het belt’, zeg wel ‘de bel gaat’
zeg niet ‘het is gebeld’, zeg wel ‘de bel is gegaan’
Awel, ik heb ze nooit zien gaan, maar wel altijd gehoord.
Ze bellen, gaat gij eens opendoen, ik heb mijn handen vol hier.
gesubsidieerd universiteitsrestaurant
< Alma Mater
Met een studentenkaart kan men voordelig eten in den Alma.
tralie, ijzerwerk van een afsluiting
uitspraak van tralie in Antwerpen: trolle v. -s
“Hij zit in den bak, achter de trolles.”
We moeten nog een nieuwe trulle zetten, anders lopen ons kiekens weer weg.
kus
< Frans: bisou
zie ook bees
Ons vader gaf ons moeder ne bizjoe altijd als em thuis kwam van zijn werk.
volledig, helemaal
< samentrekking van gerad (dat ook in Nederland verouderd is)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Vlaamsch België wordt gerad in den samengetrokken vorm grad nog heden als bijwoord gebruikt.
ook in de Kempen
Dieje loempe soldaat die in Korea gevochten hâ, hield z’n granoat te lank vast en tien seconne loater stak zenne rechterèrm der grat af.
(Die domme soldaat die in Korea gevochten had, hield zijn granaat te lang vast en tien seconden later was zijn arm er volledig af.)
“Het viel uit mijn handen, en ’t was grat gebroken”, De Bo (1873).
zijn/haar ware, door afkomst bepaalde aard komt boven
(idem als: de appel valt niet ver van de boom)
A: “Net als zijn vader houdt hij er een paar maîtressen op na.”
B: “Ja, ’t ras smeet ip.”
plaats in de kerk (soms balkon) waar het koor staat
< oksaal: bij Kiliaan (1599): oksael, hooghsael
etymologie oksaal: zie reacties
Van Dale 1995: gew.
De planken vloer van ’t hoogzaal kraakte en piepte terwijl het vrouwenkoor ingetogen stond te zingen.
de voetbalsport, het voetballen
SN/NL: het voetbal
→ in het Vlaams is er geen geslachtelijk onderscheid tussen de bal en de sport
→ dit geldt ook voor de andere balsporten: de volleybal, den basket(bal), de korfbal, den tennis, …
→ zie ook Vlaamse geslachten
Zondag gaan we naar de voetbal.
een lampekap
Van Dale abat-jour 1824, Frans, gevormd van abattre (verslaan, temperen) + jour (dag, daglicht)
zie ook abazjoer
De kleur van deze abbajoer staat zeer mooi met mijn meubelen.
ruggengraat, (ook) rug; (bij uitbreiding) lichaam, lijf
ook: ruggestrank
‘t Kènd ès op z’ne strank gevalle (het kind is op zijn rug gevallen)
Wiëste waaj daste kons zien of ne knijn e mênneke ès? De hots ‘m op z’ne strank ên atter zèk “amai m’n kloête”, dan ès ‘t e mênneke! (Weet ge hoe ge kunt zien of ne konijn e manneke is? Ge slaat ’m op zijne rug en als hij zegt “amai mijn kloten”, dan is het een manneke)
Ich hoo dich op z’ne strank aste dich nie voertmoks haaj! (ik geef je een pak rammel als je niet opkrast)
een gunstige ligging hebbende
We kunnen wel zeggen dat we in een welgelegen huis wonen; vlakbij het centrum maar toch ook nog tussen het groen.
op sletsen rondlopen, met slepende voeten slufferen
zie ook sleffen, slefferen; verzamellemma kledij
Hij sletste achter zijn vrouw aan, omdat het wreed tegen zijn goesting was dat hij mee moest.
ongedierte
bet. oorspronkelijk “ongeletterd zootje”
< Duits: Ungeziefer: ongedierte
Gaat ge nu eindelijk die vuilzakken naar het stort doen, ze trekken niks als ongesiefer aan.
btw-ontvangstbewijs, btw-bonnetje
attest dat men ontvangt van een restauranthouder e.a., samen met de rekening, en dat men eventueel als onkosten kan inbrengen bij de fiscus.
Krijg ik een btw-briefje alstublieft?
Sinds 1 april moeten restaurantbezoekers een BTW-briefje kunnen voorleggen. (tijd.be)
Op 1 januari 2013 verdwijnt het befaamde btw-briefje en moeten alle restaurants een geregistreerde kassa hebben (standaard.be)
stomdronken, flink bezat
zie synoniemen bij pottoe
René kon niet meer op de benen staan, zo smoorlam dronken dat die was.
onooglijke, doodlopende straat; steegje
In wat voor een gatske zijn we hier nu terechtgekomen?
contact, aansluiting in sociale of amoureuze zin (<D Anschluss)
Veer vriede nog neet mer veer houwe waal al ansjloes.
We vrijden nog niet maar we hadden wel al contact.
Es-te urges nuuj kums te wone mos-te zörge das-te ansjloes kris.
Als je ergens nieuw komt wonen moet je zorgen dat je contact maakt.
zoals dat
combinatie gelijk als, gelijk dat
vgl. ook gelijk als dat ge wilt
soms ook met verdubbeling dat: gelijk als dat dat
Gelijk als dat het nu een weer is, kunt ge moeilijk van een zomer spreken.
Gelijk als dat dat er daar aan toegaat, moet ge niet verschieten dat er vroeg of laat ongelukken gebeuren.
Trop is te veel en te veel is trop, gelijk als dat ze zeggen.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
