Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
de bel gaat, de bel is gegaan vs het belt, het heeft gebeld
de Taalunie via taaladvies.net:
Het is niet duidelijk of we het belt al dan niet tot de standaardtaal in België kunnen rekenen. Standaardtaal in het hele taalgebied is in elk geval de bel gaat.
Toelichting
Het werkwoord bellen kan in België onpersoonlijk gebruikt worden. Zinnetjes als het belt of het heeft gebeld worden regelmatig gebruikt in België, ook door standaardtaalsprekers. Toch is er een niet te verwaarlozen groep taalgebruikers die een dergelijk gebruik afkeurt. Het is daarom vooralsnog niet duidelijk of het onpersoonlijke gebruik van het werkwoord bellen tot de standaardtaal in België gerekend kan worden.
(1) (in een schoolsituatie:) Het heeft gebeld. Ga maar allemaal netjes in de rij staan. (in België, status onduidelijk)
Standaardtaal in het hele taalgebied zijn in elk geval de bel gaat, er wordt (aan)gebeld of er is (aan)gebeld.
Dit is een zogenaamde taalfout die al generaties tevergeefs in de Vlaamse scholen bestreden wordt. Zonder succes. De taaldeskundigen moeten hun eigen eens afvragen hoe dat komt.
Op een grote pancarte in de klas stond destijds ‘t volgende:
zeg niet ’het belt’, zeg wel ‘de bel gaat’
zeg niet ‘het is gebeld’, zeg wel ‘de bel is gegaan’
Awel, ik heb ze nooit zien gaan, maar wel altijd gehoord.
Ze bellen, gaat gij eens opendoen, ik heb mijn handen vol hier.
durfde
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Hij dierf nie meer rijden omdat ’em schrik had voor te vallen.
Yves Desmet in De Morgen: ‘In ieder geval ontsnapte hij voor het eerst aan de houterigheid en aan de faalangst die hem bij zovele publieke optredens al eens dierf te bevangen.’
ericvanrompuy.be: ‘Als politieke uitspraak kan dit tellen voor een a-politieke ondernemer maar hij dierf dit niet herhalen op RTBF.’
“Hij ging ingenieur worden, ik kon in de Duitse stad Essen naar de toneelschool, maar ik dierf niet.” (demorgen.be)
tralie, ijzerwerk van een afsluiting
uitspraak van tralie in Antwerpen: trolle v. -s
“Hij zit in den bak, achter de trolles.”
We moeten nog een nieuwe trulle zetten, anders lopen ons kiekens weer weg.
Naast de gewone betekenis van brood, wordt dit ook gezegd van iemand die niet goed snik is.
vergelijk broeike
Met zijne nieuwe velo door de moor (modder) ! Da’s nogal een bruud zunne.
volledig, helemaal
< samentrekking van gerad (dat ook in Nederland verouderd is)
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Vlaamsch België wordt gerad in den samengetrokken vorm grad nog heden als bijwoord gebruikt.
ook in de Kempen
Dieje loempe soldaat die in Korea gevochten hâ, hield z’n granoat te lank vast en tien seconne loater stak zenne rechterèrm der grat af.
(Die domme soldaat die in Korea gevochten had, hield zijn granaat te lang vast en tien seconden later was zijn arm er volledig af.)
“Het viel uit mijn handen, en ’t was grat gebroken”, De Bo (1873).
de voetbalsport, het voetballen
SN/NL: het voetbal
→ in het Vlaams is er geen geslachtelijk onderscheid tussen de bal en de sport
→ dit geldt ook voor de andere balsporten: de volleybal, den basket(bal), de korfbal, den tennis, …
→ zie ook Vlaamse geslachten
Zondag gaan we naar de voetbal.
slobberen, loshangen
Zijn hemd hangt te sloeberen, zijn hemd sloebert uit z’n broek.
ruggengraat, (ook) rug; (bij uitbreiding) lichaam, lijf
ook: ruggestrank
‘t Kènd ès op z’ne strank gevalle (het kind is op zijn rug gevallen)
Wiëste waaj daste kons zien of ne knijn e mênneke ès? De hots ‘m op z’ne strank ên atter zèk “amai m’n kloête”, dan ès ‘t e mênneke! (Weet ge hoe ge kunt zien of ne konijn e manneke is? Ge slaat ’m op zijne rug en als hij zegt “amai mijn kloten”, dan is het een manneke)
Ich hoo dich op z’ne strank aste dich nie voertmoks haaj! (ik geef je een pak rammel als je niet opkrast)
Gabardiene is een ouderwetse overjas
Van Dale 2013 online: gabardine
(1919) Engels ontleend aan Oudfrans gallevardine (stofnaam):
wollen, halfwollen, katoenen of zijden stof met hoogliggende, steile keper, waterdicht gemaakt, voor regenkleding gebruikt
Hij had zijn gabardiene aan om warm te hebben.
een gunstige ligging hebbende
vnw: goed, gunstig gelegen
We kunnen wel zeggen dat we in een welgelegen huis wonen; vlakbij het centrum maar toch ook nog tussen het groen.
op sletsen rondlopen, met slepende voeten slufferen
zie ook sleffen, slefferen; verzamellemma kledij
Hij sletste achter zijn vrouw aan, omdat het wreed tegen zijn goesting was dat hij mee moest.
afdienen: het afruimen van de tafels, na het eten.
Afnemen
Zo jachtig ging het eraan toe: de gasten waren nog niet helemaal klaar met eten of men begon al af te dienen.
veel werk hebben, veel te doen hebben
< Frans: avoir du pain sur la planche
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
NL: brood op de plank hebben= voldoende middelen hebben; zware borsten hebben (vrouw)
zie ook werk op de plank
Er ligt veel brood op de plank, we moeten dringend aan het werk.
ongedierte
bet. oorspronkelijk “ongeletterd zootje”
< Duits: Ungeziefer: ongedierte
Gaat ge nu eindelijk die vuilzakken naar het stort doen, ze trekken niks als ongesiefer aan.
(misprijzend) iemand die traag van begrip is
zie ook do, deim 2
kan ook naar vrouwen verwijzen, daarbij blijft het woordgeslacht mannelijk
Heeft hem zijn eigen weer buitengesloten? Zo ne koe!
stomdronken, flink bezat
zie synoniemen bij pottoe
René kon niet meer op de benen staan, zo smoorlam dronken dat die was.
onooglijke, doodlopende straat; steegje
In wat voor een gatske zijn we hier nu terechtgekomen?
papiersnippers
ww.: snutteren
zie ook: snipsel
Onze Wout van 1.5 jaar vindt dat plezant om met snutters te spelen.
btw-ontvangstbewijs, btw-bonnetje
attest dat men ontvangt van een restauranthouder e.a., samen met de rekening, en dat men eventueel als onkosten kan inbrengen bij de fiscus.
Krijg ik een btw-briefje alstublieft?
Sinds 1 april moeten restaurantbezoekers een BTW-briefje kunnen voorleggen. (tijd.be)
Op 1 januari 2013 verdwijnt het befaamde btw-briefje en moeten alle restaurants een geregistreerde kassa hebben (standaard.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
