Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
rondleiding
standaardtaal in België
Van Dale 2015 online: BE
antoniem: ongeleid bezoek
We zijn naar de steenkoolmijnen in Waterschei geweest voor een geleid bezoek. Het was heel interessant.
zeer vermoeid, op het einde van de krachten.
< Woordenboek der Nederlandsche Taal: bnw. en bijw. Mnl. jakeloos, westvlaams djakeloos, tsakeloos De Bo (1873).
— Jakeloos loopen (draven, schooien, rondwandelen), moedeloos, troosteloos, verslagen, of iets derg.
“Een man zonder wijf die moet jaqueloos schoyen”, Eduard De Dene, Testament Rhetorical (1561)
zie ook djakke, bobijn, mijn ~ is af
Van dat namiddagje shoppen ben ik djakeloos gelopen.
klein kind, peuter
in prov. Antwerpen petotter
Diene petoeter ziet er uit als een kleine deugniet.
iemand met zachte (of minder zachte) drang eruit zetten, eruit gooien
ook in de Kempen
Van Dale 2013 online: gewestelijk: wegjagen, verdrijven
•iem. buiten jassen
Ik heb die Jehovagetuigen rapper buitengejast dan dat ze hun uitleg konden doen.
o.a. bij Streuvels gelezen werkwoordsvorm van “maken”
ik, hij, zij miek – gij miekt
wij, gelle, zij, zun mieken;
v.d.: gemaakt
Het miek haar misnoegd, zij was nijdig en kwaad op het kind. (Stijn Streuvels: Het Kerstekind)
Het hageld’, ’t sneeuwde, het miek er zo koud, de rijm lag op de daken. (uit bekend kerstliedje: Maria die soude naer Bethlehem gaen)
Zwerte Fles heette die en wo ze gegaan had mieke wij overal kruiskens omdat de mense toch do nie zoude gaan. (volksverhalenbank.be, Leuven, 1964)
Het fiscaal attest is een bewijsstuk, een document, dat ge bij uw belastingsaangifte voegt (of gebruikt) om uw aangifte te staven of om bv. belastingsvermindering te verkrijgen. bv. Een fiscaal attest voor uw hypothecaire lening, voor uw rsz bijdragen, voor een donatie aan een ‘officieel erkende’ instelling (bv. hulpverlening, ngo, …) …
Wal. : attestation fiscale
Nl: o.a. aftrekpost voor goede doelen
Maak u geen illusies; u koopt er geen geweten mee. U zal het moeten stellen met niet meer dan een fiscaal attest. (actie voor Syrië)
Dezer dagen worden de fiscale attesten voor uw belastingaangifte van de inkomsten van vorig jaar rondgestuurd.
uitspraak: klik op het pijltje
verwijfd manspersoon, (fig.) een watje, een doetje (en in die zin zogezegd genen echte vent)
< strand + Jeannette (vrouwelijke voornaam)
Het voorkomen: gouden juwelen, de knoppen van zijn hemd open tot halfweg zijn behaarde borst en witte sokken in klassieke schoenen of mocassins.
Greet vindt dat haar man een echte strandjanet geworden is. Hij kokketeert met zijn voorkomen als nooit te voren.
Hij durft zelfs niet op dat plat dak lopen, de strandjanet.
spotnaam voor politieagent, oorspronkelijk alleen voor verkeersagenten gebruikt
Miljaar, ne smurf! En ik heb geen parkeerbonneke gelegd!
“De rechter nam het niet dat de beklaagde de vier politiemensen “smurfen” had genoemd. En het bleef niet bij dat ene koosnaampje. De jongeman had bij zijn arrestatie bij wijze van belediging ook zijn middenvinger opgestoken in de richting van de inspecteurs." (www. hbvl.be/limburg)
klootzak, smeerlap, vortzak
Woordenboek der Nederlandsche Taal:
Gemeen scheldwoord voor iemand die is aangetast of aangestoken door een venerische ziekte (of andere vuile huidziekte); in ’t bijzonder als een oud minachtend scheldwoord voor de Walen en Franschen (verg. de benaming Fransche ziekte voor: syphilis, en zie verder nog voor de aan de Franschen toegeschreven neiging tot het sexueele Dl. III).
Nog thans in Z.-Nederl. voor: ”iemand die aangedaan is van koningszeer, venusziekte”
Daarnaast ook opgevat als: log of lomp persoon. Verg. SCHUERM., Bijv. (1883): ”dikke, zwaarlijvige vent” en V. MOOCK: ”lomp, ongeschikt mensch, maroufle, bouvier”.
Deze beteekenis is vermoedelijk ontstaan doordat men aan zak in algemeenen zin heeft gedacht (als in: zoutzak voor: domme, logge vent; lamzak enz.), terwijl de oorspr. opvatting van zak (in verband met rot: venerisch) zal zijn geweest die van: balzak.
Rotzak … scheldw.: veeltijds per abuis door sommige welgemeste en logge Nederlanders de Franschen en Waalen toegepast MARIN.
Die rotzak heeft mij weer liggen. (bij mijn kloten)
verkeer
Men merkt meteen dat het krokusvakantie is, er is dan veel minder verkeer.
Ge zie t’ a direct as ’t krokusverlof is, der is dan veel minder “gerij” oep ’t straat.
Vroeger dan was er hier zoveel gerij niet gelijk nu.
niets, nada, gene sikkepit, …
ook botten, nul de ~
Onze Jeroen heeft weer eens een buis voor fysica, maar hij heeft er dan ook nuldebotten voor gedaan.
Ik heb daar nuldebotten mee te maken. ’t Is hun zaak, zij moeten het maar zien op te lossen.
populaire scheldnaam om aan te duiden dat iemands gedrag en taal irritant is.
zie ook manneke, onnozel ~, onnozel wicht, onnozel geit, onnozel, onnozelaar, onnozel ventje
Onnozel manneke! Trap het af, ga het ieverans anders uithangen!
om de beurt, om beurten
taaladvies.net 2012:standaardtaal in België? status onduidelijk
taaladvies.net 2018: De combinaties om de beurt en om beurten zijn standaardtaal in het hele taalgebied. Om beurt is standaardtaal in België.
zie ook om ter beurt
Mijn man en ik gaan om beurt de kinderen afhalen aan de crèche, maar de afwas doen we samen.
“Zij zijn bereid om ’s nachts om beurt de wacht te houden. (in België, status onduidelijk)” Taaladies.net 2012
“Zij zijn bereid om ’s nachts om beurt de wacht te houden. (standaardtaal in België)” taaladvies.net 2018
onze – let wel: de ‘n’ in ‘oenze’ wordt niet uitgesproken maar verlengt de ‘oe’.
Oenze Frans heeft weer wat uitgestoken.
alsof, precies alsof
Vroegmiddelnederlands Woordenboek:
Oudste attestatie: Limburg, 1200
“Des marghins so vonden die heren. Dagon ligghende onwerde. Vor die arke vp die erde. Ghelijc+of hise anebede.” Rijmboek West-Vlaanderen, 1285
Moet ge dat nu achter mijne rug gaan veranderen? Het is gelijk of ik niets goed kan doen voor u.
uitspraakvariant van holkruiper
zie varianten bij gatlikker (AN “gatlikker”: slijmerd)
Past voor hem op want hij wil in den baas z’n (h)ol kruipen. Dat is nen (h)olkruiper.
Een afslag nemen. Een straat indraaien.
Pas op, hier moet je die straat rechts inslaan!
paardenstoofvlees
zie synoniemen in verschillende regio’s bij stoofkarbonade
Ik heb goesting in schep vanavond.
Willebroekse schep is een streekgerecht.
“Schep is stoofvlees, gemaakt van paardenvlees. Paardenvlees was veel voorradig in onze streek, omdat deze lastdieren heel veel werk verrichtten op de steenbakkerijen, de “geleigen” in de volksmond, maar ook als trekpaarden langs het kanaal Brussel-Willebroek.” (uit een blog)
(over)emotioneel, (over)romantisch, (over)sentimenteel
SN/NL: klef
Wat een melig lieke!
brij van brood, melk en suiker
soms ook met beschuit gemaakt
ook in prov. Antw.
Kempen: ook sop
Als klein mannen moesten we geregeld brokkepap eten, bar slecht als ge geen melk lust.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
