Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
eten en onderdak
NL: kost en inwoning
Van Dale online: Belgisch-Nederlands: voeding en huisvesting
vgl. inwoon
Ik ben een maand lang babysitter geweest bij een familie aan zee, voor kost en inwoon.
iedereen, alleman
Ook: Pier, Pauw en Jef,
Peer en Pauw,
Jef en Pier,
Jan Pier en Klaai
oorsprong: Pieter en Pauwel
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Dikwijls in de verbinding:
- Pieter en Paulus, op dezelfde wijze gebruikt als: Jan, Piet en Klaas.
Waar gy nu deze Aanwijzing van daan gehaalt moogt hebben, van Pieter, of van Pauwels, uyt blauwe boekjes, straatgeruchten, of andere in- en aan-blazingen, dat is al even veel, oudaan, H. Broederm., Aanm. op de Besch. (1674)
Van Dale 2015 online: Jan, Peer en Pauw
In haar straat kent ze Pier, Pauw en Jef.
doelverdediger, verdediger van het doel bij balspelen
Van Dale 2018 online: BE, verouderd
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 4
Bij het nemen van de strafschop zette hij de doelwachter op het verkeerde been.
Georgy Fourcroy was jarenlang een bijzonder gepassioneerd doelwachter bij Racing. (hockey.be)
Ik ben 32 jaar, doelwachter bij de nationale ploeg van Andorra, en er is mij gevraagd om tijdens het duel tegen de Rode Duivels een blog bij te houden; in plaats van het traditionele verslag van een absolute non-wedstrijd. (hln.be)
morsepot, iemand die heel den tijd loopt te smossen
vnw: knoeipot, kliederaar
Diederik, smospot, leert nu eens fatsoenlijk eten!
Rica krijgt van Tom de bijnaam: ‘de grootste smospot ter wereld.’ (vrt.be)
Tompie Van Saet (tourmanager Triggerfinger) «Lange Polle (bassist Triggerfinger, red.) is een beetje een smospot, om het zachtjes uit te drukken (humo.be)
Vooraan, aan het voorste eind, op de voorste plaats, in de eerste rij enz.
Van Dale 2017 online: van voor: BE
tegengestelde: vanachter
Alle kinderen wilden vanvoor in de bus gaan zitten.
Ik weet niet hoe oud die is. Vanvoor in de twintig?
wit- of geelafzetting op de tong
SN met aanzetsel bedekt (schoorsteen, (pis)pot, koffiekan, theekop, enz.)
zie ook verzamellemma geneeskunde
Z’n toeng is “aangelaaien”. A “broeit” wèr wa. (Zijn tong ziet wit. Hij broedt weer iets.)
de voeg tussen bouwstenen
Bekijk die gevel eens, de centuren vallen er zo uit.
> andere betekenis van centuur
gedurende
zie ook terbinsten
Binsten nachte kaamten hij uut enne ging hij nor de menschen ulder huzen.
(Gedurende de nacht kwam hij te voorschijn en ging naar de mensen hun huizen.)
(volksverhalenbank.be/mzoeken/zoeken_Detail.php?ID=21249)
eerst, tweede, derde,
eerstes-eersts, tweedes-tweeds, derdes-derds, vierdes-vierds, vijfdes-vijfds, zesdes-zesds, zevendes-zevenst-zeventst-zeventste, achtstes-achtst-achtsts-achtstes, negendes-negenst-negentst-negentste, tiendes-tienst-tientst-tientste, elfdes-elfst-elftst-elftstes, …
(Wie kijkt dit lijstje eens kritisch na?)
Van Summeren was in Parijs-Roubaix eerstes, Cancellara was tweeds en wie was er weer derdes?
Eersts moet ge stoppen met roepen anders kunnen we niet klappen.
Zij was zelf elftstes in den elft van de elfstedentocht voor elfen.
boterham, boke, kant
ook: stutte
“stuit” < Middelnederlands: ‘stuyte’
Middelnederlandsch Woordenboek: Een broodje van een bepaalden vorm, of ook van een bepaald deeg.
wnt: Stute: stuit: een snede brood of boterham in een groot deel van Vlaanderen
< Waarschijnlijk deels verwant, deels naar den vorm identiek met Stuit; ook hier doelde de naam wellicht oorspronkelijk op den stompen vorm.
Geef me maar een stutte met hespe.
Ik eet geiren stuten mee koas.
“Men moet gheen broodt veur vrienden sluyten. … Snijdt hem lieuer dry-dobbel stuyten,” – uit ‘Lot van Wiisheyd ende Goed Gelvck’, J. David, 1606
“Eene stuite roggenbrood”, De Bo (1873).
“Dunne stuitjes snijden”, De Bo
iemand die vriendelijk is in het gezicht, maar kwaad spreekt achter je rug
vnw: bekkentrekker
Van Dale: BE; spreektaal
vgl muilentrekker, totentrekker
Zie die smoelentrekker, de zeem loopt er af en seffens is hij je aan het vuil maken.
> andere betekenis van smoelentrekker
lade
vnw: lade
regio kust + Westhoek
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Middelnederlands scof. Van Schuiven. Thans nagenoeg alleen in Zuid-Nederland.
zie ook schuif
Het schof ligt wiesterkapeele (wiesterkapeele, het ligt ~).
De man verklaarde aan de speurders dat hij het wapen in een kast en de munitie onder een jeansbroek in een schof had verstopt (nieuwsblad.be)
We schenken het aan het museum, zodat het nooit in een schof of zolder belandt en iedereen ervan kan genieten. (gva.be)
50 jaar worden
Soms zie je overal in’t straat (tegen gevels, lantaarnpalen, verkeerslichten,…) van die zelfgemaakte fotocopies hangen met een foto en een woordje uitleg of een telefoonnummer, boven de foto staat altijd: Jan is os.
Fons is os, hij is 50j geworden en nu zijn we overal fotocopies gaan hangen met een foto van in zijn jeugdjaren en zijn telefoonnr. met de vermelding dat iedereen hem mag bellen om hem te feliciteren.
(archaïsch in Nederland)
kameel
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Middelnederlands kemel (ook Middelhoogduits kemel). In oorsprong hetzelfde woord als kameel, maar misschien vroeger dan deze vorm ontleend aan latijn camelus of anders rechtstreeks, ten tijde der kruistochten, ontleend aan arabisch gemel.
Een thans alleen nog in bijbeltaal, in verheven of plechtigen en statigen stijl, bij dichters, alsmede in enkele zegswijzen en spreekwoorden gebruikelijke naam voor den kameel, het bekende last- en rijdier van Arabieren en Aziaten.
.jpg)
Een kemel heeft twee bulten.
> andere betekenis van kemel
verwennen, in de watten leggen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: “Bekukkelen. Teedertjes bezorgen; kloesteren, koesteren, troetelen” De Bo (1873)
Als kinderen ziek zijn, worden ze graag bekukkeld.
trots zijn op iets of op iemand
Van Dale 2013 online: fier op Belgisch-Nederlands
Ik ben echt fier op u!
baksteen
< Middelnederlands bricke
Van Dale 2017 online: niet algemeen
< van breken
zie ook brikken
In die gevel is de éne brik na de andere kapot gevroren.
> andere betekenis van brik
kaapstander, verticale lier
Hij heeft met die dop een ganse rij wagonnetjes voortgetrokken.
> andere betekenis van dop
antiek grasmachien met een roller die ge moet voortduwen
zie ook: stoemperke
Klik op de afbeelding
Ik geloof niet dat er nog iemand in Vlaanderen een duwerke gebruikt, maar op de rommelmarkt kunt ge die antieke grasmachines nog vinden.
naartoe, in de richting van, heen
ook: hene, henen, hennen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Middelnederlands henne
zie ook hennen en terug, daar henne
Zij gaat naar een concert van den ene of den andere; zij gaat daar henne met 2 vriendinnen.
Waar wilt ge nu henne gaan, naar Kroatië of Bosnië?
Aan ’t rondpunt neemt ge de 2de straat en dan rijdt ge er zo henne.
Roodkapje waar gaat gij hene?
Zo alleen, zo alleen…
> andere betekenis van henne
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
