Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
In Van Dale 1995 is het 3de lemma nu (tussenw.) nou
en dan volgen er 11 betekenissen van dat tussenwerpsel met een groot aantal voorbeelden met nou. Hieronder enkele van die NL nou-voorbeelden vertaald naar een Vlaamse nu.
In Van Dale 1995 staat bij lemma nou dat het alleen spreektaal is. Vandaag 15 jaar later, schrijft Rondas in een Vlaamse gazet: “Krijg nou de malus.” Zo ver is het gekomen.
In Van Dale 1995 staat ook ‘nou nou’:
1. als verbazing
2. om te kalmeren (nounou rustig aan)
VL vertaald:
1. tiens, tiens
2. (helaba, rustig aan)
Nou, komt er nog wat van? Nu, komt er nog wat/iets van?
Waar is je bal nou? Waar is uwen bal nu?
Welk fatsoenlijk meisje doet dat nou? Welk fatsoenlijk meisje doet dat nu?
Ze praat plat, nou ja, het komt er allemaal geen bliksem op aan. Ze klapt (klappen) plat, nu ja, het komt er allemaal ni zo op aan.
En nou jij weer! En nu gij weer!
En deze staat anno 1995 ongemarkeerd in Van Dale, de norm en leidraad voor onze taal:
As je me nou! (Onvertaalbaar. Wel door Vlaamse kinderen gebruikt als ze Hollandertje spelen.)
goed- of slechtgezind zijn
ook: in zijne goeie of in zijne slechte zijn, waarbij dag wordt weggelaten
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
vgl. dag, in zijn ~ zijn
Hij is in zijne goede dag vandaag. Wat complimentjes dat hij al gegeven heeft. Of anders heeft hij iets nodig…
Wat is zij in hare slechte dag vandaag. Ze heeft maar amper 1 vriendelijk woord gezegd.
Onze baas is in zijne goeie; het nieuw contract met die grootste afnemer zal binnen zijn.
Lendenen, leest, middel
zie ook lee
Iemand die fel vermagert krijgt smalle leentjes.
sterven
heel dikwijls gebruikt ivm het kweken van konijnen.
Door de myxomatose steken al mijn konijnen de moor.
Door een konijnenziekte sterven al mijn konijnen.
knuffelkont (man)
vrouw: fletsdoos
Mijn man is een echte fletsbeus.
mannelijk persoon die sjaafelt
zie sjaafelzjat en sjaafelen
De sjaafelaar sjaafelde zo lang aan dat speelgoedautoke tot dat het uiteen lag.
blufpoker spelen
Hij wou opslag en zette zijn baas onder druk door hem te vertellen dat hij op een ander meer kon verdienen. Opslag en buiten. Dat krijgt ge nu met (door) stoefpoker te spelen.
uit armoede (meestal fig.), van ellende, van miserie
ook wel: bij gebrek aan beters
Hij stond daar een uur op haar te wachten, van armoe is em het maar afgestapt.
De Jean zijn stamcafe was toe. Van armoe is em dan maar in ’t frituur een pint gaan drinken.
tegenslag, morele slag, morele of fysieke inzinking
Amai, via via te horen krijgen dat uw vrouw met een ander aanhoudt, dat kan ik geloven, dat zijn kloppen.
Hij was al vanaf ’s morgens vroeg in de weer, maar tegen een uur of drie kreeg em toch zijn klopke en viel op zijne stoel in slaap.
Toen zijn vrouw stierf heeft em zijn eigen de hele tijd sterk gehouden. Pas na de begrafenis kreeg em zijne klop.
> andere betekenis van klop
Conventen waren gemeenschapshuizen voor begijnen die geen huis konden bouwen of huren. Ze werden gesticht door rijke begijnen of geestelijken. Elke begijn beschikte over een eigen slaapruimte naast gemeenschappelijke ruimten zoals keuken, refter, werkplaats en spreekkamer. De kandidaat-begijnen of novicen verbleven eveneens een aantal jaren in het Convent. (kempenserfgoed.be)
Convent Lier
Woordenboek der Nederlandsche Taal: Thans alleen nog in Zuid-Nederland Een huis in een begijnhof waar een groot aantal begijnen, inzonderheid nieuwelingen, onder toezicht samenwonen.
< Frans: couvent
vgl. begijnhof, besloten hof
Nu worden leegstaande Conventen verbouwd tot afzonderlijke huisjes, waarvan een gedeelte als kunstgalerij wordt ingericht of waar bijeenkomsten kunnen gehouden worden voor bvb. minicursussen of workshops.
1) verdiensten van een kunstenaar
2) lijst van prijswinnaars of uitslagen op school (verouderd)
Van Dale 2013 online en taaladvies.net: Belgisch-Nederlands
1) “In 2005 behaalden ze ook de Gouden Palm voor de film ’L’enfant’. Ook deze keer wordt de film getipt voor een plaats op de palmares.” (destandaard.be)
2) Tijdens klassenbijeenkomsten in de turnzaal, werd het palmares van de periodieke examenuitslagen telkens voorgelezen door zuster-directrice.
Het palmares van de wiskundeolympiade vindt u op onze schoolwebsite. (taaladvies.net)
> andere betekenis van palmares
kurkdroog
vnw: poeierdroog (bn.): kurkdroog
Antwerpen: poeierdroeg
Antw. Kempen: peujeurdroeeug
Hageland: poeierdruëg
Leiestreek: poerdroge
Van Dale 2005:
poederdroog
bijv. naamw.
(algemeen Belgisch-Nederlands geheel en al, door en door droog
vormvariant: poerdroog
Het moet meerdere dagen regenen, willen we alle planten kunnen behouden in de tuin. De grond is poerdroge. (Leiestreek)
Eventueel bouwvocht of vocht uit de constructie (denk aan hout, da’s nie poeierdroog he), kan perfect naar buiten diffuseren. (bouwinfo.be)
Technisch Secundair Onderwijs
= middelbaar onderwijs dat een technische opleiding aanbiedt
vnw: (bnl.) afkorting van: technisch secundair onderwijs, middelbaar technisch onderwijs
Mijn zoon heeft het TSO volledig uitgedaan. Hij is elektrieker van beroep nu.
“In het tso gaat de aandacht vooral naar algemene en technisch-theoretische vakken. Na het tso kan je een beroep uitoefenen of verder studeren in het hoger onderwijs. Bij de opleiding horen ook praktijklessen.” (onderwijs.vlaanderen.be)
z. backlijn
vb. aldaar
Letterlijk: Laagste verdieping.
De èèrste verdieping.
“Benedenste”
k’weet bijna zeker dat dit enkel en alleen in Antwerpen gebruikt wordt.
Het is hier een erg rustige (appartements)-blok, maar die van ’t “benejeste” zen lawaaimakers.
(Die van’t èèste zen laweitmakers)
een voorwerp of een persoon die niet als mooi wordt bevonden
< scharminkel
Toen we Caty de braderiekoningin zagen in het winkelcentrum, vonden we haar allebei een lelijk skermik.
De schouwgarniture bij de buren vinden wij ook maar een lelijk skermik.
uit zich zelf (dus niet zoals het Vlaamse vaneigens ‘vanzelfsprekend’)
Vaneges is dae knoemel der weer mit oetgesjeeje/opgehouwe.
Uit zich zelf is dat (rot)ding er weer mee opgehouden.
drukt een verwondering of verbazing uit, zowel in positieve als in negatieve zin
Woordenboek der Nederlandsche Taal: A of Ah en mij: als uitroep van leedgevoel of verontwaardiging, van smart, pijn, afkeer, medelijden enz. Niet meer in gebruik, maar vervangen door het thans gewone Ai mij!
P.J. Cornelissen & J.B. Vervliet (1936, 1938, 1939), Idioticon van het Antwerpsch Dialect – Bijvoegsel:
Amai, Amei, Amij, tw. – Ai mij. Amai! dat doe’ zeer! – Uiting van spot. Amai! gij kunt liegen! Amai! wa’ sto?fer! – Amai m’n oog, m’n oor, m’nen hiel, m’n voeten! enz., spottende versterking (Antwerpen). Ze gaan trouwen en ze weten nog nie eens of da’ ze de kost zullen winnen. Amai! m’n voeten!
Van Dale 2016: amai
< een vervorming van ai mij
1. BE; spreektaal uitroep van verbazing of teleurstelling
< NL: nou, jeetje
zie ook amaai, amai amai, voeten, amai mijn ~; amaie; amai merci
Amai, mijn klein schattebolleke, gij zijt groot geworden!
Amai, goe gedaan. Hoe hebt ge dat klaar gekregen?
Ik zen muug nu, amai, wat was dat vandaag allemaal. Zo’nen heksenketel op het werk.
Amai seg, wat voor nen ambetante vent is me dat!
Mijn benen, amai die doen zeer.
Ik ben weleens in haar programma geweest, ’s morgens op Studio Brussel, en amai! Hoe die bitch haar personeel behandelt, dat is werkelijk wraakroepend. (Clement Peerens in De Morgen)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
