Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dit zijn de top Vlaamse termen volgens het aantal positieve stemmen.
zie ook: fricandon
Hij eet frikandon het liefst warm, met kriekskes, maar zij lust frikandon liever koud in sneetjes tussen de boterham.
houten schoen of klomp
Antwerpen-stad: blok
Antwerpse Kempen: kloon, blok, kloef of kloefers
Hageland: olleblok, kloenk
Limburg: holleblok, kloemp
Limburgse Kempen: holen
Oost-Vlaanderen: blok, kloef
Vlaamse Ardennen: kloet
Waasland: toon, blok
West-Vlaanderen: kloefe
Woordenboek der Nederlandsche Taal: kloef
In ’t Westvlaams daarnaast kloefe, vr. Van onbekenden oorsprong.
1. Eigenlijk Houten schoen, klomp, holsblok. Inzonderheid in Vlaand. en Antw. in gebruik, in ’t laatste met minachtende of spottende bijgedachte voor een ruwen, lompen klomp.
zie ook kloefekapper; verzamellemma kledij
Doe uw kloefen aan voor je in de stal gaat.
Toen ik klein was aan mijn voeten
Droeg ik altijd zware kloefen
En ik trok er mee gezwind
Naar de school rap als de wind
Kwam de meester mij te straffen
Ja dan moest ik zonder blaffen
Om mijn straffen uit te boeten
Gaan in de hoek staan op mijn kloefen
(Bron: https://muzikum.eu/nl/vlaamse-volksliederen/op-mijn-kloefen-songtekst)
boterhammen smeren
< breiden
Antw. Kempen: breien, brein
Moeder is de boterhammen aan ’t brieen met choco voor ’t vieruurtje.
as
Van Dale 2015 online: BE niet algemeen
Typisch Vlaams: 7 Leeuwen
vnw
zie ook asseweg; assewoensdag; assekruisje
Ze hebben zijn asse uitgestrooid boven de Noordzee.
Op assewoensdag begint de vasten en dan krijgt ge een assekruiske.
krat
< ontleend uit het Waals (of andersom): bac de bière
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Een bak bier
Ik heb een bak trappist gekocht.
> andere betekenis van bak
luier;
ook: pisdoek
(of om een merknaam te noemen: pamper)
De hangt hie eu fris geurke, onzen platten hanne hèt in zen pisbroek gescheten.
Er hangt hier een fris geurtje, onze baby heeft in zijn luier gekakt.
ongewild in verwachting raken
zie ook prijs hebben, moetens, van ~, moetens, van de ~
Pas maar op dat je niet met een pakstje thuis komt.
Hebt ge het gehoord? Die van hier neven is met een pakske thuisgekomen.
scheet
Van Dale online: veest: scheet, niet algemeen
niet gebruikelijk in Nederland
Ze is het gewoon om veesten te laten.
roken
vnw: een sigaret/sigaar/pijp smoren, roken
in die betekenis op bepaalde plaatsen aan het verouderen, bij jongere generaties heet het vaak ‘smoren’ voor wietroken en ‘roken’ voor het roken van sigaretten.
Zie ook smoor, opsmoren, smoorder, smoorkot
> andere betekenissen van smoren
Frank doet megawazig als hij smoort.
“V. zat op een stoel aan den voorgevel zijn pijp te smoren,” – uit ‘Van twee Koningskinderen’, Omer Wattez, 1896
Eddy Verbueren, die al op zijn twaalfde sigaretten smoorde (die hij pikte van zijn vader Dolf), voor geld met de kaarten speelde en wist hoe kinderen gemaakt werden. (Louis van Dievel – vrt.be – 2020)
- opruiming, uitverkoop van restanten
- in prijs verlaagd restant van niet-verkochte goederen uit een winkelvoorraad
ook einde reeks, einde serie
vnw: einde reeks: restpartij, restant
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Van Dale 2015 online: einde reeks: Belgisch-Nederlands
anw: eindereeks: uitverkoop van winkelrestanten; opruiming; solden: (vooral) in België
< Frans: fin de série
vgl. einde seizoen
Wij hebben onze keuken in eindereeks gekocht, dat scheelde toen een heel pak.
Die ijskast hebben we voor een prijske kunnen kopen, ze was eindereeks.
Einde reeks betekent op = op. Wees er dus snel bij! (eurogifts.be)
Deze betonklinkers in de kleur antraciet zijn einde reeks klinkers. (klinker-loten.be)
Momenteel uitverkoop op eindereeks iMac – MacKopen.be
geadresseerde
vr.: bestemmelinge
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
DS2010 afgewezen
DS2015 standaardtaal
Schrijf de bestemmeling op de voorkant van de enveloppe.
iemand die instaat voor de veiligheid in een café, club of disco, buitensmijter
meestal zijn dat getrainde veiligheidsagenten
in Nederland: uitsmijter, portier
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
DS2015 standaardtaal
vgl. buitenwippen
Den buitenwipper greep hem bij zijn kraag en zette hem op de straat.
oom: broer van moeder of vader, of echtgenoot van tante
zie ook nonk
DS2015 geen standaardtaal
uitspraak: klik op het pijltje
< Frans oncle. Tijdens de achttiende eeuw werd het Franse woord “tante” met open armen ontvangen in heel het Nederlandse taalgebied en verving vlug de oude benaming “meu”. De ‘nonkel’ bleef in Vlaanderen hangen.
< Frans oncle; met de n van voorafgaand woord in “mon oncle”, < Latijn avunculus, (oom) verkleinwoord van avus (grootvader)
(etymologiebank.nl), zie ook nilft
zie ook verzamellemma mensen
zie ook foute nonkel; plezante nonkel; zatte nonkel
Nonkel Karel is de zot van onze familie.
bloemlezing De Standaard:
De nonkel van Steve B. vreest dat er nog zaken naar boven zullen komen. (standaard.be)
Gewapend met een portie humor gaan tante Netteke en nonkel Marijn op pad om inwoners te sensibiliseren over zwerfvuil.(standaard.be)
14-jarige steelt wagen van nonkel (Schaarbeek) – De Standaard
Wijs ook je nonkel eens op sluimerend racisme – De Standaard
(enz.)
geschikt, degelijk, zoals het hoort, normaal, tegoei;
eerbaar, beleefd, respectabel, welgemanierd (niet in de betekenis ‘stijf’)
vnw: net, behoorlijk, degelijk van zaken
Pakt die kramakkelijke stoel niet, daar kunt ge niet deftig op zitten, ge gaat er seffens nog aftotteren.
De Paul heeft nu een goei job met een deftige pree en maaltijdcheques.
Ge moet deftig gerief hebben om deftig te kunnen werken.
Mensen delen dezelfde bezorgdheden en willen hetzelfde. Levenskwaliteit. Ze willen een goede job, een deftig loon, wat spaarcenten, een goede gezondheid. (vakbondsman, deredactie.be)
Deftige werkvrouw gevraagd.
Die jongen komt uit een deftige familie.
> zie ook andere betekenissen van deftig
(onderwijs) gesubsidieerd onderwijs dat niet door staat, provincie of gemeente wordt georganiseerd (definitie Van Dale)
Ook kortweg: vrij onderwijs
in tegenstelling tot onderwijs, gesubsidieerd officieel ~
Van Dale 2013 online: in België
Tot het gesubsidieerd vrij onderwijs behoren alle scholen die op privé-initiatief, door een privépersoon of privéorganisatie georganiseerd worden. De inrichtende macht is vaak een vereniging zonder winstoogmerk (vzw) (macht, inrichtende ~). Het vrij onderwijs bestaat hoofdzakelijk uit katholieke scholen.
Gaat hij naar ’t vrij onderwijs of naar het atheneum?
mannelijk bepaald lidwoord
Afkomstig van de accusatief in het oude naamvallenstelsel, dat er zo uitzag voor het mannelijk bepaald lidwoord:
1. nominatief de
2. genitief des
3. datief den
4. accusatief den
Voorbeelden, dus:
den sterken koning
den groten boom
den roden vis
Voor het AN als standaardtaal werd geïmporteerd, pleitten sommige Vlaamse grammatici ervoor “nen” en “den” als mannelijke lidwoorden in te voeren in de ortografie ook in de nominatief – Zoals hierboven voorbeelden voor gegeven werden. De neiging om accusatieven te gebruiken in plaats van nominatieven noemt (men) “accusativisme”.
De mettertijd steeds toegenomen assimilatie verklaart waarom “de” weer ook gebruikt wordt bij mannelijke naamwoorden. Voor details over die assimilatie, zie: nen.
Den blijen man heeft een’ schoon’ vrouw.
→ Den blije man heeft een schoon vrouw.
De roofvogel komt al enkele jaren overwinteren in Malderen en staat om zijn bleke kleur bekend als “den witte buizerd”. (vrt.be)
verdwalen, (fig.) in de war raken
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, algemeen
DS2015 standaardtaal
Nog een geluk dat hier pijltjes hangen want anders loopt ge verloren.
Adolescentie is een periode van fysieke en psychologische transformatie, waarbij de tieners verloren lopen tussen hun tegengestelde verlangens van enerzijds vrijheid van hun ouders en anderzijds behoefte aan bescherming.
frituurvet
Van Dale 2018 online: BE
zie ook: fritvet
vgl. frietolie
Ge bakt de frieten voor in frietvet van 170 graden, en dan bakt ge ze af op 190 graden.
aardbei
→ Fr. fraise
Brugge: fringzen
Kust: freizen
Noorderkempen: /freis, freizen/
zie freizen trekken, fraize
zie ook jarrebees
De frezen zin nog niet rijp.
glazenwasser
vnw: glazenwasser
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook ramenwasser; ruitenkuiser
Een ruitenwasser mag geen hoogtevrees hebben.
“Levensgevaarlijk: ruitenwasser werkt zonder beveiliging op vijfde verdieping” (Titel gva.be 11/04/2018)
Ruitenwasser Stephaan Du Lion schuldig bevonden aan vier moorden (demorgen.be)
Ruitenwasser maakt dodelijke val in Mechelen (standaard.be)
Hoogtevrees? Daar heeft deze ruitenwasser in Brugge duidelijk geen last van. (hln.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
