Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
gedaan, uit, daar wordt niet over gediscussieerd, punt aan de lijn, punt ander(e) lijn
“‘De MR komt er niet in. Point final’
PS en CDH zijn als de dood voor de destabilisering van de Waalse regering.” (standaard.be 12 okt. 2010)
“De socialisten willen meer geld voor de gezondheidszorg. Point final. Wie kan daar nu tegen zijn?”
(n-va.be 23 dec. 2013)
“De Wever: ‘Als N-VA’ers hebben meegedaan met Schild & Vrienden, is het point final’” (standaard.be 26/09/2018)
zich ergens niet goed voelen, ergens niet kunnen aarden
vgl keren, het ergens goed kunnen ~
vnw: het ergens niet kunnen keren: het er niet kunnen uithouden, ergens zijn draai niet kunnen vinden
VD online: Belgisch-Nederlands, spreektaal, het ergens kunnen uithouden, harden
We zijn dan verhuisd, maar ik kon het er niet keren. Na een paar maanden zijn we dan terug moeten komen.
Ik kan het hier niet keren, ik krijg het benauwd, ik moet naar buiten.
Ze gingen voor 14 dagen op reis naar de Panne. Na 3 dagen kon hij het daar niet keren en toen zijn ze maar naar de Haan gereden.
Frank Deboosere: "Het leukste voorbeeld daarvan vind ik ‘het ochtendgrijs’. Dat woord heb ikzelf in 1997 gelanceerd om te spreken over lage bewolking die blijft hangen tot de zon doorbreekt. En ineens begon iedereen dat woord te gebruiken! 25 jaar geleden zou je dat op het KMI nooit gehoord hebben. Ten slotte moet ik toegeven dat spreektaal er bij mij sowieso wel in kruipt. Ik zeg ook al eens ‘ge’ en ‘gij’.”
KMI: “Ochtendgrijs duidt op een grijze lucht in de ochtend, veroorzaakt door laaghangende bewolking, nevel of mist.” Men gebruikt deze term vooral om aan te geven dat de grijze lucht in de loop van de dag kan oplossen wanneer de temperaturen stijgen en/of de wind aanwakkert." (meteo.be)
Nog niet in Van Dale 1995, wel in Van Dale 2012 online, maar zonder label of verwijzing naar de auteur…
Van Dale 2015 online: “1997, bedacht door de Vlaamse weerman Frank Deboosere”
zie ook het weer
Vanmorgend ochtendgrijs dat tot vanavond blijft hangen en morgen zijn we er weer met meer van datzelfde weer.
korte maar scherpe opstoot van het winterweer, tijdens de winter zelf of wanneer iedereen hoopt dat hij voorbij is
zie ook het weer
Volgens de Frank krijgen we nog een stevige winterprik.
Vondsten als ‘winterprik’ en ‘ochtendgrijs’ hebben Van Dale gehaald. Bent u daar niet trots op?
“Natuurlijk, en het is fijn dat ook Nederlandse collega’s die termen oppikken."
(interview frank Deboosere – demorgen.be)
onmogelijk maken, doen mislukken
vnw: doen mislukken, verhinderen, de grond in boren
Het was te verwachten, zij hebben eens te meer het voorstel om eenrichtingsverkeer in te voegen gekelderd.
vegen, met een borstel bijeenvegen
Woordenboek der Nederlandsche Taal: keren
1. Eigenlijk, met een persoon als onderwerp. — Vegen (met bezem, borstel of derg. gereedschap); door vegen —, vegende schoonmaken; schoonvegen.
Keren, Voyez Vegen, Plantijn (1573).
Van Dale online 2015: keren
(weinig gebruikt) door vegen reinigen
synoniem: vegen
uitspraak met zware e
zie ook keerborstel, straatkeerder, opkeren, wegkeren
Ge moet nog eens door de kamer keren. Stof en pluizen weghalen.
niet zoals zoals het hoort
vnw: dat is niet katholiek, dat ziet er niet katholiek uit: dat is onbetrouwbaar, niet deugdelijk, daar is een luchtje aan
Typisch Vlaams: dat is niet katholiek: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal
Toen de controleur de boekhouding controleerde zei hij dat het er niet katholiek uitzag.
een parlement dat de hele periode van de legislatuur moet uitzitten, dus niet ontbonden kan worden
Het Vlaams Parlement is een legislatuurparlement: het kan niet worden ontbonden voor de zittingsperiode van vijf jaar voorbij is. (vlaamsparlement.be)
In 1993 met het Sint-Michielsakkoord verdween deze praktijk en kreeg het Vlaams Parlement een legislatuurparlement. (Wikipedia)
In België hebben de gemeenschappen en gewesten een zogenaamd ‘legislatuurparlement’ dat niet ontbonden kan worden vóór het einde van de periode waarvoor het verkozen is (5 jaar). (knack.be)
De zogenaamde ‘couponnetjestrein’ was een achterpoortje in de Belgische fiscale wetgeving. Wie traditionele papieren obligaties of kasbons bezat die nog vóór maart 2003 op Belgisch grondgebied waren afgegeven, kon daarvan letterlijk de coupons afscheuren en ze in het Groothertogdom Luxemburg gaan deponeren. Op die manier moest men weliswaar de inkomsten aan de Belgische fiscus declareren (als men althans niet te veel geheugenverlies had), doch in Luxemburg werd er geen voorheffing op afgehouden.
Sedert 2008 worden evenwel geen papieren effecten meer uitgegeven, en eind 2013 zal het systeem voorgoed afgeschaft zijn, waardoor de couponnetjestrein geschiedenis wordt.
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, informeel
Vraag misschien beter eens aan Paul D’Hoore hoe dat nu eigenlijk zat met die fameuze (fameus) couponnetjestrein; ik ben niet welgesteld genoeg om mij daar ooit aan bezondigd te hebben.
demorgen.be: De fiscale en de bankwereld moeten daar niet flauw over doen, offshore-structuren opzetten was in de periode 2000-2010 gewoon een sign of the times en blijkbaar een welgekomen alternatief voor de geschrapte couponnetjestrein naar Luxemburg.
Dit is de regering van de gemeenschappen. Er zijn 4 gemeenschappen in België die elk hun eigen regering hebben: Vlaamse, Franse, Duitse en de Brusselse.
syn.: deelstaat
zie ook gewestregering
Het is een kluwen in het Franstalige landsgedeelte nu de Waalse, de Brusselse en Franse gemeenschapsregering in feitelijke lopende zaken verzeild zijn geraakt.(deredactie.be)
PS uit Franse gemeenschapsregering zetten kost 3,25 miljoen euro aan vertrekpremies. (DS.be)
zich kandidaat stellen, kandideren, solliciteren
vnw: zijn kandidatuur stellen/indienen: solliciteren, zich kandidaat stellen
DS2015: standaardtaal
Van Dale 2015 online: zonder label
variant: kandidatuur, zijn ~ indienen
vgl. kandidatuurstelling
De Jean heeft zijn kandidatuur gesteld voor het voorzitterschap.
Zij heeft haar kandidatuur ingediend voor die positie.
eetbare paddestoel
vnw: kampernoelie, kampernoelje: champignon, eetbare paddestoel
Van Dale 2017: BE
SN-NL: kampernoelie = champignon
We maken bij onze biefstuk-friet een saus met kampernoelies.
In 1668 verscheen in Antwerpen het Traktaat van de kampernoeljes of duivelsbrood, geschreven door paddenstoelenliefhebber en -kenner pater Franciscus van Sterbeeck. (standaardboekhandel.be)
Recept van de week : Wijting met kampernoeljes. (deplate.be)
voluit: de Kamer van Volksvertegenwoordigers
in Nederland: de Tweede Kamer, voluit: De Tweede Kamer der Staten Generaal
Het wetsvoorstel is gestemd in de Kamer.
De eerste minister heeft de pensioenhervormingen verdedigd in de Kamer.
SN-NL: kalmeringsmiddel
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 3; Vlaamsheid: 5
vgl. calmant
Dat zijn typische symptomen van angst en spanning. Bij sommige mensen gaat het zo ver dat ze hun arts om een kalmeermiddel vragen. (test-aankoop.be)
In de Verenigde Staten heeft het Hooggerechtshof geweigerd het gebruik van het kalmeermiddel midazolam te verbieden bij executies. (vrt.be)
De jaren vijftig schonken ons het eerste kalmeermiddel, toen op basis van barbituraten. (standaard.be)
De rij-‘vaardigheid’ van iemand die kalmeermiddelen slikt is zelfs vergelijkbaar met deze van iemand die 1,0 promille alcohol in het bloed heeft. (demorgen.be)
naar de grote wc gaan (meestal kindertaal, maar niet uitsluitend.)
zie kaka
Het NL synoniem is poep en het bijhorende ww. poepen
uit het Fr: faire caca, zoals faire pipi, faire dodo, …
De kleine is zo aan het wrochten? Ik denk dat em kaka aan het doen is. Ik zal maar al ne nieuwe pamper pakken.
plaatsen, uitleggen, begrijpen in een context
vnw: in overeenstemming brengen met, plaatsen in een geheel, laten aansluiten bij
vgl kaderen in
Als de Paul iets verbiedt aan zijn kinderen kan hij dat altijd goed kaderen.
seponeren, afdoen
vnw: in de doofpot stoppen, zonder gevolg laten, als afgedaan beschouwen, seponeren
andere betekenis van klasseren
vergelijk ook gevolg, zonder ~ klasseren; verticaal klasseren
Uiteindelijk werd de verdachte naar huis gestuurd en de zaak geklasseerd.
De Jean is voor die zaak bij de baas moeten komen, maar het is uitgepraat en geklasseerd.
draagbare kaarsenhouder, blaker
vnw: blaker, lage kandelaar met een schaaltje als voet
Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België
Van Dale niet algemeen
“Als wij ‘s avonds gingen slapen kregen wij een ’kaarsenpanneke’ mee.” (users.skynet.be/jef.vermeiren/18-40.html)
En zo is het nu ook met de tweede reeks decoratieobjecten die Coppens heeft ontworpen: bloempotten, vazen, een kaarsenpan, een champagneglas, een tafelkleed … (demorgen.be)
“Meestal vind ik kleingeld, maar ook al veel fietsen, een oud dolkje, een kaarsenpan van bij de zusters en een kanonskogel." (nieuwsblad.be)
Een belangrijke grens of mijlpaal
de kaap bereiken, passeren, overschrijden
vnw: (numerieke) grens, mijlpaal: de kaap van x halen, de kaap van x overschrijden
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 6
Van Dale: algemeen Belgisch-Nederlands
Gisteren werd de kaap van duizend bezoekers moeiteloos overschreden.
Nu wil de partij de kaap overschrijden van de tien procent. (standaard.be)
De kaap van 100.000 hybride wagens overschreden – Statbel
We hebben een nieuwe kaap overschreden met de chip die
uw vingerafdrukken bevat. (italy.diplomatie.belgium.be)
NL: boksbeugel
Politie vindt boksijzer bij agressieveling (hln.be)
Afpersing met boksijzer (Ninove) – Het Nieuwsblad
Fuifnummer betrapt met boksijzer op zak (standaard.be)
Als je met een boksijzer rondloopt,en je wordt staan gehouden door de politie,wat gebeurd er dan? (9lives.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
