Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
gillen, krijsen
vnw: gillen, schreeuwen
ook in bijeenkressen: zo hard krijsen dat iedereen opkijkt, toesnelt, …
zn. het gekres
De meisjes kressen van plezier.
Toen dat rek pardoes omviel kresten ze de hele GB bijeen.
wanneer niet alle regeringspartijen een voorstel steunen, maar er wel een meerderheid in het parlement gevonden wordt
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands
Als de Vlaamse regering het niet eens geraakt over het voorstel van de onderwijshervorming kan er in het parlement wel een wisselmeerderheid gevonden worden om het er alsnog door te krijgen.
smerig, gemeen, laag
ook krapuleus (zie voorbeelden)
vnw: gemeen
Alleenstaanden zijn het grootste slachtoffer van de beslissing van de Vlaamse regering om de elektriciteitsfactuur voor elk gezin met 100 euro per jaar te verhogen. De professor noemt dat in De Morgen crapuleus en vraagt zich af of het gelijkheidsbeginsel niet wordt geschonden. (deredactie.be)
Dergelijk gedrag is niet minder dan krapuleus en noodzaakt een bijzondere aanpak vanwege de overheid. (vsoa-pol.be)
1) kwaad worden, uitvliegen
2) in gang schieten, voluit aan iets beginnen
vnw: uit zijn krammen schieten: erg kwaad worden of erg actief worden, in actie komen
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, alg.
1) Hij is uit zijn krammen geschoten, toen hij hoorde dat zijn aandelen niets meer waard waren.
Kandidate X-Factor schiet uit haar krammen na afwijzing (knack.be)
2) Clark schoot uit zijn krammen met twee lay-ups, een steal en een dunk en Okapi was aan de rust (39-33) zijn riante bonus kwijt. (nieuwsblad.be)
heel erg netjes, kraakhelder
zie ook: delikaat en kraakproper
vnw: kraakzindelijk, kraakhelder
Bij Marie is het kraaknet, je kan er van de vloer eten.
wevelgem.be: Dienstenchequebedrijf KRAAKNET
Kraaknet
Nu ben ik zuiver op de graat
’k Heb alles clean, alles op rij
Niet met een wip horizontaal
Alles omhoog, steeds verticaal
enz.
Wim De Craene
standaard.be: Zoroos houden stad kraaknet
deredactie.be: Voor jonge ouders is het elke dag een heuse onderneming om de woning kraaknet te houden,
al moet er nog zoveel moeite aan besteed worden, welk offer het ook moge eisen
vnw: kost wat kost: (het) koste wat het kost, het koste wat het wil
SN-NL: het koste wat het kost; koste wat kost
zie ook persé
< Frans: coûte que coûte
Van Dale online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
Ik wou die juke-box kost wa kost in mijn bezit hebben.
bloemlezing De Standaard:
Parijs wil kost wat kost fusie Aventis/Novartis verhinderen – De Standaard
De Stad Gent en de Internationale Jaarbeurs snijden op die manier de weg naar Gent af voor de Franse groep GL Events, die kost wat kost de Gentse beurshal wou binnenhalen, maar ondanks herhaalde verhogingen van zijn biedprijs nog geen meerderheid achter zich kreeg. (standaard.be)
In ‘Febar’ schetsen de Vlaamse theatermaker Michael De Cock en zijn Senegalese collega Younouss Diallo het verhaal van een jonge Senegalees die kost wat kost naar Europa wil komen. (standaard.be)
De vakbonden van autoconstructeur Ford in Genk willen de nachtploeg kost wat kost behouden. (standaard.be)
enz.
kostprijs, kosten(plaatje), uitgave
vnw: de kost van iets: de kosten van iets
standaardtaal in België? status onduidelijk
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen
DS2015 geen standaardtaal
in SN spreekt men over kosten, ook als het over samenstellingen gaat: zie loonkost, meerkost, minderkost, beroepskost
De kost voor het hele project liep in de miljarden.
“De directie van het bedrijf vindt de loonkost te hoog. (in België, status onduidelijk)” Taaladvies.net
bloemlezing De Standaard:
De laatste factor waar je rekening mee moet houden bij het inschatten van de kost van je wagen: het verbruik. (standaard.be)
De Franstalige krant L’Echo raamt bovendien de kost van de politieke crisis op 1,8 miljard euro (standaard.be)
De nachtvergoeding betekent een extra kost van 1,06 miljoen euro (443.000 euro). (standaard.be)
enz.
> andere betekenis van kost
vnw: bruin bakken, bruin worden, bruineren, dichtschroeien
Je kan de baktijd van dikkere stukken verkorten door na het korsten een deksel op de pan te plaatsen. (lekkervanbijons.be)
Laat ze na het korsten nog 15 minuten garen aan de zijkant van de barbecue. (libelle-lekker.be)
Zo kan je – nadat je het vlees gekorst hebt – de aanbaksels deglaceren als basis voor je saus. (dagelijksekost.een.be)
koppig mens, stijfkop
zie ook steenezel
Van Dale 2016 online: BE, spreektaal
DS2015 standaardtaal
Die koppigaard zou nooit toegeven dat hij verkeerd is.
ABN praten, “mooi nederlands”
Het is al wel een oudere uitdrukking: toen ik klein was hoorde je het nog heel veel, nu is het meer van: ABN klappen
zie ook letter, op de ~ spreken
Als iedereen dialect praat, dan valt dat wel op als er eentje oep de letter klapt.
pensioen voor burgerslachtoffers van WO II en voor terreurslachtoffers
Van Dale 2020 online: BE
Je bent een rechtstreeks slachtoffer van een terreurdaad die erkend is door de federale regering? Dan heb je eventueel recht op een herstelpensioen indien je invaliditeitspercentage minstens 10 % bedraagt. (Belgium.be)
Slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog krijgen vandaag de nodige ondersteuning van de staat. Die steun bestaat uit zowel een herstelpensioen, medische zorg en gratis openbaar vervoer. (openvld.be)
toestaan
vnw:
•in staat stellen, mogelijk maken, in de gelegenheid stellen: dat laat ons toe om
•toestaan
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2
DS2015 standaardtaal
Het is hem niet toegelaten zich verder met de kwestie te bemoeien.
Gezien de wet toelaat dat de verzekerde elektronisch op de hoogte wordt gebracht, zou een e-mail kunnen volstaan. (vanbreda.be)
1) in elkaar draaien
2) snel, spontaan, geïmproviseerd, … in elkaar steken, ineenflansen
3)kunstmatig opzetten, fingeren, …
zie ook ineen~
1) Handmatig spinnen – het ineendraaien van lange vezels tot een draad – wordt nog zelden gedaan. (jobat.be)
2) Wolfgang Huybrecht, Vlaanderens meest verguisde chefkok, heeft een nieuwe uitdaging te pakken: vol-au-vents en stoverij ineendraaien onder de palmbomen van het Thaise Phuket.(gva.be)
2) Een beetje grafisch ingestelde journalist kan nog tijdens het vijftien minuten durende gesprek een grafiekje ineendraaien (apache.be)
2) Faut le faire, een jaarprogramma ineen draaien en uitvoeren waarbij een heleboel parameters onzeker zijn. (bruzz.be)
3) Er bestaat in Libië “een heel pak” suggesties dat het nieuws over de dood van de zoon en drie kleinkinderen ineengedraaid kan zijn.(hln.be)
vnw: behanger
vgl. tapisseerder; tapisseren
Benoni was beroepshalve behanger-garnierder (tapissier) en had een winkel op de hoek van de Gentsestraat en de Capucijnenlaan. (familiekunde-aalst.be)
Een tapissier is een behanger. Een boekanier was een zeerover. Een juwelier verkoopt juwelen. Een cipier bewaakt gevangenen.
(adoc.pub/kring-voor-geschiedenis-en-kunst-van-deinze-en-de-leiestreek)
Zij werkt als tapissier en stoffeert de stoelen en zetels in de winkel; je ziet haar aan het werk in de etalage. (standaard.be)
water dat veilig is om te drinken
SN-NL: drinkwater
Typisch Vlaams: drinkwater: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 6; Vlaamsheid: 3
vgl. water, lopend ~
Het belang van drinkbaar water wereldwijd. “We moeten water als grondstof beschermen”. (caritasinternational.be)
Vandaag hebben 785 miljoen mensen geen directe toegang tot drinkbaar water. (joinforwater.be)
Kraantjeswater komt niet in gedrang door aanhoudende droogte, maar “stop met auto’s te wassen met drinkbaar water”. (hln.be)
De fonteintjes met drinkbaar water in Brussel staan op een handige kaart. Het kaartje moet vooral mensen helpen die dringend water nodig hebben (brussel.be)
Informatieborden – Drinkbaar water | Seton België
In de getroffen zone zitten volgens de Waalse watermaatschappij SWDE momenteel nog 1.650 gezinnen zonder drinkbaar water. (standaard.be)
regering of gemeentebestuur gevormd door twee politieke partijen
synoniem: bipartite
zie ook tripartite
“Een tweepartite. Mathematisch vormen de twee grootste partijen een comfortabele meerderheid.” (hln.be 16/10/2018)
“Wetend dat de twee-partite van Verhofstadt al vechtend over straat rolde, en wetend dat Michel de macht liever niet deelt met de PS zit het er dik in dat je gelijk krijgt, …” (forum.politics.be 2/01/2018)
“Een tweepartite vind ik het beste, maar je weet maar nooit. Maar makkelijk wordt het niet klaarblijkelijk.” (mechelenblogt.be)
“ha een twee partite regering kan dus : 22,7+28,3 = 51%.” (tijd.be 24 mrt. 2017)
juist geteld
vnw: op de kop: precies, op de kop af
Het was op de kop 25 euro.
doen, uitvoeren, werk leveren, presteren
vnw: verrichten, uitvoeren, presteren
-veel/weinig uitsteken: veel/weinig uitvoeren
andere betekenis van uitsteken
“Voor de rest verveel ik me rot, kan door de pijn op mijn blaas ook nog maar heel weinig uitsteken, zelfs een wasmachine uitladen lukt me niet.” (9maand.be/forum 3 jul. 2010)
“Ik had me voorgenomen om de etalage te veranderen, vandaag…heb nog niks uitgestoken…tja, kweetnie hoe lang staan babbelen met een …” (mamaforum.libelle.be 15 okt. 2007)
“Nu, inderdaad denk dat ze daar bitter weinig uitsteken want enkele maanden geleden heb ik die mensen als eens aangeschreven, zit nog op antwoord te wachten.” (autoforum.be/forum/)
Moderne, verkorte vorm van moderne humaniora, of moderne wetenschappen is een onderwijskundige term in het secundair onderwijs in Vlaanderen. De term werd ingevoerd toen de klassieke humaniora, waar Latijn een hoofdvak was, werd opgesplitst met een variant zonder Latijn. Men wilde daardoor begaafde leerlingen die niet zo taalvaardig waren, toch de kans geven een diploma secundair onderwijs te behalen om zich voor te bereiden op het hoger onderwijs, bijvoorbeeld voor meer wetenschappelijke studierichtingen. Het was ook een reactie van het officiële onderwijsnet tegen het vrije (katholieke) onderwijs, dat zowat het monopolie had in colleges en kleinseminaries van de klassieke humaniora. Aanvankelijk was het ook bedoeld als een goede voorbereiding op bediendenfuncties bij banken, de post, gemeentebesturen, overheidsdiensten enz. (wikipedia)
Geen Latijnse of moderne? Dan voelt een leerling zich mislukt (vrt.be)
Of je nu Latijn of Moderne gedaan hebt, de richting in aso is niet volledig doorslaggevend van welke studie je in het hoger onderwijs wil aanvangen. (awel.be)
In 6e lj wilde het pms me naar de Handel sturen, maar mocht gelukkig van thuis Moderne doen. (forum.zappy.be)
’t College in Oostende, de 4de moderne in 1963-64. (blogspot.be)
dus
Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal, Gangbaarheid: 7, Vlaamsheid: 5
Van Dale online2020: (formeel) ten gevolge daarvan; = derhalve: we hebben pech gehad en arriveren bijgevolg later
Op dit ogenblik ligt onze samenleving en bijgevolg ook de sportwereld helemaal stil. (ieper.be)
Over deze periode zijn productietechnieken uiteraard sterk geëvolueerd en bijgevolg hebben hebben een rijke collectie aan bakkerij materialen verzameld. (degrotenapoleon.be)
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.