Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #481 30 January 2024: procedure ten gronde

    procedure ten gronde
    (begrip)

    juridisch: een juridische procedure (rechtzaak) die over de kern (de grond) van de zaak gaat (in tegenstelling tot nevenprocedures, verzoeningsprocedures, …), de eigenlijke rechtsgang.

    NL: bodemprocedure

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    Eerst waren er allerlei procedures over de toerekeningsvatbaarheid van Kim De Gelder, maar nu wordt de procedure ten gronde gevoerd.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door fansy (28 Jul 2021 08:21)
    Dit woord was woord van de dag op 30 Jan 2024

    👍
    304

    #482 29 January 2024: gronde, ten ~

    gronde, ten ~
    (term)

    grondig, tot op de grond van de zaak, in de kern van de zaak, fundamenteel, …

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België

    vgl. ook procedure ten gronde

    Veel militanten kwamen om te vernemen wat de partij nu eigenlijk bedoelt met confederalisme. “Ik wil daar meer uitleg over hebben, ten gronde”, zei iemand.

    We hebben een gesprek ten gronde gehad over wat er nu precies verkeerd loopt.

    Ten gronde gaat politiek altijd over macht.

    6 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (04 Jan 2024 07:39)
    Dit woord was woord van de dag op 29 Jan 2024

    👍
    288

    #483 28 January 2024: stenen uit de grond vriezen

    stenen uit de grond vriezen
    (uitdr.)

    heel hard vriezen

    Van Dale 2012 online: Belgisch-Nederlands

    ook ‘de stenen uit de grond vriezen
    zie ook vervriezen

    ’t Is putteke winter en bijna nieuwjaar, maar ge kunt moeilijk zeggen dat de stenen uit de grond vriezen bij meer dan 10 graden buiten.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (24 Jul 2021 08:15)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Jan 2024

    👍
    306

    #484 27 January 2024: moordstrook

    moordstrook
    (de ~, (v.), ~stroken)

    (mobiliteit) aanliggend gelijkgronds, moordend gevaarlijk fietspad,
    dikwijls ook “moordstrookje” (deze stroken zijn zeer smal) genoemd

    Zie ook zelfmoordstrook

    Moordstrookje is woord van het jaar 2018 in Vlaanderen.

    “Een aanliggend gelijkgronds fietspad, zo luidt de officiële term voor de strook waarop Noah en Maarten om het leven kwamen. Maar in de mobiliteitssector is al vele jaren een ander woord in omloop: ‘moordstrookje’.” (DS 290918)

    FIETSEN OVER MOORDSTROOK – Het Nieuwsblad (2011)

    In Vlaanderen resulteert dit in de welhaast klassieke profielen van de Gewestweg-met-moordstrook voor fietsers en de vrijwel stoeploze dorpsstraat. (Kris Peeters – 2000 – ?Automobiles)

    Vlaanderen: beter fietspad, minder ’moordstroken’ (trouw.nl)

    Opnieuw miljoenen extra fietsers geteld in provincie Antwerpen: “Alle overheden samen moeten moordstrookjes aanpakken” (vrt.be – 2024)

    5 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door de Bon (13 Jul 2024 15:45)
    Dit woord was woord van de dag op 27 Jan 2024

    👍
    127

    #485 26 January 2024: monteur

    monteur
    (zelfst. naamw. m. -s)

    persoon die de film monteert door uitgekozen fragmenten aan elkaar te plakken

    “Filmmontage is zowel kunst als techniek’, zegt Felix van Groeningen, ‘net zoals film zelf, eigenlijk. Mensen realiseren zich vast niet in hoeverre een monteur een film kan maken of kraken.’ (standaard.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door de Bon (06 Aug 2021 07:14)
    Dit woord was woord van de dag op 26 Jan 2024

    👍
    257

    #486 25 January 2024: ambtenarenbal

    ambtenarenbal
    (zn. o.; ~s)

    jaarlijks bal van de ambtenaren op 2 januari (sinds 1968)

    In de Ancienne Belgique vindt dinsdagnamiddag en -avond al voor de 49ste maal het traditionele ambtenarenbal plaats. (nieuwsblad.be)

    #metoo op het Ambtenarenbal: “Als er een over mijn gat wrijft, zal hij het snel weten” (demorgen.be)

    Cartoon over de manier waarop ambtenaren het nieuwe jaar inzetten, met niets minder dan een stevig feest, het zogenaamde ambtenarenbal. (saltooo.be)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door Georges Grootjans (20 Jul 2021 02:55)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Jan 2024

    👍
    127

    #487 24 January 2024: monkelen

    monkelen
    (ww. monkelde, gemonkeld)

    -glimlachen (met iets guitige uitdrukking)
    -grijnzen

    vnw:
    •glimlachen, lachen
    •grijnzen, gnuiven
    •mompelen, neuriën

    zie ook monkellach; monkellachen

    Jantje zag dat moeder het niet meende, ze monkelde toen ze zei dat hij niet naar de kermis mocht.

    “Spijtig dat jullie moeten rechtstaan, maar zo zou het eigenlijk alle weken moeten zijn”, monkelde hij dan. (nieuwsblad.be)

    Frank Vanhecke, toen nog voorzitter van het Vlaams Belang, monkelde dat zijn partij een “overwinningsnederlaag” had geleden. (vrt.be)

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Kastanjeoog en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (02 Jan 2024 07:55)
    Dit woord was woord van de dag op 24 Jan 2024

    👍
    329

    #488 23 January 2024: flessentrekker

    flessentrekker
    (zn. m., ~s)

    1) Iemand die op café/restaurant gaat en achteraf niet betaalt (Dit is ook de betekenis van het begrip in het Belgisch strafrecht)
    2) alg.: iemand die goederen/diensten bestelt en ontvangt zonder ze te betalen (Dit is de betekenis van het begrip in het NL strafrecht)

    bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Flessentrekkerij

    Van Dale kent betekenis 2, maar vermeldt de Zuid-Nederlandse oorsprong ‘op flessen trekken’

    zie ook toelichting bij lemma flessen, tafelschuimer

    vgl. ook: trekken, op flessen ~

    “Steeds meer klanten in de horeca stappen op zonder te betalen. Vorig jaar zijn 629 gevallen gemeld van zo’n ‘flessentrekkerij’ of ‘tafelschuimerij’ – 15 procent meer dan in 2011. Dat schrijft Het Laatste Nieuws vandaag op basis van cijfers van de federale politie.” (DeMorgen)

    ‘Flessentrekker laat zichzelf oppakken op restaurant’ (DeStandaard.be)

    Horecazaken in Eeklo zijn op hun hoede voor een tafelschuimer of een flessentrekker. De man bestelt eten of drinken, maar betaalt niet. (vrt.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Dec 2023 15:02)
    Dit woord was woord van de dag op 23 Jan 2024

    👍
    370

    #489 22 January 2024: Moniteur, de ~

    Moniteur, de ~
    (begrip)

    het Staatsblad

    vnw

    Klik op de afbeelding
    First page Moniteur belge - Belgisch Staatsblad

    zie staatsblad, Belgisch ~

    forum belclimb.net: “Ik had ook al heel efkes gekeken voor dat KB, maar er is idd nog niets in de Moniteur verschenen – denk ik.”

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Dec 2023 09:41)
    Dit woord was woord van de dag op 22 Jan 2024

    👍
    331

    #490 21 January 2024: Hollandse rekenkunde

    Hollandse rekenkunde
    (uitdr.)

    Hoe Willem I in 1815 aan Hollandse rekenkunde doet: “De Grondwetsherziening komt er alleen door, omdat bij de volksstemming in België de thuisblijvers bij de voorstanders zijn opgeteld. Ook Belgen die alleen vanwege de bepalingen over de godsdienst tegen waren, worden bij de voorstanders gerekend. ‘Hollandse rekenkunde’ wordt dit genoemd.” (www.heeleuropa.nl)
    Daarom is Hollandse rekenkunde of “Arithmétique hollandaise”: iets onorthodox bepalen, uitrekenen, naar je toe rekenen.
    NL: creatief boekhouden

    Niet in Van Dale 2014
    google2014: .BE10 keer meer dan in .NL

    demorgen.be: “Klopt niet”, reageert N-VA. “Dat is Hollandse rekenkunde. Misschien moeten ze bij sp.a de batterij van hun rekenmachine eens vervangen. Zij schrijven 3 miljard in voor fraudebestrijding om hun rekening te doen kloppen.”

    standaard.be: Dat de Nederlandse financiële gigant ING in een moeilijk economisch jaar goed geboerd heeft, is maar schijn, en het resultaat van Hollandse rekenkunde.

    tijd.be: Pinxten verwijt de VLD Hollandse rekenkunde en electorale demagogie.

    demorgen.be: “Op basis van Hollandse rekenkunde spelen jullie met de toekomst van de Vlamingen”, vulde Hermes Sanctorum (Groen) aan.

    Hij tovert de armoede gewoon weg met een staaltje Hollandse rekenkunde. (vrt.be)

    Van Dale past nog altijd Hollandse rekenkunde toe om een woord of uitdrukking tot algemeen of standaard Nederlands te verheffen: De zwijgende Vlaming wordt automatisch bij de voorstemmers gerekend, ook al gebruikt of kent hij het taalgebruik niet.

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door fansy (29 Jul 2021 20:03)
    Dit woord was woord van de dag op 21 Jan 2024

    👍
    299

    #491 20 January 2024: mondjesmaat, met ~

    mondjesmaat, met ~
    (uitdr.)

    met kleine beetjes, beetje bij beetje

    SN-NL: mondjesmaat

    vnw: in België meestal: met mondjesmaat

    taaladvies.net: standaardtaal in België
    Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
    DS215 standaardtaal

    Met mondjesmaat wordt dit woordenboek dikker en dikker.

    Volgens Joke van Bommel gebeurt de aanpassing aan een veranderende arbeidsmarkt maar met mondjesmaat bij de HR-diensten (vrt.be)

    Maar de mysterieuze ziekte geeft zijn geheimen maar met mondjesmaat prijs. (demorgen.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (30 Dec 2023 09:41)
    Dit woord was woord van de dag op 20 Jan 2024

    👍
    331

    #492 19 January 2024: moment, voor het ~

    moment, voor het ~
    (uitdr.)

    voor het ogenblik
    SN: op dit moment

    vnw: voor het momentt: momenteel, op dit ogenblik

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, niet algemeen

    zie ook moment, voor de ~

    Voor het moment is alles ok, maar wat dat straks gaat geven weet ik niet.

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (30 Dec 2023 09:38)
    Dit woord was woord van de dag op 19 Jan 2024

    👍
    345

    #493 18 January 2024: ijsstronk

    ijsstronk
    (znw. de ~ (m.), ~en)

    ijstaart in de stijl van een kerststronk of nieuwjaarsstronk

    syn. ijsbuche

    IJsstronk met hazelnoten en fruit (colruyt.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (29 Dec 2023 12:47)
    Dit woord was woord van de dag op 18 Jan 2024

    👍
    3

    #494 17 January 2024: mogen

    mogen
    (ww. mocht, gemogen)

    iets eten of drinken zonder het slecht te vinden, maar ook niet echt lekker; lusten

    vnw: lusten: die soep mag ik niet

    uitspraak in de prov. Antw.:
    ik mag, gij meugt, hij mag, wij meugen, golle meugt, zij/zolle meugen

    voltooid deelwoord zeldener ook gemoogd, gemocht

    vergelijk West-Vlaanderen: meugen, meugen meugen

    zie ook meug

    - De Paul mag wel lever, maar hij is er niet zot van.

    - Der zijn niet veel kinderen die spruitjes mogen.

    - Ons Alexje eet alles behalve witloof, dat mag hij niet.

    - “Veel zijnder die geen beulingen en meugen” – uit ‘Sinnepoppen’, Roemer Visscher, 1614

    7 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door de Bon (22 Apr 2025 22:00)
    Dit woord was woord van de dag op 17 Jan 2024

    👍
    340

    #495 16 January 2024: hoeveel moet ik u

    hoeveel moet ik u
    (uitdr.)

    hoeveel ben ik u verschuldigd

    vnw:
    -ik moet u 10 euro, u krijgt 10 euro van me
    -hoeveel moet ik u?, wat krijgt u van me?

    VD2016 online: BE, spreektaal
    NL-SN: hoeveel krijgt u van me

    zie ook moeten

    vrt taalnet: Niet: *Hoeveel moet ik u? Wel: Hoeveel krijgt u van me? Wel: Hoeveel moet ik u betalen?

    De geruchten – H.Claus: ‘Hoeveel moet ik u?’ zegt Alma mat. ’Niets. Dat heeft hij voor niets gedaan. Ge hebt het al moeilijk genoeg.

    3 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (27 Dec 2023 09:51)
    Dit woord was woord van de dag op 16 Jan 2024

    👍
    273

    #496 15 January 2024: moetens, van ~

    moetens, van ~
    (uitdr.)

    1) een moetje
    2) andere contexten

    ook: van de moetens (moetens, van de ~)

    vnw: het is (van) moeten(s): het moet wel of van een huwelijk het is een moetje

    1) Onze bompa en ons bomma zijn een jaartje eerder getrouwd dan gepland … het was van moetes.
    zie ook prijs hebben, pakske, met een ~ thuiskomen

    2) Ik heb echt geen goesting om vanavond te gaan eten, maar ja, ’t is van moetens zeker?

    demorgen.be: Ondanks alles houdt deze ‘van moetens’-regering behoorlijk stand

    Soms is het in het leven niet van willens maar van moetens.

    “Ik verwacht wel dat het snel op toerental geraakt, vooral omdat het ‘van moetens’ is.” (hln.be)

    Het enthousiasme in de aankondiging klinkt daarom wat schril: het is van moetens. (gva.be)

    Het is dan ook van moetens, nu Europa almaar strengere uitstootnormen en bijhorende boetes oplegt voor autoconstructeurs. (vrt.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (24 Feb 2025 07:01)
    Dit woord was woord van de dag op 15 Jan 2024

    👍
    381

    #497 14 January 2024: moederkeszalf

    moederkeszalf
    (de ~ (v.), geen mv. stofnaam)

    speeksel, zjuzzekeszalf, jezekeszalf als placebo

    vnw: moederkenszalf (de): een kusje of wat spuug op de plek waar een kind zich pijn heeft gedaan

    Van Dale 2016 online: moederkenszalf: BE, niet algemeen:
    speeksel (als be­han­de­ling van won­den)

    uitspraak in Antwerpen: klik op de luidspreker (of het puzzelstukje) om het woord te beluisteren

    Kom maar eens hier, ik zal er wat moederkeszalf aansmeren. Dan gaat het het vlugst over.

    Als we ons als kind flink bezeerden moesten we het meer dan eens stellen met wat ‘moederkeszalf’. (flair.be)

    Kruimeldief is een poëtische maar ook rauwe elegie over moederkeszalf, afscheid nemen, terugblikken en herinneren. (vrt.be)

    Een aloude volkswijsheid voor kinderen die pijn hebben, zegt dat ze ‘moederkeszalf’ – oftewel speeksel – op hun zere knie of elleboog moeten … (demorgen.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door haloewie en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (22 Dec 2023 10:31)
    Dit woord was woord van de dag op 14 Jan 2024

    👍
    471

    #498 13 January 2024: misval

    misval
    (de ~ (m.), ~len)

    miskraam
    analoog met bevallen

    vnw: miskraam

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal

    Tielt: voorval

    Mijn vrouw heeft twee misvallen gehad voor de geboorte van ons eerste kindje.

    De 39-jarige Anderson kreeg de misval tijdens de opnames van haar nieuwe film. (standaard.be)

    Voor de start had Boonen nog gesteld dat hij een ’"ferme patat" had gekregen door de misval van Lore (demorgen.be)

    9 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door haloewie en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (20 Dec 2023 08:02)
    Dit woord was woord van de dag op 13 Jan 2024

    👍
    547

    #499 12 January 2024: mistevredenheid

    mistevredenheid
    (de ~ (v.), geen mv.)

    ontevredenheid

    vnw: misnoegdheid, ontevredenheid

    vgl. mistevreden

    De niet nagekomen belofte zorgde voor mistevredenheid.

    ‘Het zijn broddelaars,’ verwoordde Vande Lanotte zijn mistevredenheid op expliciete toon (vrt.be)

    “Eerst goed spelen en dan praten”, uitte sportief adviseur Axel Lawarée zijn mistevredenheid. (demorgen.be)

    Ook in het College is er mistevredenheid bij het personeel. (standaard.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (20 Dec 2023 07:58)
    Dit woord was woord van de dag op 12 Jan 2024

    👍
    275

    #500 11 January 2024: peperkoek

    peperkoek
    (de ~ (m.), ~en)

    SN-NL: ontbijtkoek

    vnw: ontbijtkoek, snijkoek

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België

    Woordenboek der Nederlandsche Taal:
    Peperkoek: Eene soort van koek, uit meel met honing, suiker of stroop gemengd gebakken, waardoor gestooten peper is gedaan; later werden ook andere kruidkoeken aldus genoemd en heet ook gewone zoetekoek soms peperkoek.

    zie ook: zoetekoek, kruidekoek, pennepisse, feeste, lekkerkoek, pomkoek, pondkoek, schijtkoek, peperkoekenhuisje
    Limburg: paeperkook

    Klik op de afbeelding
    Pain d'épice 2
    Snee perperkoek

    Wilt ge een boterham met speculoos of met peperkoek?

    Maar de energie die dat levert in vergelijking met boterhammen met peperkoek of andere toestanden is enorm. (forum.mountainbike.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door aliekens en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (18 Oct 2024 13:15)
    Dit woord was woord van de dag op 11 Jan 2024

    👍
    418

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.