Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed 
zak, tas, boodschappentas of handtas, boekentas
Middelnederlands: ‘cabas’, ‘cabaes’ voor geldkist, geldbuidel, beurs
oorsprong: Latijn capsa of capax.
< Frans: ‘cabas’
Vgl.: Noord-Nederlands ‘karbies’
Woordenboek der Nederlandsche Taal: mand, korf, ben, hengselmand.
Voorheen ook KABASSE; daarnaast KABAAS, KARBAAS; ook wordt op vele plaatsen in Vlaamsch-België (o.a. te Gent) KABA gezegd (het woord moet dus tweemaal ontleend zijn)
zie ook: kabba, bazas, redecuul
De boodschappen zitten in mijn kabas.
’k Vind mijn sleutels niet, waar is mijn kabas ergens? Hopelijk zitten ze daar in.
> andere betekenis van kabas
zure kers of morel, noordkriek
vnw: zure, laatrijpe, zwartrode kersensoort
Van Dale 2018 online: BE
vgl. kriek, blozen als een ~; krieken op jenever
Prunus cerasus
De vogels zijn met bijna al de krieken weg.
Vanavond eten we frikadellen met kriekskes. (frikadellen met krieken)
> zie andere betekenis van kriek
(verschieten is verouderd in Nederland)
schrikken, verbazen, verwonderen, ergens van opkijken
Woordenboek der Nederlandsche Taal: verschieten
Verouderd maar gewestelijk nog frequent aangetroffen, bepaaldelijk in Vlaams-België en Noord-Holland.
> “Zy … zach dat de doode vrauwe haer een been op track, waer deur sy verschoodt ende seyde: Minne leefdy noch?” Vrancx (1602) bij De Bo
Van Dale 2013 online Belgisch-Nederlands, spreektaal
zie ook verschietachtig, verschietelijk, verschoten
Ons bomma liet mij keihard verschieten, en ik was van mijnen hik vanaf.
Ik verschiet van niks niet meer tegenwoordig.
Van ’t verschieten liet ze haar talloor vallen.
Ik zou er niet van verschieten dat achteraf zou blijken dat hij dat allemaal op voorhand wist.
iets opstarten, (in het getouw zetten), iets starten, iets opzetten, iets aansteken
zie ook: getouw, op het ~ zetten
vnw: in gang steken/stellen/zetten: op gang brengen, aan de gang brengen
Van Dale 2018 online: BE
ook: iets in gang zetten, iets in gang krijgen
zie ook gang, in ~
Dat Vlaams woordenboek, dat heeft nogal iets in gang gestoken bij mij! Elke dag eens piepen, elke dag schieten mij nieuwe woorden en uitdrukkingen te binnen, ik ben verslaafd en ik amuseer mij kostelijk!
DeMorgen.be: Offensieve uitspraken waarmee de PS de verkiezingscampagne al in gang steekt, vinden de liberalen.
Een barbecue in gang steken (vrt.be)
uitspraak: zjannet
iemand die verwijfd is, ook pejoratief voor homofiel;
Van Dale: janet
de (v.); -ten·
(Belgisch-Nederlands, spreektaal) homoseksueel
Onze tegenstanders zijn een stel jeannetten.
onwel, misselijk, ziek, aardig
vnw: misselijk, onpasselijk, ongesteld, duizelig
Woordenboek der Nederlandsche Taal: In Zuid-Nederland voor: misselijk.
Geeft mij een glas water: ik word mottig, Loquela (1894).
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Limburgs: koellek
< andere definities van mottig
Ik word mottig van die stank.
schol (Pleuronectes platessa)
pladijs is standaardtaal in België (vrt-Taalnet)
< Ontleend aan vulgair Latijn platice (waaruit klankwettig o.a. Oudfrans plaïs, Catalaans platussa), een vervorming van Laatlatijn platessa ‘platvis’, waarschijnlijk een afleiding van Grieks platús ‘plat, breed’. (bron: M. Philippa)
zie ook: plaat
We eten pladijs met botersaus.
“In het oud Nederlandsch heetten de schollen pladijzen”, Hoeufft Bred.
Pladijs met limoenboter, tomaat en primeurpatatjes (dagelijksekost.vrt.be)
De pladijs, een van de belangrijkste vissoorten voor de visserij in de zuidelijke Noordzee, floreert in windmolenparken op zee. (demorgen.be)
De pladijs is woensdag opnieuw verkozen tot Vis van het Jaar. Mooie timing want de vis is volop in het seizoen van juni tot en met oktober. (standaard.be)
doekje om de afwas mee te doen, vaatdoek
vnw: vaatdoek
ook schoteldoek
Neem maar een propere schotelvod, want deze is te vuil om de tafel mee af te kuisen.
Geef me de schotelvod eens, dan kan ik beginnen afwassen.
kalf, lomperik
uitspraak met doffe u
Woordenboek der Nederlandsche Taal (wnt):
Een in Zuid-Nederland gewone naam voor een zeer jong kalf; wellicht is dit woord gevormd met het suffix ‘îna’, dat dikwijls voorkomt in namen van jonge dieren, waarbij men echter het onz. geslacht zou verwachten.
- “De muttekes staan in hun stal” De Cock en Teirlinck Kinderspel & Kinderlust in Zuid-Nederland (1902).
- Oneigenlijk, een klein kind; een dommerik, een sul (…)
- Samenst. Muttenstal (Joos (1900-1904), meuttentuischer, ”schacheraar in kalven” (Cornelissen-Vervliet (1899-1906)
Van Dale 2018: mutten
niet algemeen
1. kalf
2. domme jongen
Welke mutten heeft dat nu weer uitgevonden?
Inne minne mutten
10 pond grutten
10 pond kaas
inne minne mutten is de baas
geslachtsgemeenschap hebben
wnt: (Bedr. en onz.) Beslapen; copuleeren; in bedr. gebruik ook: verkrachten; vervolgens ook in het algemeen: ongeoorloofde sexueele handelingen verrichten. Gewestelijk in Vlaams-België.
- Vossen, … vogelen en voorts in ’t algemeen: onkuischheid bedrijven, Schuermans (1865-1870).
- Vossen. … Beslapen, verkrachten, Tuerlinckx. (1886).
- Vossen. Bij ’t gemeen voor ’t Latijn coire, futuere, Cornelissen-Vervliet (1903).
Van Dale online: gewestelijk, informeel: vrijen, onkuisheid bedrijven
Dat jong koppel doet niets dan vossen.
NL-SN: magnetron
vnw: magnetron
uitspraak: klik op het pijltje
Van Dale 2016 online: BE, informeel
Ik warm mijn soep efkes op in de microgolf.
hln.be: Getest: koken in 3 minuten met de microgolf, kan het echt?
flair.be: Meng tot een gladde massa, zet de mok in de microgolf en bak de brownie gaar in 60 à 90 seconden
nieuwsblad.be: Warmen we ons eten verkeerd op in de microgolf?
relatie
Van Dale 2018 onder “affaire”: 3 pregnant liefdesgeschiedenis
Ze heeft een affaire met de melkboer.
< andere definities van affaire
zonder bruis
NL: spa blauw
Van Dale online: Belgisch-Nederlands
zie andere definities van plat
zie ook: plat water, plat bier
Voor mij een plat water.
Spa Reine, die in de blauwe fles, is plat water.
De cola is helemaal plat omdat den toep niet goed op de fles zat.
kaars
< Frans bougie
Er liggen bougies in de kast, voor als den elentriek uitvalt.
heel zeker
Van Dale 2013 online:Belgisch-Nederlands, algemeen
in Nederland wordt deze uitdrukking omgekeerd, als “vast en zeker”, uitgesproken
zie ook Vlaamse volgorden
De reden waarom mijn auto niet wil starten, ligt zeker en vast bij mijn accu.
“Van echte paniek kunnen we niet spreken, maar enige onrust heerste er zeker en vast. (standaardtaal in België)” Taaladvies.net
fijne vleeswaren, bv. als broodbeleg
DS2015 standaardtaal
vnw:
•bereide fijne vleeswaren
•winkel of winkelafdeling waar voornamelijk fijne vleeswaren worden verkocht (zie andere betekenis van charcuterie)
< Frans charcuterie
zie ook: bijval; charcutier, fijne charcuterie
Breng wat charcuterie mee van den beenhouwer, we hebben alleen nog maar salami.
Onze fijne charcuterie wordt nog lekkerder met een bijpassende drank of lekkere toast. (studiosmaak.be)
machine om was te drogen, wasdroger, droogtrommel, linnendroger
Nederland: droogautomaat, wasdroger
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
ook: droogkas (zie voorbeelden)
zie ook verzamellemma kledij
klik op de afbeelding
Vintage droogkast Hamilton
Ik zal de was in de droogkast steken.
Kleine wasjes, grote wasjes… · truitjes en broekjes binnenste buiten · wassen op 30 graden · geen wasverzachter · niet drogen in de droogkas. (jongsintgillis.be)
nationaal politiekorps, werd in 2001 bij de politiehervorming geïntegreerd met politie in nieuwe lokale en federale politiestructuur
vnw: (bnl.) door het rijk ingestelde politie, nu de federale politie, marechaussee (nl.)
afl. rijkswachter
zie ook gendarmerie
De rijkswacht heeft een bende opgerold die in het hele land car jackings pleegde.
Zonder moustache kunt ge nooit rijkswachter worden.
na-apen, nadoen, nabootsen
Van Dale 2016 niet algemeen nadoen, nabootsen
vnw
SN-NL: achterdoen
vgl. achternakijken
Erik: Doe mij eens niet achterna, jong!
Karel: Doe mij eens niet achterna, jong!
handtas
vnw: tas, handtas
gratis Van Dale online: sacoche
1 tas, fietstas
2 (België) handtas
zie ook: chacoche; sjakosj, in de ~; verzamellemma kledij
vgl. sacochendief
Er zit teveel gerief in mijn sacoche. Ik vind mijne gsm niet.
Wacht efkes, ik pak mijne sacoche nog en dan zijn we weg.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
