Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #331 08 August 2024: dedouaneren

    dedouaneren
    (ww. dedouaneerde; gededouaneerd)

    fig. iets of iemand aanvaardbaar maken, van schuld ontlasten

    vgl. dedouaneren: goederen inschrijven

    Historisch onderzoek toont overigens aan dat De Vlaamse Linie het ‘zwarte Vlaanderen’ dedouaneerde bij de bredere katholieke bevolking (bloggen.be)

    Als ze de eerste twee weken na haar ‘schandaal’ (wat het ook reëel moge geweest zijn) overleeft, is de zaak definitief van de baan en wordt ze vanzelf maatschappelijk gededouaneerd. (dewereldmorgen.be)

    ‘De N-VA is niet opgericht om het Belang te dedouaneren’ (knack.be)

    Toch hebben de auteurs het gedrag van Laïs tegenover Soetkin terecht gesitueerd binnen een welbekende wetmatigheid: je kunt je als gedoodverfd “fascist” alleen dedouaneren door weer anderen van “fascisme” te beschuldigen. (inflandersfields.eu)

    Het Brusselse establishment is gededouaneerd voor een premier De Wever, schrijft Rolf Falter, historicus en auteur van onder andere De geboorte van Europa en 1302 – Het jaar van de mythe. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Jul 2024 18:17)
    Dit woord was woord van de dag op 08 Aug 2024

    👍
    5

    #332 07 August 2024: opgezet zijn met

    opgezet zijn met
    (uitdr.)

    blij, in zijn schik zijn met

    vnw: met iets opgezet zijn: ingenomen zijn, in zijn schik, tevreden zijn met iets

    DS2015: standaardtaal

    Van Dale 2020 online: BE, spreektaal

    “N-VA-kopstuk Theo Francken is niet opgezet met de openlijke kritiek van partijgenoot Jan Peumans op hem en de marsrichting van N-VA.”
    (dD 010718)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (19 Jul 2024 10:48)
    Dit woord was woord van de dag op 07 Aug 2024

    👍
    322

    #333 06 August 2024: crisette

    crisette
    (zn. v., ~s of ~n)

    kleine crisis

    neologistisch Wetstratees

    Oorsprong: het woord ontstond naar aanleiding van het ontslag van Bert Anciaux (2002), dat tot een crisette of een minicrisis binnen de Vlaamse Regering leidde. Crisette is gevormd naar analogie van andere woorden met het achtervoegsel -ette: operette, fuguette, kitchenette, superette, wasserette.

    ‘Als opwarmertje kan de crisette over de dienstencheques tellen.’ (De Standaard, 27/11/03: – bron: www.nlterm.org)

    ‘Geen akkoord zonder crisette. Het is een wetmatigheid in de Wetstraat. Maar het zag ernaar uit dat het op een crisette zonder akkoord zou uitdraaien.’ (De Morgen, 15/09/11)

    Het komt dan nog wel eens tot een rechtstreeks gesprek tussen enkel de N-VA en de PS maar, zoals ik in een eerste bijdrage aangaf, pas nadat een “crisette” in de Wetstraat werd uitgelokt. (vrt.be – 2019)

    Van een crisis of een crisette is geen sprake. Bij Vooruit, cd&v en Les Engagés wordt aangegeven dat het nog altijd om de prille start van de onderhandelingen gaat. (demorgen – 2024)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (18 Jul 2024 07:31)
    Dit woord was woord van de dag op 06 Aug 2024

    👍
    348

    #334 05 August 2024: wijl

    wijl
    (voegw.)

    terwijl

    Algemeen Nederlands Woordenboek: (vooral) in België, poëtisch/literair, archaïsch: omdat; doordat; aangezien; vermits
    Ter uitdrukking van een oorzakelijk of redengevend verband, waarbij de zin ingeleid door wijl verklaart of bevestigt wat in de hoofdzin staat. (zie ook reacties)

    vgl. Engels ‘while/whilst’

    Men ziet er onder meer een maquette met het vroegere sas nog aan de westelijke zijde van het Spaans Huis, wijl het huidige oude sas aan de andere kant ligt. (Klein-Willebroek – Wikipedia)

    Dit goed werd gepubliceerd met bestemming woongebied, wijl het in wezen landbouwgebied betrof. (ipi.be)

    Pas wijl ik al halverwege de straat voor de Amitié had overgestoken, werd rechts naast de toren een schijnsel zichtbaar. (mechelenblogt.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door nthn (17 Jul 2021 07:34)
    Dit woord was woord van de dag op 05 Aug 2024

    👍
    18

    #335 04 August 2024: opfrissen

    opfrissen
    (ww. friste op; opgefrist)

    renoveren (van een huis, een gebouw, …)

    vnw: een gebouw opfrissen: vernieuwen, renoveren

    Typisch Vlaams: een huis opfrissen: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 5; Vlaamsheid: 2

    Sociaal Huis opgefrist. Het Sociaal Huis, de thuishaven van het OCMW, is door de gemeentearbeiders gerenoveerd. (gva.be)

    Vijf architecten willen lelijkste Gents gebouw opfrissen (hln.be)

    Tijdens de afgelopen jaren werd het huis opgefrist, zo werd de keuken bij de woonkamer getrokken en volledig vernieuwd, werd er nieuwe vloer gelegd in de … (immospeurder.vom)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (15 Jul 2024 10:19)
    Dit woord was woord van de dag op 04 Aug 2024

    👍
    18

    #336 03 August 2024: spitsonderzoek

    spitsonderzoek
    (zn. o.; ~en)

    vooraanstaand onderzoek

    Van Dale 2016 online: BE

    zie ook spits

    Uitvoeren van academisch spitsonderzoek om de behandeling, preventie en diagnose van AIDS, neurodegeneratie en mucoviscidose te verbeteren (kuleuven.be)

    Kunsthistorici, fotografen, scheikundigen, archeologen, ingenieurs en conservatoren-restaurateurs voeren interdisciplinair spitsonderzoek uit naar de materialen en technieken gebruikt in het erfgoed en naar de producten en methodes voor conservatie-restauratie. (focusonbelgium.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 00:51)
    Dit woord was woord van de dag op 03 Aug 2024

    👍
    199

    #337 02 August 2024: merde toch

    merde toch
    (uitroep )

    uitroep van verbazing of spijt
    AN: verdomme toch, wat spijtig toch

    zie merde

    Wat was je een prachtige madam, iemand die volop van het leven genoot, alles durfde en met je glimlach een kamer opfleurde. Merde toch, veel te vroeg! (dansnospensées.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (26 Mar 2022 07:40)
    Dit woord was woord van de dag op 02 Aug 2024

    👍
    4

    #338 01 August 2024: onderzoek, een ~ openen

    onderzoek, een ~ openen
    (uitdr.)

    een onderzoek starten

    vnw: een onderzoek instellen

    DS2015 standaardtaal

    Het parket heeft een onderzoek geopend naar seksuele intimidatie en exhibitionisme, maar Bruel ontkent alles. (demorgen.be)

    Franse gerecht opent een onderzoek naar frauduleuze geldwerving voor de Notre-Dame. (vrt.be)

    De Britse overheid gaat een onderzoek openen naar de rol van leidinggevenden bij de teloorgang van de 178 jaar oude reisorganisatie (nieuwsblad.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Jul 2024 06:27)
    Dit woord was woord van de dag op 01 Aug 2024

    👍
    44

    #339 31 July 2024: opdringen, zich ~

    opdringen, zich ~
    (ww. drong zich op, heeft zich opgedrongen)

    vnw: zich opdringen: gewenst zijn, dringend nodig zijn: een oplossing dringt zich op

    Typisch Vlaams: dringend nodig zijn: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2

    Van Dale 1995: (in Belg.): dringend gewenst, uitermate nodig zijn

    Soms kan iemand zich dermate in het authentieke Vlaamse karakter van een lemma vergissen dat het overschrijven van het lemma zijn eigen opdringt.

    Voorlopig komen beide pechverhelpers daarin tussen, maar een structurele oplossing dringt zich op. (hln.be)

    12 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Jul 2024 21:26)
    Dit woord was woord van de dag op 31 Jul 2024

    👍
    368

    #340 30 July 2024: geseind worden

    geseind worden
    (uitdr.)

    gezocht worden, geregistreerd worden/staan/zijn

    < Belgisch-Nederlands

    zie ook geseind staan, geseind zijn, seinen

    Maar meteen na het vonnis in Brugge werden wel bijzondere opsporingsmethoden toegepast, vattingsbevelen uitgeschreven en werd Fehriye Erdal nationaal en internationaal geseind, verzekert het federaal parket. (het nieuwsblad)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door fansy (12 Jul 2021 03:24)
    Dit woord was woord van de dag op 30 Jul 2024

    👍
    134

    #341 29 July 2024: hoofd, er het ~ bij neerleggen

    hoofd, er het ~ bij neerleggen
    (uitdr.)

    zich erbij neerleggen

    vnw: ergens het hoofd bij neerleggen: berusten in iets, zich ergens bij neerleggen

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    ook: kop, er de ~ bij neerleggen

    Zelf de grote triple-A games hebben er hun hoofd bij neergelegd en er zeker voor gezorgd dat ook hun games een battle royale mode hadden (gameverse.be)

    Nooit zullen we er echter het hoofd bij neerleggen, we blijven er tegenaan gaan. (politie.be)

    Ik heb zeer zware tijden achter de rug, maar ik leg er niet zo vlug het hoofd bij neer. Ik ben positief ingesteld. Ik wil blijven leven (standaard.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (15 Mar 2024 07:30)
    Dit woord was woord van de dag op 29 Jul 2024

    👍
    3

    #342 28 July 2024: kermis, van een kale ~ thuiskomen

    kermis, van een kale ~ thuiskomen
    (uitdr.)

    contaminatie van ‘van een koude kermis thuiskomen’ (NL) en ‘van een kale reis thuiskomen’ (VL)

    zie ook: kaal, van een kale reis terugkomen

    Wij zijn er alvast zeker van dat je niet van een kale kermis zult thuiskomen. (columbus-middelkerke.be)

    En wie de ene dwang met de andere bestrijdt, komt op den duur pas echt van een kale kermis thuis. (Revue Lanoye: filippica (polemische replieken))

    Wie gisteren op de markt op het Polenplein wat kaas wilde kopen in het oranje kraam, kwam van een kale kermis thuis. (hln.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (20 Jul 2021 16:31)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Jul 2024

    👍
    58

    #343 27 July 2024: copiloot

    copiloot
    (zn. m. -en)

    persoon die tijdens een autorally de piloot assisteert

    “Zoals gewoonlijk krijgt Loeb – vorig weekend winnaar van de WK rally van Spanje – Daniel Elena naast zich als copiloot.” (Autosportwereld (persbericht)-31 okt. 2018)

    “Vijfvoudig rallywereldkampioen Sébastien Ogier en zijn copiloot Julien Ingrassia verlaten Ford en zullen vanaf volgend seizoen opnieuw …” (Sporza.be-28 sep. 2018)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door de Bon (08 Aug 2021 08:23)
    Dit woord was woord van de dag op 27 Jul 2024

    👍
    134

    #344 26 July 2024: saturatiepunt

    saturatiepunt
    (z. nw. het ~ (o.) ~en)

    NL/SN: verzadigingspunt

    Omstreeks 1890 hadden de industriesteden van Noord-Frankrijk hun saturatiepunt inzake opneming van bevolking bereikt en daarom oordeelden de grensarbeiders het beter zich niet meer in deze steden zelf, maar in de grensgemeenten, te vestigen. (DBNL)

    De tijd is niet ver meer af dat de zelfvarende kraanbok "Brabo’ van het Antwerps havenbedrijf met zijn opdrachten het saturatiepunt bereikt. Dan zal Antwerpen hard toe zijn aan een nieuw drijvend heftuig voor lasten van 200 tot 250 ton. (De Tijd)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (14 Jun 2021 14:34)
    Dit woord was woord van de dag op 26 Jul 2024

    👍
    45

    #345 25 July 2024: een, twee, drie, piano

    een, twee, drie, piano
    (begrip)

    kinderspel

    SN/NL: Annemaria koekoek

    (eigenlijk: een, twee, drij, piano)

    Een… twee… drij… piano! Ha Louise, gij zijt bewogen, ga maar terug naar de start!

    De immens populaire Netflix-serie Squid Game sluipt steeds meer het dagelijkse leven van kinderen binnen. In de Koreaans horroserie spelen de personages kinderspelletjes zoals 1-2-3 piano en touwtrekken, maar wie verliest, moet sterven. (vrt.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (13 Oct 2021 15:36)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Jul 2024

    👍
    3

    #346 24 July 2024: alvorens

    alvorens
    (voegw.)

    vooraleer, voor, voordat

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1; In Nederland wordt het woord in dezelfde betekenis gebruikt, maar het komt daar alleen voor in formele schrijftaal

    “Gewonere woorden, die in alle contexten bruikbaar zijn, zijn voordat en voor.(…)In formeler taalgebruik komt ook alvorens voor.” (taaladvies.net)

    Omdat het aangewezen is te bezinnen alvorens te beginnen… (incc.fgov.be)

    Jeffrey (26) kan zijn paarden redden alvorens stal uitbrandt: “Ze probeerden vergeefs de deuren open te duwen”. (hln.be)

    Moet ik plakken rauwe aubergine bewerken met zout, alvorens ze te bereiden? (dagelijksekost.een.be)

    Welke voorafgaande controles zijn steeds aan te raden alvorens met een (buitenlandse) onderaannemer samen te werken? (voka.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (04 Jul 2021 18:13)
    Dit woord was woord van de dag op 24 Jul 2024

    👍
    21

    #347 23 July 2024: poets wederom poets

    poets wederom poets
    (uitdr.)

    iemand die u iets gelapt heeft iets teruglappen
    van hetzelfde laken een broek geven

    vnw: leer om leer, iemand een streek betaald zetten

    standaardtaal in België
    standaardtaal in NL: leer om leer

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Poets wederom poets of poets weerom, leer om leer, in Vlaanderen, België (Cornelissen-Vervliet; Teirlinck).

    Van Dale 2018 online: BE

    Miljaarde, ik ben er met open ogen ingetrapt. Maar wacht maar, poets wederom poets. Ik zal hem ook eens liggen hebben se.

    Poets wederom poets na aanval op “naakte” Di Rupo. Premier Di Rupo die zich laat filmen terwijl hij een ander hemd aantrekt. (demorgen.be)

    Poets wederom poets? Instagram kopieerde schaamteloos de korte filmpjes van Tiktok, nu komt Tiktok met een doorslagje van Instagram (standaard.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Dec 2024 08:00)
    Dit woord was woord van de dag op 23 Jul 2024

    👍
    287

    #348 22 July 2024: zonder erg

    zonder erg
    (uitdr.)

    zonder (zware) gevolgen

    vnw: zonder (veel) erg: zonder schadelijke of ernstige gevolgen, niet erg

    ook: zonder veel erg, zonder al te veel erg, zonder het minste erg, …

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    vrt-taal:
    In België wordt het ook gebruikt voor ‘zonder schadelijke gevolgen, zonder ernstige gevolgen’.
    - De renner kwam ten val zonder veel erg.
    - De renner kwam zonder ernstige gevolgen ten val.
    - De valpartij van de renner was niet ernstig.

    vgl. geen erg

    Amai dat was wel een stommiteit wat hij gedaan heeft. Gelukkig voor hem zonder veel erg, anders had hij nog voor de kosten kunnen opdraaien.

    Winterse voetpaden, één sneeuw- en ijsbaan, dus voetje voor voetje voorzichtig opweg: een hele onderneming. Heb mensen zien vallen, gelukkig zonder erg.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Jul 2022 07:18)
    Dit woord was woord van de dag op 22 Jul 2024

    👍
    292

    #349 21 July 2024: rol, de ~ lossen

    rol, de ~ lossen
    (uitdr.)

    afhaken, opgeven, niet meer mee kunnen;
    zie : lossen, de rol (moeten) ~

    Van Dale 2015 online Belgisch-Nederlands

    De wedstrijd veldrijden op Nieuwjaarsdag: Nys heeft een probleem met zijn ketting en moet de rol lossen.

    ‘Als we niets doen, zal ons land de rol in Europa voorgoed lossen’, waarschuwt econoom Peter De Keyzer. (De Standaard)

    Door het strakke tempo van Movistar moesten onder meer Vincenzo Nibali (Astana), Tom Dumoulin (Giant-Alpecin) en Sagan de rol lossen. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (06 Aug 2021 07:32)
    Dit woord was woord van de dag op 21 Jul 2024

    👍
    307

    #350 20 July 2024: pyjamatoerist

    pyjamatoerist
    (de ~ (m.), ~en)

    Het is een toerist die zijn pyjama meebrengt en dus beslist om te overnachten op een locatie. Geen eendagsvlieg, maar een plakker. Vroeger spraken we over ’verblijfstoerist’.

    Oorsprong ‘in een zotte bui’ in Gent

    Neologisme

    “Het woord pyjamatoerist bekt goed, maar dekt vooral goed de lading waar we met het Gents toerisme van de toekomst heen willen.” – Bram Van Braeckevelt, schepen van Toerisme Gent.

    Neen, in Gent leggen we de focus op de Gentenaren en de pyjamatoeristen. Zij die in onze stad leven en Gent beleven.

    “Wij willen vooral kwaliteitsvol toerisme. Mensen die iets eten in onze restaurants en slapen in onze hotels. Pyjamatoeristen. Pyjamatoeristen." (demorgen.be)

    Het woord pyjamatoerist staat op de derde plaats in ‘Hét Van Dale Woord van het Jaar 2023’ in Vlaanderen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (06 Jul 2024 12:41)
    Dit woord was woord van de dag op 20 Jul 2024

    👍
    7

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.