Vlaams Woordenboek logo

Het Vlaams woordenboek


Index

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Log in

Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.

Uw gebruikersnaam
Uw geheime paswoord

  • Log in
  • Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent

    Vlaams woord van de dag

    Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn. Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als RSS Feed RSS

    #321 03 August 2024: spitsonderzoek

    spitsonderzoek
    (zn. o.; ~en)

    vooraanstaand onderzoek

    Van Dale 2016 online: BE

    zie ook spits

    Uitvoeren van academisch spitsonderzoek om de behandeling, preventie en diagnose van AIDS, neurodegeneratie en mucoviscidose te verbeteren (kuleuven.be)

    Kunsthistorici, fotografen, scheikundigen, archeologen, ingenieurs en conservatoren-restaurateurs voeren interdisciplinair spitsonderzoek uit naar de materialen en technieken gebruikt in het erfgoed en naar de producten en methodes voor conservatie-restauratie. (focusonbelgium.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door de Bon (11 Aug 2021 00:51)
    Dit woord was woord van de dag op 03 Aug 2024

    👍
    199

    #322 02 August 2024: merde toch

    merde toch
    (uitroep )

    uitroep van verbazing of spijt
    AN: verdomme toch, wat spijtig toch

    zie merde

    Wat was je een prachtige madam, iemand die volop van het leven genoot, alles durfde en met je glimlach een kamer opfleurde. Merde toch, veel te vroeg! (dansnospensées.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door LeGrognard en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (26 Mar 2022 07:40)
    Dit woord was woord van de dag op 02 Aug 2024

    👍
    4

    #323 01 August 2024: onderzoek, een ~ openen

    onderzoek, een ~ openen
    (uitdr.)

    een onderzoek starten

    vnw: een onderzoek instellen

    DS2015 standaardtaal

    Het parket heeft een onderzoek geopend naar seksuele intimidatie en exhibitionisme, maar Bruel ontkent alles. (demorgen.be)

    Franse gerecht opent een onderzoek naar frauduleuze geldwerving voor de Notre-Dame. (vrt.be)

    De Britse overheid gaat een onderzoek openen naar de rol van leidinggevenden bij de teloorgang van de 178 jaar oude reisorganisatie (nieuwsblad.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Jul 2024 06:27)
    Dit woord was woord van de dag op 01 Aug 2024

    👍
    44

    #324 31 July 2024: opdringen, zich ~

    opdringen, zich ~
    (ww. drong zich op, heeft zich opgedrongen)

    vnw: zich opdringen: gewenst zijn, dringend nodig zijn: een oplossing dringt zich op

    Typisch Vlaams: dringend nodig zijn: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 2

    Van Dale 1995: (in Belg.): dringend gewenst, uitermate nodig zijn

    Soms kan iemand zich dermate in het authentieke Vlaamse karakter van een lemma vergissen dat het overschrijven van het lemma zijn eigen opdringt.

    Voorlopig komen beide pechverhelpers daarin tussen, maar een structurele oplossing dringt zich op. (hln.be)

    12 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (31 Jul 2024 21:26)
    Dit woord was woord van de dag op 31 Jul 2024

    👍
    368

    #325 30 July 2024: geseind worden

    geseind worden
    (uitdr.)

    gezocht worden, geregistreerd worden/staan/zijn

    < Belgisch-Nederlands

    zie ook geseind staan, geseind zijn, seinen

    Maar meteen na het vonnis in Brugge werden wel bijzondere opsporingsmethoden toegepast, vattingsbevelen uitgeschreven en werd Fehriye Erdal nationaal en internationaal geseind, verzekert het federaal parket. (het nieuwsblad)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door fansy (12 Jul 2021 03:24)
    Dit woord was woord van de dag op 30 Jul 2024

    👍
    134

    #326 29 July 2024: hoofd, er het ~ bij neerleggen

    hoofd, er het ~ bij neerleggen
    (uitdr.)

    zich erbij neerleggen

    vnw: ergens het hoofd bij neerleggen: berusten in iets, zich ergens bij neerleggen

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal

    ook: kop, er de ~ bij neerleggen

    Zelf de grote triple-A games hebben er hun hoofd bij neergelegd en er zeker voor gezorgd dat ook hun games een battle royale mode hadden (gameverse.be)

    Nooit zullen we er echter het hoofd bij neerleggen, we blijven er tegenaan gaan. (politie.be)

    Ik heb zeer zware tijden achter de rug, maar ik leg er niet zo vlug het hoofd bij neer. Ik ben positief ingesteld. Ik wil blijven leven (standaard.be)

    4 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (15 Mar 2024 07:30)
    Dit woord was woord van de dag op 29 Jul 2024

    👍
    3

    #327 28 July 2024: kermis, van een kale ~ thuiskomen

    kermis, van een kale ~ thuiskomen
    (uitdr.)

    contaminatie van ‘van een koude kermis thuiskomen’ (NL) en ‘van een kale reis thuiskomen’ (VL)

    zie ook: kaal, van een kale reis terugkomen

    Wij zijn er alvast zeker van dat je niet van een kale kermis zult thuiskomen. (columbus-middelkerke.be)

    En wie de ene dwang met de andere bestrijdt, komt op den duur pas echt van een kale kermis thuis. (Revue Lanoye: filippica (polemische replieken))

    Wie gisteren op de markt op het Polenplein wat kaas wilde kopen in het oranje kraam, kwam van een kale kermis thuis. (hln.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (20 Jul 2021 16:31)
    Dit woord was woord van de dag op 28 Jul 2024

    👍
    58

    #328 27 July 2024: copiloot

    copiloot
    (zn. m. -en)

    persoon die tijdens een autorally de piloot assisteert

    “Zoals gewoonlijk krijgt Loeb – vorig weekend winnaar van de WK rally van Spanje – Daniel Elena naast zich als copiloot.” (Autosportwereld (persbericht)-31 okt. 2018)

    “Vijfvoudig rallywereldkampioen Sébastien Ogier en zijn copiloot Julien Ingrassia verlaten Ford en zullen vanaf volgend seizoen opnieuw …” (Sporza.be-28 sep. 2018)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door de Bon (08 Aug 2021 08:23)
    Dit woord was woord van de dag op 27 Jul 2024

    👍
    134

    #329 26 July 2024: saturatiepunt

    saturatiepunt
    (z. nw. het ~ (o.) ~en)

    NL/SN: verzadigingspunt

    Omstreeks 1890 hadden de industriesteden van Noord-Frankrijk hun saturatiepunt inzake opneming van bevolking bereikt en daarom oordeelden de grensarbeiders het beter zich niet meer in deze steden zelf, maar in de grensgemeenten, te vestigen. (DBNL)

    De tijd is niet ver meer af dat de zelfvarende kraanbok "Brabo’ van het Antwerps havenbedrijf met zijn opdrachten het saturatiepunt bereikt. Dan zal Antwerpen hard toe zijn aan een nieuw drijvend heftuig voor lasten van 200 tot 250 ton. (De Tijd)

    0 reactie(s)
    Toegevoegd door koarebleumke (14 Jun 2021 14:34)
    Dit woord was woord van de dag op 26 Jul 2024

    👍
    45

    #330 25 July 2024: een, twee, drie, piano

    een, twee, drie, piano
    (begrip)

    kinderspel

    SN/NL: Annemaria koekoek

    (eigenlijk: een, twee, drij, piano)

    Een… twee… drij… piano! Ha Louise, gij zijt bewogen, ga maar terug naar de start!

    De immens populaire Netflix-serie Squid Game sluipt steeds meer het dagelijkse leven van kinderen binnen. In de Koreaans horroserie spelen de personages kinderspelletjes zoals 1-2-3 piano en touwtrekken, maar wie verliest, moet sterven. (vrt.be)

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door nthn en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (13 Oct 2021 15:36)
    Dit woord was woord van de dag op 25 Jul 2024

    👍
    3

    #331 24 July 2024: alvorens

    alvorens
    (voegw.)

    vooraleer, voor, voordat

    Typisch Vlaams: Belgisch-Nederlandse Standaardtaal; Gangbaarheid: 7; Vlaamsheid: 1; In Nederland wordt het woord in dezelfde betekenis gebruikt, maar het komt daar alleen voor in formele schrijftaal

    “Gewonere woorden, die in alle contexten bruikbaar zijn, zijn voordat en voor.(…)In formeler taalgebruik komt ook alvorens voor.” (taaladvies.net)

    Omdat het aangewezen is te bezinnen alvorens te beginnen… (incc.fgov.be)

    Jeffrey (26) kan zijn paarden redden alvorens stal uitbrandt: “Ze probeerden vergeefs de deuren open te duwen”. (hln.be)

    Moet ik plakken rauwe aubergine bewerken met zout, alvorens ze te bereiden? (dagelijksekost.een.be)

    Welke voorafgaande controles zijn steeds aan te raden alvorens met een (buitenlandse) onderaannemer samen te werken? (voka.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (04 Jul 2021 18:13)
    Dit woord was woord van de dag op 24 Jul 2024

    👍
    21

    #332 23 July 2024: poets wederom poets

    poets wederom poets
    (uitdr.)

    iemand die u iets gelapt heeft iets teruglappen
    van hetzelfde laken een broek geven

    vnw: leer om leer, iemand een streek betaald zetten

    standaardtaal in België
    standaardtaal in NL: leer om leer

    Woordenboek der Nederlandsche Taal: Poets wederom poets of poets weerom, leer om leer, in Vlaanderen, België (Cornelissen-Vervliet; Teirlinck).

    Van Dale 2018 online: BE

    Miljaarde, ik ben er met open ogen ingetrapt. Maar wacht maar, poets wederom poets. Ik zal hem ook eens liggen hebben se.

    Poets wederom poets na aanval op “naakte” Di Rupo. Premier Di Rupo die zich laat filmen terwijl hij een ander hemd aantrekt. (demorgen.be)

    Poets wederom poets? Instagram kopieerde schaamteloos de korte filmpjes van Tiktok, nu komt Tiktok met een doorslagje van Instagram (standaard.be)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Dec 2024 08:00)
    Dit woord was woord van de dag op 23 Jul 2024

    👍
    287

    #333 22 July 2024: zonder erg

    zonder erg
    (uitdr.)

    zonder (zware) gevolgen

    vnw: zonder (veel) erg: zonder schadelijke of ernstige gevolgen, niet erg

    ook: zonder veel erg, zonder al te veel erg, zonder het minste erg, …

    Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands

    vrt-taal:
    In België wordt het ook gebruikt voor ‘zonder schadelijke gevolgen, zonder ernstige gevolgen’.
    - De renner kwam ten val zonder veel erg.
    - De renner kwam zonder ernstige gevolgen ten val.
    - De valpartij van de renner was niet ernstig.

    vgl. geen erg

    Amai dat was wel een stommiteit wat hij gedaan heeft. Gelukkig voor hem zonder veel erg, anders had hij nog voor de kosten kunnen opdraaien.

    Winterse voetpaden, één sneeuw- en ijsbaan, dus voetje voor voetje voorzichtig opweg: een hele onderneming. Heb mensen zien vallen, gelukkig zonder erg.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (09 Jul 2022 07:18)
    Dit woord was woord van de dag op 22 Jul 2024

    👍
    292

    #334 21 July 2024: rol, de ~ lossen

    rol, de ~ lossen
    (uitdr.)

    afhaken, opgeven, niet meer mee kunnen;
    zie : lossen, de rol (moeten) ~

    Van Dale 2015 online Belgisch-Nederlands

    De wedstrijd veldrijden op Nieuwjaarsdag: Nys heeft een probleem met zijn ketting en moet de rol lossen.

    ‘Als we niets doen, zal ons land de rol in Europa voorgoed lossen’, waarschuwt econoom Peter De Keyzer. (De Standaard)

    Door het strakke tempo van Movistar moesten onder meer Vincenzo Nibali (Astana), Tom Dumoulin (Giant-Alpecin) en Sagan de rol lossen. (demorgen.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (06 Aug 2021 07:32)
    Dit woord was woord van de dag op 21 Jul 2024

    👍
    307

    #335 20 July 2024: pyjamatoerist

    pyjamatoerist
    (de ~ (m.), ~en)

    Het is een toerist die zijn pyjama meebrengt en dus beslist om te overnachten op een locatie. Geen eendagsvlieg, maar een plakker. Vroeger spraken we over ’verblijfstoerist’.

    Oorsprong ‘in een zotte bui’ in Gent

    Neologisme

    “Het woord pyjamatoerist bekt goed, maar dekt vooral goed de lading waar we met het Gents toerisme van de toekomst heen willen.” – Bram Van Braeckevelt, schepen van Toerisme Gent.

    Neen, in Gent leggen we de focus op de Gentenaren en de pyjamatoeristen. Zij die in onze stad leven en Gent beleven.

    “Wij willen vooral kwaliteitsvol toerisme. Mensen die iets eten in onze restaurants en slapen in onze hotels. Pyjamatoeristen. Pyjamatoeristen." (demorgen.be)

    Het woord pyjamatoerist staat op de derde plaats in ‘Hét Van Dale Woord van het Jaar 2023’ in Vlaanderen.

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door fansy en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (06 Jul 2024 12:41)
    Dit woord was woord van de dag op 20 Jul 2024

    👍
    7

    #336 19 July 2024: zeven dagen op zeven

    zeven dagen op zeven
    (uitdr.)

    7 dagen per week, de hele week

    vnw: 7 dagen op 7: 7 dagen per week, alle dagen

    Fr. 7 jours sur 7

    variant: ‘7 op 7’: DS2015 standaardtaal

    Het Wit-Gele Kruis, 7 dagen op 7 tot uw dienst.

    De nieuwe erotheek in Antwerpen is terug 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 open.

    2 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door petrik en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (05 Jul 2024 07:32)
    Dit woord was woord van de dag op 19 Jul 2024

    👍
    311

    #337 18 July 2024: oren, rond zijn ~

    oren, rond zijn ~
    (uitdr.)

    SN: om de oren

    een klets, lap, vonk, … rond zijn oren krijgen
    gezaag, gezever, problemen… rond zijn oren

    vnw: iemand (een draai) rond zijn oren geven, slaan: iemand (een draai) om zijn oren geven

    zie ook vonk, een ~ rond zijn oren

    zie ook rond

    Sinterklaas geeft jongetje lap rond zijn oren – Het Nieuwsblad

    “Als hij ooit streken begint te krijgen, dan ben ik de eerste om hem een lap rond zijn oren te verkopen”, besluit Miguel. (tingo.be)

    Tom krijgt van mij ook een draai rond zijn oren. (thuisforum.be)

    Ik ben op zoek naar een leuke lieve man om samen van het leven te genieten en geen gezaag rond mijn oren. (rendez-vous.be)

    De kogels floten rond zijn oren. (kifkif.be)

    Lerares krijgt kogel rond haar oren in klas | Buitenland | Nieuws | HLN
    Het artikel zelf begint met: "Een lerares is in haar klas aan de dood ontsnapt toen een kogel haar op een om de oren vloog. "

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (02 Jul 2024 05:27)
    Dit woord was woord van de dag op 18 Jul 2024

    👍
    127

    #338 17 July 2024: oogverblinding

    oogverblinding
    (de ~, vr. zst. nw. geen mv.)

    schone schijn, bedrog

    vnw

    VD2014 online: Belgisch-Nederlands, boerenbedrog

    “Kapitaalsbescherming of oogverblinding – geeft de bank je een paraplu als de zon schijnt en vraagt ze hem terug als het regent… ?” (Website Universiteit Hasselt)

    1 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Marcus en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (02 Jul 2024 05:23)
    Dit woord was woord van de dag op 17 Jul 2024

    👍
    258

    #339 16 July 2024: jeugdbeweging

    jeugdbeweging
    (zn. v.; ~en)

    Wikipedia: De term jeugdbeweging heeft in Nederland en Vlaanderen verschillende betekenissen:
    In Vlaanderen verstaat men onder de “jeugdbeweging”: organisaties waar kinderen één dag in de week (dikwijls zaterdag of zondag) naartoe kunnen. Ze kunnen er onder begeleiding van vrijwilligers gedurende enkele uren deelnemen aan allerlei activiteiten.
    In Nederland wordt onder de “jeugdbeweging” verstaan: een “specifieke, aan bepaalde historische omstandigheden gebonden, jeugdbewogenheid die in uiterste consequentie, uit onbehagen over de maatschappelijke toestanden en verhoudingen, een verlangen inhield naar een nieuwe mens en een nieuwe gemeenschap” en die “in zijn optimale vorm gekenmerkt (wordt) door een zich afgrenzen van en soms zelfs door een verzet tegen de oudere generatie en derhalve door het niet accepteren en dus ontbreken van volwassen leiders”.

    Ongemarkeerd in Van Dale 2018 met de VL betekenis
    google 2018:
    “jeugdbeweging” .BE ; .NL (>99.000)
    “jeugdbewegingen” .BE (>72.000) ; .NL (>26.300)
    “bij de jeugdbeweging” .BE (>31.900) .NL (>6.800)

    vgl. dag van de jeugdbeweging

    De regen viel bij momenten bij bakken uit de hemel, de uniformen waren doorweekt, maar wie bij de jeugdbeweging is, is wel wat gewend. (gva.be)

    «Jongeren die lid zijn van een jeugdbeweging gaan vlugger een uitdaging aan. Ze zeggen vlugger wat ze denken, proberen conflicten op te lossen en weten dat de groep pas werkt als iedereen rekening houdt met iedereen.» (klasse.be)

    Kinderen die naar de jeugdbeweging gaan, zijn socialer en maken sneller vrienden. (libelle.be)

    Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) erkent de Vlaamse jeugdbewegingen en 3 processies als immaterieel erfgoed. (vrt.be)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door Georges Grootjans en laatst gewijzigd door Georges Grootjans (01 Jul 2024 18:57)
    Dit woord was woord van de dag op 16 Jul 2024

    👍
    202

    #340 15 July 2024: katholieker zijn dan de paus

    katholieker zijn dan de paus
    (uitdrukking)

    al de regels heel minutieus volgen

    zelfde betekenis: paus, heiliger dan de ~ zijn

    “In Vlaanderen worden vrachtwagens in een aantal gevallen twee keer per jaar gekeurd. “Vandaag is Vlaanderen katholieker dan de paus”, stelt Paul Van Miert vast. “Totaal wereldvreemd, want ondertussen rijden onze wegen vol vrachtwagens die één keer per jaar gekeurd worden.” (n-va.be 14 juli 2016)

    “In de materialen die we gebruiken om oude meubelen een nieuwe toplaag te geven – laminaat, lijm, verf – zijn we niet katholieker dan de paus.” (radicalevernieuwers.be)

    “Minister Vera Dua : Mijnheer de voorzitter, dames en heren, deze problematiek ligt me na aan het hart. We kennen allemaal de Waalse houding over bewerkte producten afkomstig van mest. Op dat vlak zijn ze katholieker dan de paus. Als het gaat over ons afval, wordt echter heel wat soepeler opgetreden.” (https://docs.vlaamsparlement.be/ 11/02/2003)

    “En België wil weer katholieker dan de paus zijn ? Geef de gevaccineerden wat vrijheid terug.” (reactie in hln.be 04/05/2021)

    “De Nederlanders zijn katholieker dan de paus als het om inflatiebestrijding gaat. Zij hoeven het Duitse model niet te prijzen – ze leven er gewoon naar…” (tijd.be
    21 feb. 2011)

    0 reactie(s)  |  oudere versies
    Toegevoegd door de Bon en laatst gewijzigd door de Bon (10 Oct 2021 16:11)
    Dit woord was woord van de dag op 15 Jul 2024

    👍
    5

    Meer ...

    Nieuwe versie!
    Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze GitHub.

    Het Vlaams woordenboek  |  Concept en realisatie door Anthony Liekens

    Creative Commons License

    Het Vlaams Woordenboek by Anthony Liekens is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.