Registreer als nieuwe gebruiker om het Vlaamse Woordenboek op zijn best te kunnen gebruiken. Als ingelogde gebruiker kunt ge bijvoorbeeld nieuwe termen aan ons woordenboek toevoegen, andermans definities verbeteren, en reageren op bestaande definities.
Wees welgekomen | Willekeurig | Top woorden | Recent
Dagelijks kiezen we een woord van de dag, uit de vele plezante woorden die in dit Vlaams woordenboek terug te vinden zijn.
Het Vlaams woord van de dag is ook beschikbaar als
RSS Feed
1. map, ringmap
2. slof sigaretten
Van Dale online: BE, niet algemeen
< Belgisch-Frans
DS2015 geen standaardtaal (ondanks bloemlezing onder)
vnw: een farde sigaretten: een slof sigaretten:
vgl. fardeblad
1) Aan ’t begin van elk schooljaar koop ik voor ieder vak een nieuwe farde.
De goed voorbereide Verhaegen heeft een dikke farde met verslagen van vergaderingen, brieven, mails, enzovoort meegebracht (standaard.be)
Hij heeft een immense farde, van één meter bij twee, waar het cultuurleven in Brussel vanaf begin jaren zeventig in samengevat zit. (standaard.be)
In dossiers van drugs- en mensenhandel of terrorisme tikt de klok en heb je geen tijd om onverwacht een hele farde met pv’s te lezen. (standaard.be)
2) Het is zeer gebruikelijk dat een winkelier zijn klant bij de aankoop van een farde sigaretten of een doos sigaren een gratis aansteker geeft. (dekamer.be)
krasse, straffe daad, staaltje, meestal met negatieve bijklank
vnw: in België ook: streek, opzienbarende daad, schandelijke daad
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
zie ook straffe stoot, stoten uithalen
“Meneer, hoe durfde gij, en wel uit volle longen
hier zingen voor een volle zaal?
en da nog in uw eigen taal!
Da vind ik straffe stoten
want Vlaams trekt op geen …” (Wannes Van de Velde)
afgeschermd en zachtjes praten met iemand, vooral ten koste van iemand anders
Van Dale
konkelfoezen
(informeel) konkelen
konkelfoezen is Standaardnederlands, maar wordt in Vlaanderen meer gebruikt dan in Nederland.
zie ook gekonkelfoes
Ik weet zeker dat mijn collega iets tegen mij heeft. Ik hoorde gisteren namelijk haar en een andere collega over mij konkelfoezen.
< (Frans) mastiquer
het glas in een raam vastzetten met mastiek
Bij het mastiekeren plakte de mastiek aan mijn handen.
leerovereenkomst, leerlingschap
vnw: contract voor de opleiding van leerlingen in een vak, leerovereenkomst
Onze zoon is nu op leercontract bij een timmerman in de stad
Leenvertaling uit het Frans. Algemeen Nederlands zijn:
vnw: een maat voor niets: zinloos, vruchteloos, vergeefse moeite
Van Dale 2015 online: Belgisch-Nederlands
vgl. ook maat, een ~ te veel
Hoezo, ge lust geen taart? Dan is al mijn bakwerk een maat voor niets geweest.
“De politieke staking, een maat voor niets?”
(www.dewereldmorgen.be 10 okt. 2017)
“De verlengingen bleken een maat voor niets, dus moesten strafschoppen een winnaar aanduiden.” (Het Laatste Nieuws 3 jul. 2018)
“We wisten van in het begin dat wanneer de wind of één factor niet zou meezitten, de ballonmeeting een maat voor niets zou zijn. Daarom hadden we voor genoeg randanimatie gezorgd.” (Het Laatste Nieuws-1 jul. 2018)
“Hervormde kieswetgeving Europees Parlement een maat voor niets.” (hildevautmans.eu 7/4/2018)
- goor
- behorend tot de zelfkant van de maatschappij
- ordinair persoon met een marginale attitude
< Frans: un marginal
in Nederland: tokkie
zie ook gemaan, basse-classe, brek, kantjesvolk
- Ik heb gisteren koude spaghetti gegeten en heb mij daarna met een pint voor F.C. De Kampioenen gezet…
- Marginaal!
De leden van de familie Flodder waren marginale personages.
“Werkelijk marginaal: zware rellen na verliesmatch Antwerp.” (clint.be)
“Marginale huurders laten puinhoop van 30.000 euro achter.” (clint.be)
Haar ex-man was gene mariginale maar die deed marginaal om interessant te doen naar buiten toe.
blokker, iemand die altijd zeer ijverig studeert
Van Dale 2015 online: BE
West-Vlaanderen: blokzwien, blokzwijn
In den blok moet ge hem niet lastigvallen, dan is hij niet te pruimen. Hij is een echt blokbeest; dag en nacht zit hij dan te studeren.
glazenwasser
vnw: glazenwasser
Van Dale 2017 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook ramenwasser; ruitenkuiser
Een ruitenwasser mag geen hoogtevrees hebben.
“Levensgevaarlijk: ruitenwasser werkt zonder beveiliging op vijfde verdieping” (Titel gva.be 11/04/2018)
Ruitenwasser Stephaan Du Lion schuldig bevonden aan vier moorden (demorgen.be)
Ruitenwasser maakt dodelijke val in Mechelen (standaard.be)
Hoogtevrees? Daar heeft deze ruitenwasser in Brugge duidelijk geen last van. (hln.be)
geluk hebben, de gelukkige is dan ook een pietzak
zie ook hoerenchance
zie ook piet
vnw: (veel) piet hebben: veel geluk hebben
Just voor de ingang van het shopping center kunnen parkeren, dat is piet hebben!
Anderlecht é were piet met die penatie dat ze gekregen hebben. Anderlecht heeft weer geluk gehad enz …
hem of haar wel zien zitten, een voorliefde hebben voor iemand
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands
“Jij bent de liefste uit mijn straat en ik heb een boontje voor jou!” (uit een lied van Andy Samyn (1999)
Vredeseilanden heeft een boontje voor Nicaragua.
er zijn broek aan vegen, er zich niets van aantrekken
vnw: hij veegt er zijn botten/broek/gat/voeten/zolen aan: hij trekt zich er niets van aan, het kan hem niet schelen
ook: botten, er zijn ~ aan vagen, zie voorbeelden
in Antwerpen ook: kas, er zijn ~ aan vegen
vnw: hij veegt/vaagt er zijn botten aan: het kan hem niets schelen, hij lapt het aan zijn laars
Van Dale 2014 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
Hij veegt er zijn botten aan dat hij weer gebuisd is voor wiskunde
Waarom zouden ze nog. Iedereen vaagt er zijn botten aan, maar je moet u wel vrijwillig opsluiten. (userbase.be)
> zie andere uitdrukkingen met botten
onzuiver, muf, onfris, niet meer vers
vnw: muf, onfris, bedorven, beschimmeld
Van Dale 2013 online: Belgisch-Nederlands, spreektaal
uitspraakvariant: verdoeft
zie ook verduffen
Die bergkast was vanachter helemaal beschimmeld van het vocht. Toen ik ze opentrok rook ik de muffe geur van de verdufte spullen die erin zaten.
We zijn op vakantie geweest en nu hebben we het huis twee weken niet meer kunnen luchten, ’t ruikt hier nogal verdoeft.
schoon, net, netjes
Belgisch-Nederlands volgens het RBBN
Van Dale 2008: proper
1 goed verzorgd
2 schoon
3 (in België; informeel) (van moppen) niet schuin, ondubbelzinnig
Van Dale 2017 online:
1 goed verzorgd, keurig, fraai
2 BE; spreektaal goed schoon
= zindelijk (1), rein
•er proper uitzien
•proper gekleed zijn
•met propere handen
•een propere zakdoek
3 BE; spreektaal ondubbelzinnig, niet schuin
•een propere mop
4 BE; spreektaal goed, netjes, zoals het hoort
•iets proper regelen, oplossen
vnw:
proper
proper (bn.)
•keurig, verzorgd, netjes, schoon
-iets proper houden: iets netjes houden
-iets proper maken: schoonmaken, poetsen
•niet schuin, ondubbelzinnig van moppen
•fair, correct, niet gemeen
-dat is niet proper: dat is niet correct, dat is gemeen
vgl. proper en opgekuist; proper zetten, iets ~
Zorg dat uw handen proper zijn voor ge aan tafel gaat.
“Den Bart met de Luc, dat zijn toch twee propere jongens, en zo altijd bij mekaar gebleven, is dat nu niet schoon?” (Bert Kruismans)
Hij heeft dan wel gene nagel om zijn gat te krabben (nagel, geen ~ voor aan zijn gat te krabben), maar proper op zijn eigen is em wel. (verzorgd)
Dat is niet proper, hetgeen ze hem daar gelapt hebben. (niet netjes)
Dat hebt ge proper opgelost. (goed, netjes)
Er ligt een propere handdoek klaar voor als ge gaat douchen. En vergeet geen proper onderbroek en proper kousen aan te doen.
goed zo!
< Frans: ‘à la bonne heure’
Alabonheur! Gij hebt mijn haar goed geknipt.
erg kwaad zijn, het hysterisch zijn nabij
zie ook horendol, ergens ~ van worden, hoorndul
ook in de Antw.Kempen
‘Wie honger lijdt, schreeuwt om iemand oorendul te maken’ Teyrlinck, Land van Belofte.
1) medisch foutief behandelen (met alle gevolgen van dien)
2) bij uitbreiding: iets verkeerd aanpakken
vnw:
•verkeerd geneeskundig behandelen
•(fig.) mishandelen
1) en 2) Van Dale 2018 online: BE, spreektaal
< meesteren, geneeskundig behandelen < meester, in de betekenis medicijnmeester, heelmeester; zie ook oogmeester, peirdemeester
Het resultaat van de plastisch chirurg was niet om aan te zien. Hij mismeesterde zijn patient in die mate dat een proces onvermijdelijk lijkt.
Groen!: “Arrest Fortis bewijst dat dossier is mismeesterd” (DM
14.12.08)
van Vlaamse oorsprong
Meemoeder is de andere helft van een lesbisch paar waarvan de ene helft een kind heeft gebaard. (De Standaard 05/01/2007)
Van Dale: meemoeder (de v.):
degene die in een lesbisch ouderpaar niet de biologische moeder is
zie ook meeouder; verzamellemma mensen
Die klein heeft een moeder en een meemoeder.
exotisch fruit (Citrus ×paradisi)
NL: grapefruit
zie ook de commentaren hieronder en bij pompelmoessap
vnw: grapefruit
Van Dale 2015 online: BE
DS2015 standaardtaal
zie ook pompelmoessap; verzamellemma groenten en fruit
Ik eet liever appelsienen dan pompelmoezen.
IJsthee met zeste van roze pompelmoes – De Standaard
sociale dienst waar men strijkwerk verricht, meestal in het kader van PWA-tewerkstelling
Van Dale 2018: plaats waar strijkwerk verricht wordt, m.n. als werkgelegenheidsproject in België
zie ook buurt- en nabijheidsdienst
Tegenwoordig hebt ge in elk dorp of gemeente wel een strijkatelier.
Als ge genen tijd hebt, waarom brengt ge die drie wasmanden dan niet naar de strijkatelier? Of ze komen het zelfs ophalen als ge belt.
Nieuwe versie!
Er is een nieuwe versie van het Vlaams Woordenboek online. Mocht je problemen ondervinden, gelieve deze te melden op onze
GitHub.
